İdare tarafından yapılan fazla ve yersiz ödemeler ile bazı harcamalardan arta kalarak iaedesi gereken tutarlar 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’nda takip edilmemekte, bunun yerine tahsilat sırasında söz konusu hesap borçlu ve alacaklı çalıştırılarak kapatılmaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’nı açıklayan 110’uncu ve 111’inci maddelerinde özetle, bu hesabın, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılacağı; bu alacakların

Sayıştay ve diğer mahkemelerce verilip ilgili dairelerden kuruma tebliğ olunan ilamlarla, denetim elemanlarının yaptıkları inceleme ve denetimler veya idare amirlerinin yaptıkları kontroller sonucunda düzenleyecekleri raporlarla ortaya çıkacağı ve düzenlenen raporlarla ortaya çıkan tutarların, kişilerden alacaklar hesabına kaydedileceği, bu hesaptaki kayıtlı tutarlar için tahakkuk ettirilecek faizlerin de bu hesapta izleneceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Yönetmelik’in 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’na ilişkin “Hesabın işleyişi” başlıklı 112’nci maddesinde;

“Bütçe giderleri hesabına borç kaydedilmek suretiyle fazla ve yersiz verildiği, gerek yılı içerisinde, gerekse yılı geçtikten sonra tespit edilenler; Sayıştay ve mahkemelerce tazmin hükmedilenler ile zamanaşımına uğratılan alacaklardan dolayı Sayıştay tarafından sorumluları adına tazmin hükmedilen tutarlar bu hesaba borç, tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600 Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

…

Bu hesapta kayıtlı alacaklar için tahakkuk ettirilen faiz tutarları bu hesaba borç, 600 Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

…” düzenlemelerine yer verilmiştir.

İdarenin hesap ve işlemlerininin incelenmesi neticesinde 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’nın genellikle aynı yevmiyede hem borçlu hem de alacaklı çalıştığı tespit edilmiştir. Söz konusu durum İdare tarafından yapılan fazla ve yersiz ödemenin farkedildiği anda 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı’na kayıt edilmesi yerine tahsilat sırasında aynı anda hem borçlu hemde alacaklı çalıştırılması nedeniyle oluşmaktadır.

İdare tarafından genellikle fazla ve yersiz ödemeler ile harcamalardan geriye kalan ve iadesi gereken tutarlar tahsil edildiğinde 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’na giriş ve çıkış yapılarak muhasebeleştirmektedir. Söz konusu muhasebeleştirme işlemi neticesinde sanki alacak o anda doğmuş ve hemen tahsil edilmiş gibi bir algı ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca bu durum söz konusu hesapta takip edilmesi gereken alacaklara hiçbir zaman faiz tahakkuk ettirilememesi durumunu ve bu alacakların sağlıklı bir şekilde takip edilememe durumunu ortaya çıkarmaktadır.

Denetim tespitine binaen, İdare tarafından; 140-Kişilerden Alacaklar Hesabının mevzuatın öngördüğü biçimde kullanılmasına hassasiyet gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı’na kaydedilmesi gereken bir alacak doğduğunda söz konusu hesaba kaydedilerek bu alacakların takibi mevzuata uygun bir şekilde yapılmalıdır.