Şirketin yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoku bulunmamasına rağmen hatalı olarak 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabının kullanıldığı görülmüştür.

26/12/1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde düzenlemenin; bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve işletmelerde denetimin kolaylaştırılması amacıyla yapıldığı belirtilmiştir.

Aynı Tebliğ’in V-Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları başlığında; işletmelerin, muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap çerçevesi ve hesap planı doğrultusunda kurmak zorunda olduğu ve hesapların çalışmasının hesap planı açıklamalarında belirtildiği gibi gerçekleşmesi gerektiği belirtilmiştir. Tebliğ’in C-Hesap Planı Açıklamaları ile

159 Verilen Sipariş Avansları başlığında ise hesabın; yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izleneceği hesap olduğu, hesabın işleyişi başlığında da yapılan ödemelerde bu hesaba borç, malın teslimi üzerine ise alacak kaydedileceği belirtilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Özel usulsüzlükler ve cezaları” başlıklı 353. maddesinde; bu Kanun’a göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 250.000.000 (26.000 TL) lira özel usulsüzlük cezasının kesileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede, yevmiye defterinin 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabına 01.01.2023 tarih ve 1 no.lu açılış kaydında bir firmaya ait toplam 5.852,89 TL, 31.03.2023 tarih ve 482 no.lu yevmiye kaydında bir sendikaya ait 145.482,30 TL olmak üzere toplam 151.335,19 TL borç kaydı girildiği ayrıca aynı tutarın dönem içerisinde muhtelif tarihlerde ters kayıtla kapatıldığı görülmüştür. Yukarıda mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, 159 Verilen Sipariş Avansı Hesabının yalnızca yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olduğu belirtilmiştir. Ancak Şirketin, personel şirketi olduğu ve alınan mal veya hizmetlerin Şirketin stoklarıyla bir ilgisi bulunmadığı dikkate alındığında hesabın yanlış kullanıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu hesabın hatalı kullanılması sebebiyle bilanço ve mizan bu tabloların kullanıcılarına hatalı bilgi üretmiştir.

İdare cevabında, bulu doğrultusunda gerekli işlemlerin yapılacağını belirtmiştir.

Sonuç olarak, Şirketin özel usulsüzlük cezasına muhatap olmaması ve ayrıca defter ve tablolarının sağlıklı ve güvenilir bilgi üretmesi açısından yapılacak kayıtların Tek Düzen Hesap Planı’na uygun olması gerekmektedir.