3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun, “Kapsam” başlıklı 1'inci maddesinde;

“Türkiye'de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir” denildikten sonra, aynı maddenin 1'inci bendinde;“Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler”, 3-f bendinde de; “Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri” katma değer vergisine tabi olduğu belirtilmektedir.

Aynı Kanun’un “Hizmet” başlıklı 4'üncü maddesinde,

“Hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir.

Bu işlemler; bir şeyi yapmak ve işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebilir” hükmüne yer verilmek suretiyle yapılan kiralama işlemlerinin hizmet kapsamında katma değer vergisine tabi olduğu ifade edilmiştir.

Söz konusu Gelir Vergisi Kanunu’nun 70'inci maddesinde sayılan mal ve hakların kiralanması işlemlerinin 5'inci bendinde “işletme hakları” da sayılmıştır.

İşletme hakkı; herhangi bir tesisin, mülkiyet hakkı devreden tarafta saklı kalmak üzere belirli bir süre ve bir bedel karşılığında sözleşmede belirlenen usul ve esaslar dahilinde kar/zarar işletme hakkını devralan tarafa ait olmak koşulu ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından işletilmesidir.

Diğer taraftan Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-d bendinde, iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri vergiden istisna edilmiştir. Kamu idareleri, dernekler, vakıflar, belediyeler, iktisadi işletme mahiyetinde olmadıklarından bunlara ait gayrimenkullerin kiralanması işlemleri prensip olarak katma değer vergisinden müstesnadır. Ancak bu madde hükmü ile sadece iktisadi işletmeye dâhil olmayan gayrimenkullerin kiralanması vergiden istisna edilmiş, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinin 3-f bendi ile gönderme yapılan Gelir Vergisi Kanununun 70'inci maddesinde sayılan diğer mal ve hakların kiralanması işlemleri istisna kapsamına dâhil edilmemiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 293’üncü maddesinde;

“(1) Bu hesap, teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tutarları ile bu tutarlardan mahsup edilen ve ödenen tutarların izlenmesi için kullanılır.”

Yönetmelik’in 294’üncü maddesinde ise;

“(1) Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

1. Alacak

   
   

   1. Kurumun sattığı mal ve hizmet karşılığı olarak katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat tutarları 100-Kasa Hesabına veya 102-Banka Hesabına borç, tahsil edilen katma değer vergisi bu hesaba, Katma Değer Vergisi hariç tutar ise 600-Gelirler Hesabına alacak; diğer taraftan katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat toplamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

      
      

      …” hükümleri yer almaktadır.

      
      

      2018 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdarenin Gelir Vergisi Kanunu’nun 70'inci maddesinde sayılan diğer mal ve hakların kiralanması işlemleri kapsamında işletme hakkı niteliğindeki taşınmaz kiralamalarının bulunduğu, bu kiralamalarda ise kira bedellerinden Katma Değer Vergisinin tahsil edilmiş olmasına rağmen hesaplanan KDV tutarlarının 391-Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabında izlenmediği, söz konusu tutarların KDV dâhil tutar olmak üzere kira geliri olarak 600-Gelirler ve 800-Bütçe Gelirleri hesabında takip edildiği tespit edilmiştir.

      Hâlbuki İdarenin tahsil ettiği kira gelirleri karşılığı olarak katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat tutarları 100-Kasa Hesabına veya 102-Banka Hesabına borç, tahsil edilen katma değer vergisi 391-Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabına, Katma Değer Vergisi hariç tutar ise 600-Gelirler Hesabına alacak; diğer taraftan katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat toplamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilmesi gerekmektedir.

      Yukarıda yer alan açıklamalar doğrultusunda işletme hakkı niteliğinde olan yerlerin kiralaması işlemlerinden hesaplanan KDV tutarlarının gelir kaydedilmesi hem Hazinenin gelir kaybına neden olmakta hem de 2018 yılı mali tablolarda yer alan 391- Hesaplanan KDV Hesabının 70.698,29 TL eksik, 600-Gelirler hesabının ise bu tutar kadar fazla bilgi içermesine neden olmaktadır.

      Kamu idaresi cevabında; “Yapılan tespit doğrultusunda gerekli düzeltme kayıtları muhasebe sisteminde yapılarak tarafınıza bildirilecektir.” Denilmektedir.

      Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; yapılan tespit doğrultusunda gerekli düzeltme kayıtlarının yapılacağı belirtildiğinden bu aşamada önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır.

      Ancak, bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının yılı içinde yapılmaması nedeniyle 2018 yılı mali tablolarındaki 391- Hesaplanan KDV Hesabı ve 600-Gelirler Hesabının hatalı bilgi içermesine neden olunmuştur.