Tarsus Belediyesi uygulama imar planı notlarında yer alan “Pazar alanları üzerinde ticari fonksiyonların yer alabileceği” ifadesinin Mekansal Planlama Yapım Yönetmeliği’nin uygulama imar planı gösterimlerine uygun olmadığı görülmüştür.

Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin “Mekansal kullanım tanımları ve esasları” başlıklı 5’inci maddesinin 1-a fıkrasında;

“Belediye hizmet alanı: Belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamındaki hizmetlerinin götürülebilmesi için gerekli itfaiye, acil yardım ve kurtarma, ulaşıma yönelik transfer istasyonu, araç ve makine parkı, bakım ve ikmal istasyonu, garaj ve triyaj alanları, belediye depoları, asfalt tesisi, atık işleme tesisi, zabıta birimleri, mezbaha, ekmek üretim tesisi, pazar yeri, idari, sosyal ve kültürel merkez gibi mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan tesisler ile sermayesinin yarıdan fazlası belediyeye ait olan şirketlerin sahip olduğu tesislerin yapılabileceği alandır” hükmü,

Pazar Yerleri Hakkında Yönetmelik’in “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde; h -fıkrasında;

“Pazar yerleri: Belediyelerce tespit edilecek yer ve günlerde kurulan üretici ve semt pazarlarını,”

I -fıkrasında;

“Pazarcı: Malları semt pazarlarında doğrudan tüketicilere perakende olarak satan meslek mensubunu,”

m- fıkrasında

“Tahsis sahibi: Pazar yerlerinde adına satış yeri tahsis edilmiş olan pazarcı ve üreticileri”

o- fıkrasında;

“Üretici: Organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil sebze veya meyve üretenleri,”

“Pazar yerlerinin kurulması ve işletilmesi” başlıklı 5’inci maddesinin 7’nci fıkrasında;

“İmar planlarında pazar yerlerinin belirlenmesinde, bu Yönetmelikte yer alan hükümler belediyelerce göz önünde bulundurulur.”

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Genel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrasında;

“İdarelerin imar yönetmeliklerinde, uygulama imar planı ile belirlenen alan kullanımlarının işlevini değiştirecek düzenleme getirilemez.”

2021 yılında revize edilen Tarsus Belediyesi 1/1000 uygulama imar planı notunun “Genel Hükümler” kısmının 14’üncü maddesinde;

“Olası bir afet durumunda planda park alanı, ağaçlandırılacak alan, pazar alanı olarak işaretlenen alanlar ile okul bahçeleri gibi büyük açık alanlar, acil ihtiyaca cevap verecek şekilde kullanıma açılabilir.”

“Belediye Hizmet Alanları” başlıklı 49’uncu maddesinde;

“Belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamındaki hizmetlerinin götürülebilmesi için gerekli; itfaiye, acil yardım ve kurtarma, ulaşıma yönelik transfer istasyonları, bakım ve ikmal istasyonu, garaj ve triyaj alanları, belediye depoları, zabıta birimleri, ekmek üretim tesisi, pazar yeri, idari, sosyal ve kültürel merkezler gibi mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan tesisler ile sermayesinin yarıdan fazlası belediyeye ait olan şirketlerin sahip olduğu tesisler yapılabilir. Bu alanlarda zemin kat altında kalan alanların tamamı otopark alanı olarak düzenlenebilir. Belediye hizmet alanlarında mevzuat hükümlerine uygun olarak ticari üniteler yer alabilir.

Plan üzerinde yapılaşma koşulları belirtilmeyen belediye hizmet alanlarında inşaat emsali e=1,50 ve yençok=16.00 m olarak uygulanacaktır. Bu alanlarda taks=0,50 olarak uygulanır.”

“Pazar Alanları” başlıklı 65’inci maddesinde;

“Pazar alanları kapalı ya da açık pazar olarak yapılabilir. Açık ve kapalı pazar alanlarının tabi zemin kotu altında kalan bölümleri otopark ya da sığınak olarak düzenlenebilir. Bu alanlarda ticari faaliyetlere yönelik fonksiyonlar yer alabilir. Kapalı pazar yapılması durumunda inşaat emsali e=2.00 ve yençok=10.00 m olarak uygulanacaktır. Kapalı pazarlarda yapılacak olan tesisler yollara 5 metreden fazla yaklaşamaz ve yapı yüksekliği yapılacak olan yapının teknolojik özelliğine göre belirlenecektir” hükümlerine yer verilmiştir.

Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nde, pazar alanları mahalli müşterek ihtiyaçların

karşılanmasında kullanılan belediye hizmet alanları olarak tarif edilmiştir. Pazar yerleri hakkında ki Yönetmelik’ten ise, pazar yerlerinin ancak ilgili odaya kayıtlı pazarcılar ve üreticiler tarafından sebze, meyve ve diğer ihtiyaç maddelerinin perakende satılabildiği kamusal alanlar olduğu ve belediyelerin pazar yerlerini kurarak işletmesi gerektiği, pazar yerleri tespit edilirken belediyelerin yönetmelik hükümlerini göz önünde bulunduracağı da ifade edilmektedir.

Anlaşılacağı üzere imar planlarında pazar alanı olarak gösterilen alanların, söz konusu Yönetmelik’te belirtilen amaçlar dışında kullanılması mümkün gözükmemektedir.

Ayrıca Mekansal Planlama Yapım Yönetmeliği ek-1 Uygulama İmar Planı gösterimlerinde Pazar alanları “P” harfi ile işaretlenmiştir. Eğer söz konusu alanlarda farklı fonksiyonlara yer verilmek istenseydi imar planı gösterimlerinde ticaret-konut (TİCK) ticaret- turizm (TİCT) alanlarında olduğu gibi bir gösterimde bulunulması gerekirdi.

Tarsus Belediyesi imar planı notu 65’inci maddesinde, pazar alanlarında ticari faaliyetlere yönelik fonksiyonların yer alabileceği ifade edilmiştir. Açıklamalardan anlaşacağı üzere imar planlarında pazar yeri olarak işaretlemiş alanlara, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Genel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrası hükmü uyarınca yönetmelikle dahi değişiklik yapılamazken, plan notu ile farklı fonksiyonlar ilave edilmesi, üst bir norm olan yönetmelikle bile düzenlenemeyecek olan bir konu hakkında idari bir karar ile işlem yapılması anlamına gelecektir. Söz konusu uygulama Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği ile İmar Planı ve Pazar Yerleri Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Diğer taraftan imar plan notunun 14’üncü maddesinde olası bir afet durumunda pazar alanlarının kullanıma açılacağı ifade edilmektedir. Pazar alanına ticari fonksiyonların eklenmesi ise toplanma alanlarını daraltıp afet anında beklenen faydanın azalmasına neden olması muhtemeldir. Ayrıca pazar alanına eklenen diğer ticari faaliyetlerin pazar işlevini sınırlı bir hale getirmesi mümkündür.

Bu durum, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrası hükmü ile de uyarlı bulunmamaktadır.

Kamu İdaresi cevabında, “Tarsus 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Plan Notları Pazar Alanları başlığı altında 65’inci maddesindeki “bu alanlarda ticari faaliyetlere yönelik fonksiyonlar yer alabilir.” hükmünün çıkarılması konusu, yapılacak olan ilk Tarsus Belediye Meclisine sunulacaktır” şeklinde ifade edilmiştir.

Söz konusu nedenlerle Tarsus Belediyesi uygulama imar plan notunda belirtilen pazar alanlarına ticari faaliyetlere yönelik fonksiyonlar eklenebilir ibaresi plan notundan çıkarılmalıdır.