Hatalı tahakkuklar nedeniyle 2022 yılı içinde iptal edilen tahakkuk miktarının toplam tahakkuk miktarına oranının %26 düzeyinde gerçekleştiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 368 ve 369’uncu maddelerinde 600 Gelirler Hesabı ile ilgili olarak; bu hesabın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk eden her türlü gelirin izlenmesi için kullanılacağı, tahakkuk eden gelirlerin bu hesaba alacak yazılarak kayıtlara alınacağı, hatalı olarak tahakkuk ettirilen ya da tahakkuka bağlı olmadan tahsil edilen gelir kayıtlarının ise aynı takvim yılı içinde olmak şartı ile bu hesaba borç yazılmak suretiyle kayıtlardan çıkarılacağı belirtilmiştir.

Kurumlar diğer mali ve muhasebe işlemlerinde olduğu gibi gelirlerin tahakkuka bağlanması ve kayda alınması işlemlerinde de makul düzeyde yanlış ve hatalı kayıt yapabilmektedir. Bu tür hatalı ya da yanlış kayıtlar ise muhasebe tekniğine ve mevzuata uygun yöntemlerle düzeltilebilmekte ve kayıtlardan çıkarılabilmektedir.

Kurumun hesap ve mali tablolarının incelenmesi sırasında; hatalı sayaç okumaları ve yanlış fatura düzenlenmesi gibi sebepler sonucunda hatalı yapılan gelir tahakkukları için, gelir eksilten kayıtları nedeniyle 600 Gelirler Hesabı’na çok yüksek tutarlarda borç kaydı yapılarak tahakkuk iptalleri gerçekleştirildiği görülmüştür. Buna göre 600 hesabının alacağına yıl içinde yapılan toplam tahakkuk kaydı 1.232.192.335,88 TL olarak görünmektedir. Hesabın borcuna yapılan kayıt tutarı ise 322.678.327,19 TL olup bu tutarın 3.717.989,99 TL’si mahsup işlemlerine ilişkin kayıtlardan, kalan 318.960.637,20 TL’si ise gelir eksilten kayıtlarından oluşmaktadır. İptal edilenler ve mahsuplar düşüldükten sonra kurumun 2022 yılı tahakkuk etmiş gelirleri toplamı 909.513.708,69 TL olarak gerçekleşmiştir.

Genel olarak 600 Gelirler Hesabı’nın içeriğine bakıldığında 318.960.637,20 TL‘lik eksilten kaydının, yıllık toplam tahakkuk tutarının yaklaşık %26’sına, gerçekleşen tahakkuk tutarının ise yaklaşık %35’ine tekabül ettiği görülmektedir. Buna göre Kurumda yapılan her 4 gelir tahakkuk kaydının 1 tanesi hatalı yapılmaktadır.

İptal edilen tahakkuk tutarının ne kadar yüksek olduğunu daha somut bir biçimde ifade etmek gerekirse yine kurumun 810 Bütçe Gelirlerinden Red ve İadeler Hesabı’na bakmak

yeterli olacaktır. Zira bu hesaba yıl içinde yapılan toplam kayıt tutarı 2.606.903,52 TL olarak görünmektedir. (Tahakkuk iptallerinin bütçe gelirlerinden red ve iadelerden farkı; ilkinde sadece tahakkuk etmiş ancak henüz tahsil edilmemiş gelir kayıtları iptal edilirken, ikincisinde tahsil edilmiş gelirlerin iptal ve iade edilmesidir). Kurumun bütçesi, gelir ve gider rakamları ile bütçe gelirlerinden red ve iade rakamları göz önüne alındığında bu hata oranının ve miktarının makul düzeyin üzerinde olduğu değerlendirilmektedir.

Bulguda belirtilen hususlarla ilgili olarak Kamu İdaresi cevabında; 2022 Yılı içerisinde eksilten kaydı yapımasını gerektiren hatalı tahakkuk miktarları ile ilgili olarak yapılan inceleme neticesinde iptal edilen tahakkukların yaklaşık %44’ünün, özellikle kış aylarında abone sayaçlarındaki yanlış çalışma ve tesisatlarda meydana gelen patlama gibi sebeplerden ötürü ortaya çıkan hatalı faturaların Genel Müdürlük bünyesinde kurulan Tahakkuk Düzeltme ve İnceleme Komisyonu tarafından düzeltilmesinden kaynaklandığı,

Yaklaşık %26’ sının, endeks okuma cihazlarının cep telefonu olması ve dokunmatik ekranlarının hassasiyeti nedeniyle hatalı endeks okumalarının tespit edilmesi üzerine fatura tahakkuklarındaki düzeltmelerden kaynaklandığı,

Yaklaşık %16’sının, su sayaçlarının numaratörlerinde meydana gelen karışıklıklar nedeniyle hatalı endeks okumalarının tespit edilmesi üzerine fatura tahakkuklarındaki düzeltmelerden kaynaklandığı.

Yaklaşık %14’ ünün ise tesisat karışıklığı, mükerrer tahakkukların iptal edilmesi ve abone tür kodu hatası gibi nedenlerden kaynaklandığı ifade edilmiştir.

Buna göre hatalı tahakkukların çok büyük bir kısmının endeks okuma ve faturalandırma aşamalarında ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Bu durum faturalandırma işlemlerinin yüksek düzeyde risk barındırdığını da göstermektedir.Her ne kadar yapılan işlem sırasında bu tür hataların yapılabileceği kabul edilse de söz konusu hata miktarının makul sayılabilecek hata payının çok üzerinde olduğu görülmektedir. Sonuç olarak riskin azaltılması ve hata payının düşürülmesi için gerekli olan tedbirlerin acilen alınması ve hataya yol açan etkenlerin ortadan kaldırılıp daha stabil bir sistem kurulması gerektiği değerlendirilmektedir.