Büyükşehir belediyesi tarafından hazırlanan nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe belediyelerin bulunmasına rağmen Büyükşehir Belediyesinin bu uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmadığı görülmüştür.

İmar, genel anlamda bir parsel yapı yapılabilmesinin temel şartıdır. Bir bölgede inşaat ruhsatı verilebilmesi için, nazım imar planına uygun olarak uygulama imar planının yapılması, sonrasında ise ayırma/birleştirme ya da parselasyon yapılarak uygulama imar planına uygun imar parsellerinin oluşturulması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile imar, bir taşınmazın imar planı kapsamında olup olmadığı, eğer imar planı kapsamında kalıyor ise imar planında hangi amaca ayrıldığı (örneğin konut, ticaret vb) belirtilmektedir.

Ayrıca 3194 sayılı İmar Kanununa göre uygulama imar planı; onaylı hâlihazır haritalar üzerine çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren planlardır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinde;

“Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

1. İlçe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.

2. Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.” hükümleri yer almaktadır.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 7’nci maddesinin (d) bendinde

“ Arazi kullanımı ve yapılaşmada sadece mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları kararlarına uyulur. Mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve 1/25.000 ölçekli nazım imar planlarında; organize sanayi bölgesi, endüstri bölgesi, sanayi sitesi ve teknoloji geliştirme bölgesine ilişkin kararların alınması ve bu kararlarda değişiklik yapılması Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının uygun görüşüne tabidir. Alt kademe planların, üst kademe planların kesinleştiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde ilgili idarece üst kademe planlara uygun hale getirilmesi zorunludur. Aksi halde, üst kademe planları onaylayan kurum ve kuruluşlar alt kademe planları en geç altı ay içinde uygun hale getirir ve resen onaylar. Bu süre içinde ruhsat işlemleri, yürürlükte olan uygulama imar planına göre gerçekleştirilir. Bu bent uyarınca yapılacak işlemlerde bu maddenin (c) bendi hükümlerine uyulur” hükmü bulunmaktadır.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 5’inci maddesinin 2’nci bendinde ise;

“Alt kademe planların, üst kademe planların kesinleştiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde ilgili idarece üst kademe planlara uygun hale getirilmesi zorunludur. Aksi halde, üst kademe planları onaylayan kurum ve kuruluşlar, alt kademe planları en geç altı ay içinde üst kademe planlara uygun hale getirir ve resen onaylar. Alt kademe planlarla üst kademe planlar arasındaki uyumsuzluğun giderilmesine ilişkin on sekiz aylık süre içindeki yeni yapı ruhsatı başvuruları, yürürlükte olan uygulama imar planına göre sonuçlandırılır. Bu sürenin dolduğu tarihe kadar alt kademe planlar ile üst kademe planlar birbirleriyle uyumlu hale getirilmemişse, planlar birbiriyle uyumlu hale getirilinceye kadar bu alanlarda yeni yapı ruhsatı düzenlenmez. Mahkemelerce yürürlüğü durdurulan planlarda yürürlüğün durdurulduğu süre bu sürelere ilave edilir “ denilmektedir.

Yapılan incelemelerde; Hatay Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı’nın Hatay İli 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 89000 Hektar Alanda 1/5000 Ölçekli Revizyon ve İlave Nazım İmar Planı ve 1000 Hektarlık Alanda 1/5000 Ölçekli Revizyon ve İlave Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları ihale edilmiş olup yüklenici firma ile 24.03.2016 tarihinde sözleşme imzalanmıştır.

Buna göre söz konusu iş kapsamında bulunan I. Etap Hatay İl bütününde “1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı” ve II. Etap kısmını oluşturan 15 ilçe merkezi ve yakın çevresini “1/5000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar planı” ve 1000 Hektarlık alanda Koruma Amaçlı İlave ve Revizyon Nazım İmar planı tamamlanarak Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 08.03.2019 tarihinde onaylanmış olup, Onaylanan planlara askı süresi içerisinde

gelen itirazların karara bağlanması sonucunda 15 ilçenin tamamının 1/5000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar planları farklı tarihlerde kesinleşmiş olup son ilçenin planı 14.01.2020 tarihli meclis kararı ile kesinleşmiş, planlar kesinleştikten sonra 02.03. 2020 tarihinde ilçe belediyelerine 5216 sayılı kanun kapsamında 1 yıl içerisinde 1/1000 ölçekli Uygulama İmar planlarının hazırlanarak onay için Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderilmesi için tebliğ edildiği anlaşılmıştır.

Ancak belirtilen kanun ve yönetmelik hükümleri gereğince nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını sadece Reyhanlı (1. Etap), Erzin (1. Etap), 3- İskenderun (1. Etap-kent merkezi) bazı kısımları yapanlar hariç olmak üzere büyükşehir kapsamındaki ilçelerden hiçbiri bir yıllık süre içerisinde (02.03.2021 tarihine kadar) çalışmalarını tamamlamamış olmalarına rağmen büyükşehir belediyesi söz konusu planları yapmadığı veya yaptırmadığı tespit edilmiştir.

Öte yandan ilgili plan çalışmalarını süresinde yapmayan belediyeler tarafından süre uzatımı istendiği, talep üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğüne 13.04.2021 tarih ve 8542 sayılı yazı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının üst kademe planlara uygun hale getirilmesi için verilen bir yıllık sürenin uzatılıp uzatılmayacağı, süre verilecek ise Büyükşehir Belediye Meclis kararıyla mı verilmesi gerektiği konusunda uygulamaya yönelik görüş talep edilmiş, ancak bakanlık görüşü beklenmeden konunun Hatay Büyükşehir Belediye Meclisine havale edildiği ve Hatay Büyükşehir Belediye Meclisinin 09.07.2021 tarihinde almış olduğu 176 sayılı karar ile de 20.12.2021 tarihine kadar çalışmaların tamamlanması için süre uzatıldığı görülmüştür.

Oysaki gerek Belediye Kanununda gerek İmar Kanunu’nda yer alan mevzuat hükümlerinde süre uzatımına dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Zira söz konusu husus hakkında Bakanlıktan görüş talebinde bulunulması üzerine Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğünden alınan 815259 sayılı cevabi yazıda; süre uzatılmasıyla ilgili mevzuatta bir düzenleme yapılmadığının belirtildiği, aynı Bakanlık bünyesinde yer alan Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğünün konuyla ilgili olarak uygulamaya yönelik görüşünün bildirildiği 25.11.2021 tarih ve 2213565 sayılı yazısında da, “ilgili mevzuat hükümleri incelendiğinde; 2480 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca kararlaştırılan sürelerin durması veya uzatımına ilişkin düzenlemeler dışında sürelerin uzatımına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığı ve planlama çalışmalarına ilişkin

sürelerin mezkûr Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında sayılmadığı değerlendirilmektedir”

denilmek suretiyle böyle bir uygulamanın olmadığının ifade edildiği görülmüştür.

Diğer yandan mevzuat hükümlerinde süre uzatımı bulunmamasına rağmen Büyükşehir belediye meclisinin ilçe belediyelerine verdiği ek süre bitim tarihi olan 20.12.2021 tarihine kadar dahi henüz 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planlarını İskenderun, Antakya Reyhanlı, Erzin ve Arsuz belediyeleri söz konusu planları tamamlayıp Büyükşehir belediyesine teslim etmemiştir.

Öncelikle bir bölgede inşaat ruhsatı verilebilmesi için, nazım imar planına uygun olarak uygulama imar planının yapılması, sonrasında ise ayırma/birleştirme ya da parselasyon yapılarak uygulama imar planına uygun imar parsellerinin oluşturulması gerekmektedir.

Sonuç olarak yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar uyarınca nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak Büyükşehir belediyesinin görevi olarak ifade edildiğinden ilgili planların süresinde tamamlanıp bitirilmesi gerekmektedir.