Belediye tarafından ihale edilen bazı yapım işlerinde yüklenicilere muhtemel riskler için inşaat sigortasının (Bütün Riskler) yaptırılmadığı tespit edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun “İş ve işyerinin sigortalanması” başlıklı 9'uncu maddesinde;

“Yapım işlerinde yüklenici; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır.” denilmektedir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“Yüklenici, işyerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu yapım işinin korunmasından 43’üncü madde hükümleri dikkate alınmak şartı ile işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Bu sebeple yüklenici, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 9 uncu maddesi hükümleri dâhilinde; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda ifade edilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere yükleniciler yapım işi ihalelerinde işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) yaptırmak zorundadır. Ayrıca sigorta bitiş tarihinin iş artışı nedeniyle süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması halinde sigorta süresinin yeni süreyi kapsayacak şekilde uzatılması gerekmektedir.

Bu husustaki sorumluluk yükleniciye ait olmakla birlikte zararın oluşması durumunda, yargı mercilerince idarenin de müterafik kusurlu sayıldığı ya da yüklenicinin acze düşmesi nedeniyle, ortaya çıkan hasar ve zararı karşılayamadığı hallerde idare aleyhine doğacak külfetlerin bu hususta kusur, ihmal veya tedbirsizliği bulunan idare görevlilerine rücu yoluyla tazmin ettirilmesi talebi gündeme gelebilmektedir.

Yapılan incelemede 2022/1184698 İhale kayıt No.lu Palandöken Belediyesi Kent Ormanı Sosyal Tesisi Yapım İşinde yükleniciyle 06.12.2022 tarihinde 2.035.000 TL ihale bedeliyle sözleşme imzalanıp aynı gün işyeri teslimi yapıldığı, işin bitim tarihinin 03.01.2023 olarak belirlendiği, bilahare 07.02.2023 tarihinde yapılan anlaşma tutanağı ile de 203.500 TL tutarında iş artışı yapıldığı için işin 30 gün ek süre uzatımı verilerek işin bitim tarihinin de 11.02.2023 olarak değiştiği, fakat anılan işte hem asıl sözleşmeyle belirlenen iş bitim tarihine kadar hem de ek süre verilerek yeni belirlenen iş bitim tarihine kadar açıklanan mevzuatta belirlenen İnşaat Sigortasının (Bütün Riskler) yaptırılmadığı görülmüştür.

Oysa açıklanan mevzuat hükümlerine göre; işyerinin teslim edildiği 06.12.2022 tarihinden işin bitim süresi olan 03.01.2023 tarihine kadar 2.035.000 TL tutarlı inşaat sigortası (bütün riskler) yaptırılması, daha sonra 203.500 TL tutarında iş artışı nedeniyle ek süre uzatımı verilerek işin bitim tarihi 11.02.2023 olarak değiştiğinden sigorta bedeli ile sigorta süresinin yeni sözleşme bedeli ve yeni süreyi kapsayacak şekilde güncellenmesi gerekmektedir.

Kamu idaresinin cevabında bulgumuza iştirak edilmiş olup; 2022 / 184698 İhale Kayıt Numaralı "Palandöken Belediyesi Kent Ormanı Sosyal Tesis Yapım İşi” adıyla ihale edilen Sosyal tesisin, yine kent ormanında bulunan geleneksel kızak pisti ile birlikte faaliyete geçirilmesi planlandığından söz konusu yapım ihalesi ivedilikle yapılmış, mevzuatta belirlenen ‘Yapım işlerine İlişkin İnşaat Sigortası (Tüm işler Sigortası)’ sehven yaptırılamadığı, Kent Ormanı Sosyal Tesis Yapım İşi aksaklığa meydan vermeden tamamlattırılarak geçici kabul işlemi yapıldığı, Belediyez tarafından yapılacak olan ihalelerde, Yapım işlerine İlişkin İnşaat Sigortası yaptırılması ile alakalı gereken özen ve önem gösterileceği ve yüklenicilere mutlak surette ‘Tüm Riskler’ sigortası yaptırılması için gerekli ehemmiyet gösterileceği belirtilmiş ise de açıklamalar 2023 yılında yapılmamış eksiklikleri düzeltici mahiyette görülmemiştir.

Bununla birlikte açıklanan mevzuatta yaptırılması istenilen sigorta; zararın oluşması durumunda yargı mercilerince idarenin de müterafik kusurlu sayıldığı ya da yüklenicinin acze düşmesi nedeniyle, ortaya çıkan hasar ve zararı karşılayamadığı hallerde idare aleyhine doğacak külfetlerin bu hususta kusur, ihmal veya tedbirsizliği bulunan idare görevlilerine rücu yoluyla tazmin ettirilmesi riskini önlemek amacıyla yaptırılmaktadır. İdarenin önceden yaptırdığı işlerde zarar ortaya çıkmaması, gelecekte yaptıracağı işlerde zarar ortaya çıkmayacağını garanti etmediği gibi, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 9’uncu maddesinde yapım işlerinde yükleniciler tarafından işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek maddede sayılan risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorunlu tutulmuştur.

Bu itibarla yapım işi ihalelerinde; yükleniciler tarafından işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) yaptırılması, ayrıca sigorta bitiş tarihinin iş artışı nedeniyle süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması halinde sigorta süresinin yeni süreyi kapsayacak şekilde uzatılması gerektiği değerlendirilmektedir.