Yabancı uyruklu öğrencilerden tahsil edilen sınav ve başvuru ücretlerinin Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi gelirleri içerisinde yer alması gerekirken Döner Sermaye İşletmesinin gelirlerine eklendiği tespit edilmiştir.

2547 sayılı Yükseköğrenim Kanunu'nun “Gelir kaynakları” başlıklı 55’inci maddesi; “Yükseköğretim üst kuruluşları, yükseköğretim kurumları ve bunlara bağlı birimlerin gelir kaynakları:

1. Her yıl bütçeye konulacak ödenekler,
2. Kurumlarca yapılacak yardımlar,
3. Alınacak harç ve ücretler,
4. Yayın ve satış gelirleri,
5. Taşınır ve taşınmaz malların gelirleri,
6. Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek kârlar,
7. Bağışlar, vasiyetler ve diğer gelirlerdir.”

Madde hükmü incelendiğinde, yabancı uyruklu öğrenci adaylarından alınan sınav ve başvuru ücretlerinin; “alınacak harç ve ücretler” içinde değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Üniversite tarafından yabancı uyruklu öğrenci sınav ve başvuru işlemleri sonucunda alınan ücretler, kamu hizmetinin bedeli olarak alınan ücretlerdir. Yapılan sınav faaliyetini üniversite öğretim elemanları tarafından döner sermaye kapsamında üretilen özel bir hizmet olarak nitelendirmek mümkün değildir. Dolayısıyla bu hizmetler üniversiteler açısından olağan bir görev ve kamu hizmeti olup katılımcılardan elde edilen gelirin üniversitenin özel bütçesine aktarılması gerekmektedir. Bununla beraber, Sayıştay Temyiz Kurulunun 11.01.2017 tarih ve 42589 sayılı Kararı ile yabancı uyruklu öğrenci sınavı kapsamında alınan ücretlerin üniversitenin geliri olması dolayısıyla bu gelirin ek ödeme olarak dağıtılması 2547 sayılı Kanun’un 55’inci maddesine göre uygun bulunmamıştır.

Ancak yapılan incelemelerde Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesinde eğitim görmek için başvuruda bulunan yabancı uyruklu aday öğrencilerden başvuru değerlendirme ve sınav hizmetlerinin karşılığı olarak ücret tahsil edildiği ve bahse konu ücretin Döner Sermaye İşletmesi gelirlerine eklendiği tespit edilmiştir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58’inci maddesine göre Yükseköğretim Kurumları Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik’in 5’inci maddesinde işletmelerin faaliyet alanları tanımlanmıştır. Bu maddeye göre, Döner Sermayeli İşletmelerin faaliyet alanları aşağıda gösterildiği gibidir:

“… a) Bilimsel görüş vermek, proje hazırlamak, araştırma, uygulama ve benzeri hizmetler yapmak, b) Belirli bilimsel sonuçların uygulamasını sağlamak, c) Üniversite ve ona bağlı kurumlarda hasta muayene ve tedavisi yapmak ve bunlarla ilgili tahlil ve araştırmaları yürütmek, ç) Yükseköğretim kurumlarının eğitim ve öğretim faaliyet alanları ile sınırlı olarak mal ve hizmet üretiminde bulunmak, amaçlarından biri veya birkaçına yönelik faaliyette bulunması gerekir. ( 2) Döner sermaye işletmeleri, çalışmaları sırasında eğitim ve öğretim ile bunlara katkıda bulunan uygulamayı ön planda tutar.” Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde geçen; “(1) Bu Yönetmelikte geçen; … b) Döner Sermaye: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi, … ifade eder.”

hükmü ile Yükseköğretim Kurumları Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik’in yukarıda yer verilen 5’inci maddesinin ç bendi; “Yükseköğretim kurumlarının eğitim ve öğretim faaliyet alanları ile sınırlı olarak mal ve hizmet üretiminde bulunmak,” hükmü bir arada değerlendirildiğinde bir yükseköğretim kurumuna mevzuat ile verilmiş bir görevin/faaliyetin döner sermaye faaliyetleri kapsamında ele alınabilmesi için o faaliyetin öncelikle genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan bir nitelikte olması gerekmektedir.

Dolayısı ile Yönetmelik'in faaliyet alanları başlıklı 5’inci maddesinde geçen faaliyetler açısından öncelikle yapılan faaliyetin genel idare esaslarına göre yürütülmesinin mümkün olup olmadığının değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonucunda bir faaliyet eğer genel idare esaslarına göre özel bütçe içerisinde yürütülemiyor ise döner sermaye faaliyet alanı kapsamına alınması gerekmektedir.

Ancak yapılan incelemelerde Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesinde eğitim görmek için başvuruda bulunan yabancı uyruklu aday öğrencilerden başvuru değerlendirme hizmetinin ve yapılması durumunda sınav hizmetlerinin karşılığı olarak bir ücret tahsil edildiği ve bahse konu ücretin Döner Sermaye İşletmesi gelirlerine eklendiği tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, söz konusu kişilerin öğrenci değil öğrenci adayı olduğunu, üniversite ile herhangi bir şekilde öğrencilik bağı olmayan kişilere verilen hizmetler karşısında elde edilen gelirin Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesinin 5'inci maddesinde Döner Sermaye Döner Sermaye İşletmesinin faaliyet alanına giren iş ve hizmetler kategorisinde değerlendirildiğini, söz konusu tahsil edilen tutarların danışmanlık hizmeti olup, harç ve sınav ücretleri olmadığını belirtmiştir.

Gerek yukarıda açıklanan mavzuat gerekse de Sayıştay Temyiz Kurulu Kararına göre, alınan ücretler Döner Sermaye İşletmesinin değil üniversitenin geliri olarak değerlendirilmiştir. Bu bulgu Tokat Gaziosmanpaşa 2021 Yılı Sayıştay Denetim Raporu'nda da yer almıştır. Sınav, başvuru ve başvuruların değerlendirilmesi işlemi yükseköğretim kurumlarınca verilen eğitimöğretim hizmetinin ayrılmaz bir parçası olduğundan; buradan elde edilen gelirlerin döner sermaye işletmesine değil özel bütçeye öz gelir olarak kaydedilmesi gerekir.

Ayrıca bu gelirlerin öğrencilere üniversite tarafından sunulan çeşitli (beslenme, barınma, sağlık, spor, kültür ve diğer sosyal hizmet giderleri) hizmetlerin ve diğer giderlerin finansmanında kullanılması gerekmektedir.