Kamu yararına kullanılmak üzere Üniversiteye yapılan şartlı bağış ve yardımların bütçeye gelir kaydedilmesine ilişkin muhasebe kaydında 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabının kullanılmadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bağış ve yardımlar” başlıklı 40’ıncı maddesinde; kamu yararına kullanılmak üzere kamu idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımların, hizmeti yapacak idarenin üst yöneticisi tarafından uygun görülmesi halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca harcanmak üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedileceği, bu ödeneklerden mali yıl sonuna kadar harcanmamış olan tutarların, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedileceği ifade edilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Şartlı bağış ve yardımlar” başlıklı 41’inci maddesinde; şartlı bağış ve yardımların alındıklarında, tahsis amacına uygun olarak kullanılmak üzere ilgili hesaplara, karşılıklarının ise yükümlülük olarak kaydedileceği, yükümlülük tutarının, şartlı bağış ve yardımların tahsis amacı gerçekleştikçe gelir olarak kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabının işleyişini düzenleyen 298’inci maddesinde; muhasebe birimlerince şartlı bağış ve yardım olarak alınan tutarların bir taraftan ilgisine göre 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, ilgili hesaplara borç; nakden tahsil edilen tutarların diğer taraftan 800 Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805 Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği, 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına kayıtlı şartlı bağış ve yardımlara ilişkin tutarlardan şart kılınan amaçlar doğrultusunda kullanılanların 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına, 600 Gelirler Hesabına alacak kaydedileceği ifade edilmiş,

Aynı Yönetmelik’in 600 Gelirler Hesabının işleyişini düzenleyen 394’üncü maddesinde; muhasebe birimlerince şartlı bağış ve yardım haricinde bağış ve yardım olarak tahsil olunan paraların bir taraftan bu hesaba, şartlı bağış ve yardımların ilgisine göre 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, ilgili hesaba borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Yönetmelik’in 333 Emanetler Hesabının işleyişini düzenleyen 264’üncü maddesinde; Kamu idarelerince tahsil olunan ve gelir bütçesine gelir, ilgili daire bütçesine de ödenek kaydolunan şartlı bağış ve yardım tutarlarının yıl sonuna kadar harcanmayan kısmı bir taraftan 333 Emanetler Hesabına alacak, ilgisine göre 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabına borç, diğer taraftan 805 Gelir Yansıtma Hesabına alacak, 800 Bütçe Gelirleri Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Mevzuat hükümleri çerçevesinde; şartlı bağış ve yardımların bir taraftan bütçeye gelir kaydedilmesi, diğer taraftan şart kılındıkları amaç doğrultusunda harcanabilmeleri için ödenek kayıtlarının yapılması, tahsil edilip bütçeye gelir kaydı yapılan şartlı bağış ve yardım tutarlarının, 600 Gelirler Hesabına faaliyet geliri olarak değil 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabında yükümlülük olarak takip edilmesi, şart kılınan amaç doğrultusunda kullanılan tutarların ise yükümlülük olmaktan çıkarılıp faaliyet geliri olarak muhasebeleştirilmesi ve yıl sonu itibariyle harcanamayan kısmın ise 333 Emanetler Hesabının alacağında izlenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, yıl içerisinde alınan şartlı bağış ve yardımların 600 Gelirler Hesabına kaydedildiği 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabında izlenmediği, henüz şart kılındığı amaç doğrultusunda harcamaya dönüşmeyen 2.097.404,17 TL’lik şartlı bağış ve yardımın ise yıl sonunda 600 Gelirler Hesabına borç 333 Emanetler Hesabına ise alacak kaydedilerek muhasebeleştirildiği görülmüştür.

Şartlı bağış ve yardımların bütçeye gelir kaydı yapılırken öncelikle yükümlülük hesaplarında izlenmesi, bu tutarlardan şart kılınan amaç doğrultusunda kullanılanların ise yükümlülük hesaplarından çıkarılıp gelir hesaplarına aktarılması, mali tabloların doğru ve güvenilir bilgi üretmesi açısından önem arz etmektedir.

Üniversite tarafından; 2021 yılı sonu itibariyle kayıtlarda bulunan 2.097.404,17 TL şartlı bağış ve yardımın 2022 yılı sonu itibariyle harcanmayan kısmının, 333.16 Şartlı Bağışlardan devreden emanetler hesabına alınarak 2023 yılı başında 380/480 numaralı hesaplara kaydedileceği, 2022 yılı başından itibaren, Üniversiteye yapılan şartlı bağış ve yardımlar 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabında izleneceği ifade edilmiştir. Ancak söz konusu düzeltici işlemler denetim yılından sonra gerçekleşeceğinden 2021 yılı mali tablolarını etkilememektedir.

Sonuç olarak; şartlı bağış ve yardımların muhasebeleştirilmesinde 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabı kullanılmaması nedeniyle Üniversite 2021 yılı bilançosu, 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabı ve 2021 yılı faaliyet sonuçları tablosu, 600 Gelirler Hesabı itibarıyla 2.097.404,17 TL tutarında hatalı bilgi sunmaktadır.