4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu hükümleri gereğince, belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketine Belediyenin yasal ortaklığı bulunmakla birlikte, şirketin artırılan sermayesine karşılık belediyenin ortaklık oranının korunması için nakden katılımda bulunmasının istendiği, Büyükşehir Belediye Meclisince bu yönde karar alındığı ve ödemede bulunulduğu görülmüştür.

4646 sayılı Kanun’un “Doğal gaz piyasa faaliyetleri” başlıklı 4’üncü maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendine göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulundan dağıtım lisansı alan şehir içi dağıtım şirketi, yetki aldığı şehirde bulunan belediye veya belediye şirketini sermaye koyma şartı aramaksızın, yüzde on nispetinde dağıtım şirketine ortak olmaya davet etmek zorundadır. Bu sermaye oranı, bedeli ödenmek kaydıyla en fazla yüzde on oranında artırılabilir. Ancak bu artış Hazineye borcu bulunmayan ve ilave kredi talep etmeyen veya Hazineye olan kredi borçlarını tasfiye ettikten sonra, bu amaçla Hazine garantili kredi sağlamaması kaydıyla mümkün olabilmektedir. Ayrıca Kurul, nüfus yoğunluğuna göre bir şehri, sınırları belirlenmiş birden fazla dağıtım bölgesine ayırabilmekte ve her bölgeyi ayrı ayrı ihale edebilmektedir.

Bahsi geçen maddenin uygulanmasına yönelik Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Belediye ortaklığı” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasında da aynı hükümlere yer verilmiş, dağıtım lisansı alan şirketin belediye veya belediye şirketini ortaklığa davetinin lisans yürürlük tarihinden itibaren bir ay içerisinde gerçekleşmesi öngörülmüştür.

Aynı Yönetmelik’in “Dağıtım bölgelerinin tek bir lisans altında birleştirilmesi ve mevcut dağıtım bölgelerinin birden fazla lisans sahasına bölünmesi” başlıklı 32/A maddesine göre de, dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin talep etmesi ve Kurulun teknik ve ekonomik olarak uygun bulması durumunda dağıtım bölgeleri tek bir lisans altında birleştirilebilmekte veya mevcut dağıtım bölgeleri birden fazla lisans sahasına bölünebilmektedir. Bu durumda birden fazla belediye dağıtım lisans bölgesinde bulunduğunda, ilgili belediyelerin % 10 oranındaki söz konusu bedelsiz hisseyi kendi aralarında belirledikleri yöntemle anlaşmaya vararak paylaşması ve bu durumu dağıtım şirketine bildirerek ortaklık işlemlerini tesis etmeleri gerekmektedir. Uygulamada dağıtıcı şirketlerin yüzde on oranı üst limit olarak kabul etmek suretiyle her bir belediyeye nüfusları oranında ortaklık payı verdiği görülmektedir.

Bu noktadan hareketle, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilen doğal gaz dağıtım lisansı kapsamında, Adana, Osmaniye, Hatay ve Mersin illeri ile bu illerin bir kısım ilçelerinde 30 yıl süreyle doğal gaz dağıtım faaliyetlerini yürütmek üzere Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketi kurulmuştur. Bu aşamada Mersin Büyükşehir Belediyesi, ilin nüfusu ölçüsünde % 2,35 oranı ile diğer belediyeler ile birlikte şirketin % 10’luk kanunî ortaklık yapısı içinde yer almıştır. Kuruluş aşamasında 40.000.000,00 TL sermayeye sahip olan şirketin sermayesi 03/10/2019 tarih ve 9922 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlanan 09/07/2019 tarihli şirket Genel Kurul Kararı ile 160.000.000,00 Türk Lirasına çıkarılmıştır.

Yapılan incelemede, Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketi tarafından Mersin Büyükşehir Belediyesinin ortaklık oranının korunması için söz konusu Genel Kurul kararına istinaden artırılan sermayeye nakden iştirakinin talep edildiği, bu maksatla Büyükşehir Belediye Meclisinin 13/09/2019 tarih ve 439 sayılı kararı ile artırılan sermayeden Büyükşehir Belediyesinin hissesine düşen kısmının ödenmesine karar verildiği, Büyükşehir Belediyesince 2021 yılı itibariyle artırılan sermayeye karşılık 2.820.000,00 TL nakden, kalan kısmı için kar payından karşılanmak üzere bir ödeme gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Mersin Büyükşehir Belediyesinin Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketindeki ortaklığı 4646 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi hükümlerinden dayanak bulan bir ortaklık iken, şirket tarafından artırılan sermayeye nakden katılım öngörülmesinde, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 04/07/2019 tarihli ve 8694-1 sayılı kurul kararının;

"…Doğal gaz dağıtım şirketinin sermaye artırımına gitmesi halinde, sermaye artırımı öncesi dağıtım şirketindeki belediye hisselerinin sermaye artırım sırasında dağıtım şirketi tarafından aynı oranda korunmasına,…karar verilmiştir"

hükmü dayanak gösterilmektedir.

Şirket tarafından Büyükşehir Belediyesine yapılan tebligatta hissedarların hisse oranlarına tekabül eden sermaye artış meblağını belirtilen sürede yatırmamaları halinde, paylarına tekabül eden meblağın Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım Anonim Şirketi tarafından sermaye artış oranına uygun olarak yatırılarak hissedarların cari hesabına borç kaydedileceği belirtilmektedir.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, doğal gaz dağıtım şirketinin sermaye artırımına gitmesi halinde, belediyelere 4646 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile sağlanan ortaklık hakkının korunmasını, sermaye artırımı öncesi dağıtım şirketindeki belediye hisselerinin “dağıtım şirketi tarafından aynı oranda korunması” esasına bağlamıştır. Bu düzenlemede, doğal gaz dağıtım şirketlerinde sermaye artışı gerçekleşmesi durumunda belediyelerin artırılan sermayeye nakden iştiraki öngörülmediği gibi, açık bir şekilde belediye hisselerinin korunmasına ilişkin yükümlülük doğrudan “şirket” sorumluluğuna bırakılmıştır. Yani Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı artırılan sermaye nedeniyle belediye adına taahhüt edilen meblağın bizatihi şirket tarafından ödenmesini öngörmektedir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 128, 129 ve 482’nci maddeleri hükümlerine göre, her ortak taahhüt ettiği sermayeden dolayı şirkete karşı borçludur ve taahhüt edilen ancak zamanında ödenmeyen sermaye nedeniyle temerrüt faizi, sözleşme cezası, şirketin uğramış olduğu zararın tazmini, şirketteki haklarından yoksun bırakılmak veya şirketten ihraç gibi yaptırımlar ile karşı karşıyadır. Ancak belediyelerin doğal gaz dağıtım şirketlerinin sermayesine ortaklığı Kanun’la düzenlenen bir ortaklık (sermaye koyma şartı aranmaksızın %10) olduğundan ve yukarıda da açıklandığı üzere sermaye artırımı nedeniyle değişikliğe uğrayabilecek ortaklık yapısının korunması Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı ile güvence altına alındığından, belediyelerin artırılan sermayeye nakden iştirakinin beklenmesi mümkün değildir. Bu nedenle 6102 sayılı Kanun’la öngörülen yaptırımlara karşılık hukuki tereddütlerin yaşanmaması için gerekli tedbirlerin alınması doğal gaz dağıtım şirketinin sorumluluğundadır.

Kamu İdaresi cevabında; Bulgu konusu ile ilgili olarak ödenen tutarın iadesi için Enerji piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığına ve Doğalgaz dağıtım şirketine talepte bulunulduğunu, Doğalgaz dağıtım şirketinin olumsuz görüş bildirdiğini, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığından gelecek cevap üzerine işlem yapılacağını bildirmiştir.

Mersin ilinin de dâhil olduğu doğal gaz dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketince, artırılan sermayeye karşılık, Büyükşehir Belediyesinden, hissesi oranında nakden sermaye katılımının beklenmesi, varsa yılı karından mahsup edilmesi, Büyükşehir Belediye Meclisinin bu amaca yönelik olarak karar alması ve ödeme yapması; 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu ve 8694-1 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Kararına aykırılık teşkil etmektedir.