İdarenin, Eğitim ve Projeler Müdürlüğü tarafından yapılan “2022 Yılı Eğitim Organizasyonu Hizmeti Alım İşi” nde aralarında doğal bir bağlantı olmadığı halde mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.

Aynı Kanun’un “Görevlilerin ceza sorumluluğu” başlıklı 60’ıncı maddesinde ise 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde belirtilen ilkelere ve 62’nci maddesinde belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında yaptırımların uygulanacağı ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmadığı sürece mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin bir arada ihale edilmemesi gerektiği, yapılan ihalelerde sorumluların 4734 sayılı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” ve “Temel ilkeleri” başlıklı maddelerine uygun işlem tesis etmeleri (ihale gerçekleştirmeleri), aksi takdirde bazı yaptırımların uygulanabileceği belirtilmektedir.

Bu kapsamda, hizmet işinin hizmet sunucusuna mal alımının mal tedarikçisine yaptırılması gerekmekte olup, ancak arasında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olması halinde bir arada ihale edilebilir. Aksi durumda, yani tüm bu iş kalemlerinin tek bir ihale ile tek bir yüklenici tarafından üstlenilmesi rekabeti engelleyecek ve ihalede oluşacak fiyatların yükselmesine sebebiyet verecektir.

Hangi işlerin aralarında kabul edilebilir bir bağlantı olduğu mevzuat hükümlerinde açıkça belirtilmemekle birlikte sadece ihale edilecek işlerin birbirinin ayrılmaz parçası niteliğinde olduğu hallerde söz konusu işlerin birlikte ihale edilmesi kamu kaynaklarının verimli kullanılması açısından önem arz etmektedir.

İdare tarafından yapılacak bir ihalenin hangi ihale türüne dâhil olduğunun ve buna bağlı olarak uygulanacak ihale mevzuatının tespitinin yapılması gerekmektedir. Nitekim mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinde ihalenin konusu ve buna bağlı olarak mevzuatta yer alan hükümlerin uygulanması farklılık göstermektedir. Mal alımı, hizmet alımı veya yapım işlerinin bir arada ihale edilmesi, bu işlerden yalnız biri hakkında teknik imkâna sahip isteklilerin ihaleye katılımını engellemektedir. Bu nedenle, aralarında kabul edilebilir bir bağlantı olmadıkça mal

alımı, hizmet alımı ve yapım işi ihaleleri bir arada yapılması rekabet ilkesine de aykırılık teşkil etmektedir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından yapılan “2022 Yılı Eğitim Organizasyonu Hizmeti Alım İşi” kapsamında eğitim hizmetleri, mailing hizmeti, tercüme hizmeti, eğitim salonu kiralama hizmeti, yazılım hizmetleri, araç kiralama hizmetleri ile ajanda, çanta gibi bazı mal alımlarının bir arada ihale edildiği tespit edilmiştir. Söz konusu hizmetlere ilişkin teknik altyapısı ve tecrübesi olan bir şirket teklif verebilecek iken bu hizmetlerle ilgisi bulunmayan araç kiralama hizmetinin başka bir hizmet sunucusundan tedarik edecektir.

Aralarında doğal bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımlarının piyasada mal tedarikçisi tarafından karşılanan bir ihtiyacın hizmet alımı içerisine dâhil edilerek hizmet sunucusundan alınması rasyonel bir işlem değildir. Çünkü hizmet sunucusu söz konusu malı satın alıp üzerine ayrıca yüklenici karı ekleyerek teklif bedelini oluşturacağı için kaynakların verimli kullanılması ilkesine de aykırı olacaktır. İdare ise hem mal satıcısına hem hizmet sunucusuna ayrı ayrı kar ödemiş olacaktır.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafında; bulguda yer verilen tespit ve öneriler doğrultusunda gerekli çalışmaların yapılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, Kamu İhale Kanunu'nun rekabet ilkesi ile kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ilkeleri çerçevesinde aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir.