Yapılandırılmış borçların hesap bakiyelerinin ödeme planlarıyla uyumlu olmadığı, kayıtlı olanların ise vadelerine uygun hesaplarda takip edilmediği tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin; “36 Ödenecek diğer yükümlülükler” başlıklı 268’inci maddesinde, “(1) Bu hesap grubu, kurumca sorumlu veya mükellef sıfatıyla ödenecek her türlü vergi, resim, harç ve benzeri borçlar ile sosyal güvenlik kesintileri, fonlar adına tahsil edilen tutarlar ve mevzuatı gereğince bütçe gelirlerinden diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar ve giderler için ayrılan her türlü karşılıkların izlenmesi için kullanılır.”, “368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı” başlıklı hesap açıklamasının; “Hesabın niteliği” başlıklı 278’inci maddesinde, “(1) Bu hesap, kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve diğer yükümlülükler ile ertelenen veya taksitlendirilen vergi ve diğer yükümlülüklerin erteleme veya taksitlendirme vadesinin bir yılı aşmayan kısımlarının izlenmesi için kullanılır.

(2) Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar hesabında kayıtlı vergi ve diğer yükümlülüklerden dönem sonunda erteleme veya taksitlendirme süresi bir yılın altına inenler bu hesaba kaydedilir.”,

“Hesabın işleyişi” başlıklı 279’uncu maddesinde “(1) Vadesi geçmiş ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler hesabı hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

1. Alacak

   
   

   1. Vadesi geçmiş ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler bu hesaba alacak, 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı, 361-Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

      …

      
      

2. Borç

   
   

   1. Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ilgili kurumlara yapılan ödemeler bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.”, yine aynı Yönetmelik'in “438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”nın “Hesabın niteliği” başlıklı 322’nci maddesinde, “(1) Bu hesap, kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya takside bağlanmış olup bir yıldan daha uzun sürede ödenecek olan kısmının izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.

Bu kapsamda aylık mizanlarda ve bilanço tarihi itibariyle, yapılandırılan kamu borçlarının anapara taksit ödemelerinden vadesi bir yıl ve bir yılın altında olanlar 368 no.lu hesapta, bir yılın üzerinde olanlar 438 no.lu hesapta takip edilmelidir.

Belediyenin ödenemeyen vergi ve SGK borçları;

19.08.2016 tarih, 29806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6736 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun”,

27.05.2017 tarih, 30078 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7020 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”,

18.05.2018 tarih, 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7143 sayılı “Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”,

17.11.2020 tarih, 31307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7256 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”,

09.06.2021 tarih, 31506 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7326 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”,

kapsamında yapılandırılmıştır.

Yapılandırma kapsamındaki borçların ödeme planları esas alınarak yapılan çalışmada; 31.12.2021 tarihi itibariyle, bu tarihi takip eden bir yıl içerisinde yani 2022 yılında ödenecek anapara 3.747.446,11 TL, 2023 yılı ve sonrasında ödenecek anapara 31.692.402,39 TL olmak üzere yapılandırılmış toplam anapara borcunun 35.439.848,50 TL olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Belediyenin kayıtlarına göre, yapılandırma kapsamında olmayan ancak vadesinde ödenememiş 4.771.424,12 TL tutarında Vergi Dairesine ve SGK’ya borcu bulunmakta olup kamu idarelerine borç toplamı faiz hariç 40.211.272,62 TL’dir.

Bilançoda 368 no.lu hesapta 22.672.953,95 TL, 438 no.lu hesapta 3.747.446,11 TL olmak üzere yapılandırılmış borç toplamı 26.420.400,06 TL iken ödeme planına göre yapılandırılmış toplam anapara borç 35.439.848,50 TL olup 9.019.448,44 TL’lik fark bu hesaplarda yer almamıştır. Ayrıca hesaplarda kayıtlı yapılandırma kapsamı dışında vadesinde ödenmemiş 4.771.424,12 TL’lik borcun yıl sonu itibariyle tahakkuk etmiş 331.779,20 TL tutarındaki faizi de kayıtlara alınmamıştır. Dolayısıyla Belediyenin, yıl sonu itibariyle vergi ve SGK borçlarından, hesaplarında yer almayan toplam borç tutarı 9.351.227,64 TL’dir.

Borçların kısa ve uzun vadeli olması durumuna göre ise; 368 no.lu hesapta 3.747.446,11 TL’si yapılandırılmış, 4.771.424,12 TL’si yapılandırma kapsamı dışında vadesinde ödenmemiş borç ve bunun yıl sonu itibariyle muhasebe kayıtlarına dahil edilmemiş 331.779,20 TL tutarındaki faizi olmak üzere toplam 8.850.649,43 TL ve 438 no.lu hesapta ise 31.692.402,39 TL yapılandırılmış borç tutarı olması gerekirdi.

Oysa ki bilançoda 368 no.lu hesap bakiyesi 27.444.378,07 TL, 438 no.lu hesap bakiyesi 3.747.446,11 TL’dir.

Bu haliyle; bilançoda 368 no.lu hesap bakiyesi 18.593.728,64 TL fazla, 438 no.lu hesap bakiyesi 27.944.956,28 TL eksik bakiye vermiştir. Vadesinde ödenmemiş borcun yıl sonu itibariyle tahakkuk etmiş faizi olan 331.779,20 TL’nin muhasebe kayıtlarına alınmayarak giderleştirilmemesi nedeniyle de dönem olumsuz faaliyet sonucu bu tutar kadar eksiktir.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda 2021 yılına ait mali tablolar düzenlenmeden önce kayıtların gerekli kontrolü yapılarak ;

-Ödeme planlarına göre hesaplarda yer almayan 9.019.448,44 TL’lik farkın nedeninin araştırılarak hesapların düzeltilmesi,

-Takip eden yıllarda kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçların tamamının ödeme planlarına uygun muhasebe kayıtlarına alınmasının yanı sıra bilanço düzenleme tarihi itibariyle vadesinde ödenmemiş borçların yıl sonu itibariyle tahakkuk eden ancak ödenmemiş faizinin de borç hesaplarına kaydedilmesi,

-Bunun yanı sıra kamuya olan vadesi geçmiş, ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve yükümlülüklerinin, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ndeki hesap tanımlarına uygun olarak 368 ve 438 no.lu hesaplarda vade ayırımına göre takibinin yapılması,

gerekirdi.

Belediye tarafından verilen cevapta;

-Vade durumuna göre yanlış hesaplarda olan tutarların 2022 yılında düzeltildiği,

-9.019.448,44 TL tutarındaki farkın 2016-2021 yılları arasında İller Bankası vesilesiyle söz konusu vergi ve SGK yapılandırma borçlarının kesinti yoluyla ilgili kurumlar tarafından mahsup edilmesi sonucu yapılan muhasebe kayıtlarında faiz ve anaparanın birlikte anaparadan mahsubu edildiği, bu durumun ise mali tablolarda kayıtlı anapara borç tutarının daha fazla eksilmesine sebep olduğu ve 2022 yılında düzeltildiği,

-4.771.424,12 TL yapılandırma kapsamı dışında vadesinde ödenmemiş borca istinaden oluşan yıl sonu itibariyle tahakkuk etmiş 331.779,20 TL tutarındaki faizin, ödeme esnasında giderleştirileceğinden muhasebe kayıtlarına dahil edilmediği,

belirtilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; bilanço dönemlerinde muhasebe dışı envanter işlemleri olarak adlandırılan çalışmalarda, ilgili kurum ve kuruluşlarla hesap mutabakatı yapılarak yıl sonu hesaplarının ilgili kurum ve kuruluşlar ile belediye kayıtlarının birbiriyle uyumunun sağlanması ve gerekli hesap düzeltmelerinin yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda da yapılandırma kapsamı dışında vadesinde ödenmemiş borca ait tahakkuk etmiş olan 331.779,20 TL tutarındaki faizin 2021 yılı kayıtlarına alınması gerekirdi.

Ayrıca, verilen cevapta 9.019.448,44 TL ile ilgili düzeltmeye ait muhasebe işlem fişinin ekinde yapılan kaydın doğruluğuna ilişkin kanıtlayıcı bilgi ve belge bulunmadığından yapılan kaydın doğruluğu incelenememiştir. Ancak 2022 yılına ait söz konusu düzeltmeye ait muhasebe işlem fişinde, fark tutarın 630 no.lu Gider Hesaplarının karşılığında 368 ve 438 no.lu hesaplara ilave edildiği görülmüş olup bu haliyle söz konusu tutar, Belediyenin hem 31.12.2021 tarihli Bilançosunda borç hesaplarına, hem de 2021 yılına ait Faaliyet Sonuçları Tablosunda dönem faaliyet sonucuna yansımamıştır.

2022 yılında yapılan; gerek vade durumuna göre 368 ve 438 no.lu hesapların düzeltilmesinin, gerek anapara borcu olarak aynı hesaplara yapılan ilave tutara ilişkin, gerekse dönem faaliyet sonucuna gider olarak yansıması gereken tutara ilişkin düzeltme kayıtlarının, 2021 yılı hesaplarını düzeltme etkisi bulunmamaktır.

Sonuç olarak; yılına ait mali tabloların sağlıklı verileri içermesini teminen; borçlara ilişkin ödeme planları dikkate alınarak ve ilgili kuruluşlarla hesap mutabakatı da yapılmak suretiyle İller Bankası tarafından kesinti yoluyla ödenen borçların, anapara ve faiz ayırımı yapılarak Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ndeki hesap tanımlarına uygun anapara borç tutarlarının 368 ve 438 no.lu hesaplarda, kesinti yoluyla ödenen faizlerinin ise ilgili gider hesabında takibi yapılmalı, dönemsellik ilkesi gereği tahakkuk eden ancak ödenmemiş faizlerin de ilgili borç ve gider hesaplarına kaydı sağlanmalıdır.