Belediye tarafından bazı mal alımlarının, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (b) bendinde öngörülen şartlar oluşmadığı halde pazarlık usulü ile yapıldığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un "Temel ilkeler" başlıklı 5’inci maddesinde; İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usulleri olduğu ve diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği hükmedilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un pazarlık usulü ile ihaleye çıkılabilmesinin şartlarını düzenleyen 21’inci maddesinin (b) bendinde;

“Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.”

hükmü yer almaktadır.

Yer verilen mevzuat hükmüne göre 21/b ile usulü ile alım yapılabilmesi için ani ve beklenmeyen veya idarece öngörülemeyen bir durumun ortaya çıkması ve bununla birlikte ivedilik şartının da mevcut olması gerekmektedir. Aksi halde yani önceden beklenen ve bilinen olaylar ile yine önceden öngörülebilir ihtiyaçlar, yapım tekniği açısından özellik arz etmeyen veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği bulunmayan işler 4734 sayılı Kanun’un 21/b maddesi kapsamında değerlendirilmemektedir.

4734 sayılı Kanun’un 21/b maddesinde sayılan özel şartların mevcut olduğu durumlarda, ilan yapılmaksızın davet edilecek en az 3 istekli tarafından alınacak tekliflere göre alım yapabilme imkanı sağlanmaktadır.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından pazarlık usulü ile yapılan 2021/136739 İKN sayılı ağaç alımı ve 2022/250447 İKN sayılı iaşe kartı ve kolisi alımı işlerinde 4734 sayılı

Kanunda sayılan özel şartların mevcut olmadığı görülmüştür.

Şöyle ki, ağaç alımı işinde sözleşmeye göre ağaçların 20 gün içinde teslim edilmesi öngörülmüşken yüklenici tarafından ağaçların mevsimsel şartlardan dolayı tutmama riski göz önünde bulundurularak yaklaşık altı ay sonra teslim edildiği görülmüştür. Bu durumda işin ivedilik şartını taşımadığı açık olarak anlaşılmaktadır.

Yine iaşe kartı ve iaşe kolisi alımının ani ve beklenmeyen bir olay veya idarece öngörülemeyen ayrıca ivedilikle yapılması gereken bir durum olarak değerlendirilemeyeceği açıktır. Bu itibarla, yardım yapılacak kişi sayısı ile yardımın kapsamının Belediye tarafından önceden belirlenebileceği gerçeğinden hareketle işin temel ihale usulleri kullanılarak yaptırılması gerekmektedir.

Söz konusu işlerin temel ihale usulleri ile alınmayarak, gerekli şartlar oluşmadığı halde istisnai bir ihale usulü olan pazarlık usulü tercih edilerek ihale edilmesi, Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelere de uygun değildir.

Belediye tarafından yapılacak olan alımlarda, mevzuatta belirtilen şartlar oluşmadan istisnai bir usul olan pazarlık usulü kullanılmamalı, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda sayılan temel ihale usulleri uygulanmalıdır.