SAMULAŞ A.Ş.’nin 2019 yılı mali tabloları ve eki belgelerin incelenmesinde; 2014 yılında dolaşımdan kaldırılan, ancak vatandaşlar tarafından satın alınıp, ulaşım araçlarında kullanılmayan jetonların bedellerinin Samsun Büyükşehir Belediyesine gönderilmediği görülmüştür.

14.11.2012 tarihinde SAMULAŞ A.Ş. Samsun Özel Halk Otobüsçüleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği ve ASİS Elektronik ve Bilişim A.Ş. arasında imzalanan protokolle, Özel Halk Otobüsleri Yönetiminde Bulunan Elektronik Akıllı Bilet Havuz Sistemi SAMULAŞ A.Ş’ye devredilmiştir. Devir Protokolü’nün 2’nci maddesinde havuz sistemi ve elektronik akıllı kart sistemi tanımlanmıştır. Buna göre;

“Havuz Sistemi: Elektronik akıllı bilet ile ödemesi gerçekleştirilen hizmetlerin bedellerinin toplandığı, hizmet veren kuruluşlara hak ettikleri kadar bedelin dağıtıldığı, elektronik ücret toplama sistemi üzerinden teknik işlemleri yürütülen ve akışları banka hesapları üzerinden yönetilen hizmet bedeli yönetim ve takip sistemi,

Elektronik Akıllı Bilet: Havuz sistemi marifetiyle takip ve yönetimi gerçekleştirilen hizmetlerin bedellerini ödemekte kullanılan elektronik devreli kart (samkart), jeton ya da benzeri ödeme aygıtı”dır.

Yukarıdaki protokol hükümlerinden anlaşılacağı üzere, havuz sistemi, vatandaşlarca satın alınan elektronik akıllı bilet bedellerinin toplandığı ve hizmet veren kuruluşlara hak ettikleri tutar kadar dağıtımının yapıldığı sistem olarak tanımlanmıştır. Protokolün “6’ncı maddesinde; havuzda toplanan paranın elektronik bilet satın alan vatandaşlara ait olduğu ve bu paranın hakedişler haricinde sözleşmenin tarafları tarafından kullanılmayacağı belirtilmiştir.

Büyükşehir Belediye Meclisinin 14.03.2007 tarihli 121 nolu kararı ile Samsun şehir içi ulaşımında ödeme aracı olarak elektronik akıllı bilet kullanılmasına karar verilmiştir. Belirtilen meclis kararına istinaden kent içi ulaşımda manyetik kartlar (samkart) ile tek biniş hakkına sahip jetonlar kullanılmaya başlanmıştır.

2014 yılında, SAMULAŞ A.Ş. Yönetim Kurulunun 26.12.2014 tarihli 54 nolu Kararı ile jetonlar kullanımdan kaldırılarak, yerine 2 biniş hakkına sahip ve biniş değeri tüketildikten sonra tüketici tarafından tekrar kullanılamayan "ultralight kart" adlı manyetik kartlar çıkarılmıştır.

SAMULAŞ A.Ş. yönetiminde olan havuz sisteminin incelenmesi neticesinde, söz konusu jetonların tedavülden kalkmasıyla birlikte vatandaşların satın aldıkları, ancak kaybetme, unutma, hasar görme gibi sebeplerle kullanmadıkları jetonlardan kaynaklı havuz hesabında kullanılmayan ve kullanılamayacak bir meblağ/tortu oluştuğu görülmüştür.

Mezkur protokolde tortu; “Vatandaşların satın aldıkları elektronik biletleri işbu sözleşmenin 7.1 maddesine göre daha sonra belirlenecek bir süre zarfında kullanmamaları nedeniyle havuzda kalan meblağ.” şeklinde tanımlanmıştır.

Protokolün “Tortu Hesabı” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasında;

“SAMULAŞ A.Ş.’nin yürüttüğü elektronik biletlere yeni fonksiyonlar eklenmesi çalışmaları tamamlandığında, İdare’nin 19.12.2012 gün ve 3658 sayılı yazılı talimatı uyarınca söz konusu elektronik biletlere ilave fonksiyonlar eklendikten sonra süreleri sınırlandırılacaktır. Böylece süresi içerisinde kullanılmayan elektronik biletlerden oluşan tortu, kamu adına İdare kullanımına terk edilecektir.” denilmektedir. Aynı protokolde idare tanımıyla kastedilenin Samsun Büyükşehir Belediyesi olduğu belirtilmiştir.

Yukarıda belirtilen protokol hükümlerinde açıkça belirtildiği üzere; herhangi bir nedenle hakedişlere yansımayan ve havuz hesabında kalan meblağlar tortu hesabıdır ve bu hesaptaki tutarlar Samsun Büyükşehir Belediyesine aittir.

Bununla birlikte; 14.11.2012 tarihli protokol sonrası 11.11.2013 tarihinde SAMULAŞ A.Ş. Asis Elektronik A.Ş. ve Banka arasında “SAMKART PROTOKOLÜ” düzenlenmiş ve 2013 tarihli ve başka bir biniş sistemini düzenleyen bu protokolde, tortu hesabı ile ilgili bir hüküm olmadığı ve 6.3’üncü maddesinde de ana havuzda toplanan meblağlar hakkında hiçbir tarafın tasarruf hakkının bulunmadığı görülmüştür. Ancak, bunun 14.11.2012 tarihli protokol ile daha önceki biniş sisteminde tortu olarak biriken meblağlara etkisi bulunmamaktadır. Zira 14.11.2012 tarihli protokolde tortu hesabında biriken meblağlar daha önceki dönem olan jetonlu biniş sistemine ait tutarlardır ve buna ilişkin yukarıda da belirttiğimiz üzere, 14.11.2012 tarihli protokolde açık hüküm bulunmaktadır.

2019 yıl sonu itibariyle, vatandaşlar tarafından satın alınıp, herhangi bir nedenden dolayı ulaşım araçlarında kullanılmayan jetonların dolaşımdan kalkması sonucu, jeton havuz hesabında 912.579,59 TL tutarında bir meblağ bulunmaktadır. Yapılan incelemede, Söz konusu tutarın belirtilen protokol hükümleri gereği, Samsun Büyükşehir Belediyesine gönderilmesi gerekirken, 336 Diğer Çeşitli Borçlar Hesabına kaydedilerek, SAMULAŞ A.Ş tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir.

Elektronik Akıllı Bilet Havuz Sistemi devir protokolü gereği, jeton havuz hesabında kalan 912.579,59 TL tutarındaki meblağın (tortu) Samsun Büyükşehir Belediyesine gönderilmesi uygun olacaktır.