Şirketin, ASKİ Genel Müdürlüğü ile yapmış olduğu hizmet alım sözleşmelerinden doğan hakediş alacaklarının eksik ödenmesi nedeniyle nakit sıkıntısı yaşadığı, vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarını zamanında ödeyemediği ve bu nedenle yüksek tutarlarda gecikme faizine muhatap olduğu tespit edilmiştir.

696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı KHK’ya eklenen ek 20’nci maddeye göre; il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü çerçevesinde; ASKİ Genel Müdürlüğü, %99,995 oranındaki hissesine sahip olduğu BELKA A.Ş. ile 01.11.2021 – 31.12.2022 tarihlerini kapsayan “Araç, İş Makinası ve Ekipman Kiralanması ile Personel Hizmet Alımı Sözleşmesi” imzalamıştır. Söz konusu Sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 12’nci maddesinde; “Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin 42. maddesine uygun olarak aylık hakkedişler düzenlenecektir. Her bir aylık hakedişin ödemesi hakedişin onaylanmasına müteakip 30 gün içinde ödemesi yapılacaktır…” denilmektedir.

BELKA A.Ş.’nin 2022 yılı mali tablolarında yapılan incelemelerde; “120.001” hesap kodunda muhasebeleştirdiği ve ASKİ Genel Müdürlüğünden olan 377.821.126,32 TL tutarında alacağı olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu yüksek tutarın yukarıda bahsedilen Sözleşmeden doğan hakediş alacaklarının eksik ödenmesinden kaynaklandığı anlaşılmıştır. Şöyle ki; ASKİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılan hakediş ödemelerinin, sadece Sözleşme ile ASKİ Genel Müdürlüğü hizmetlerinde çalıştırılan işçi personelin ücretlerini karşılayacak kadar yapıldığı, bunun dışında kalan bakiye hakediş tutarının ise ödenmediği görülmüştür. Hâlbuki taraflar arasında akdedilen Sözleşmede, her bir hakedişin onaylanmasına müteakip 30 gün içinde ödemesinin yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Şirketin hizmet alım sözleşmelerinden doğan hakediş alacaklarını zamanında tahsil edememesi nedeniyle, detayı aşağıdaki tablolardan görüleceği üzere, gerek yapılandırma kanunu kapsamındaki gerekse de cari yıla ilişkin vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarını ödeyemediği, söz konusu mevcut borçlara gecikme faizinin de eklenmesiyle birlikte borç yükünün daha da arttığı görülmüştür. 31.12.2022 tarihi itibariyle BELKA A.Ş. Mali İşler Müdürlüğünden alınan verilere göre; 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında yapılandırılmış olan ve ödeme tarihi 2022 yılında olan vergi ve prim borçlarının vadesinde ödenememesi nedeniyle 4.740.286,33 TL, cari yıla ilişkin borçların vadesinde ödenememesi nedeniyle 53.675.243,92 TL gecikme faizi tahakkuk ettiği anlaşılmıştır. Şirketin yılsonu itibariyle 102- Bankalar Hesabında 126.236.416,20 TL bakiyesi olmasına rağmen söz konusu tutar ile personel maaşları ve diğer cari giderler ödeneceğinden dolayı vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarını ödenmesi hususunda finansman sıkıntısı yaşanmaktadır.

Tablo 4: BELKA A.Ş. Yapılandırma Kapsamında Olan Vergi ve SGK Borçları

Tablo 5: BELKA A.Ş. Cari Yıl Vergi ve SGK Borçları

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında; her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği, 369’uncu maddesinde; yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişilerin, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altında olduğu, 375’inci maddesinde ise; şirketin üst düzeyde yönetimi ile muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri arasında olduğu hüküm altına alınmıştır.

Görüleceği üzere, şirket menfaatlerini ve finansal planlamasını tehlikeye düşüren

sebeplerin tespiti ve gerekli önlemlerin uygulanması hususunda yönetim kuruluna sorumluluk yüklenmiştir. Bu kapsamda BELKA A.Ş.’de yaşanan nakit sıkıntısının doğurduğu finansal sorunlar sebebiyle vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarının zamanında ödenememesi ve ödenemeyen borçlar için asıl borcun yanında gecikme faizi gibi fer’i borçların da Şirketi zarara uğratması hususunda gerekli önlemlerin alınması Şirket Yönetim Kurulunun görev ve sorumluluğu altındadır.

Kamu idaresi cevabında; bulgu konusu husus kabul edilmiş olup ASKİ Genel Müdürlüğü ile gerekli yazışmaların yapılarak hizmet sözleşmesinden doğan hakediş alacaklarının tahsili yoluna gidileceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak; ASKİ Genel Müdürlüğünden olan hakediş alacaklarının derhal tahsil edilmesi ve kamuya ait borçların zamanında ödenerek fer’i borçların tahakkuk etmesine müsaade edilmemesi Şirketin mali sürdürülebilirliği açısından önem arz etmektedir.