Altyapı kazılarına ilişkin Büyükşehir Belediyesi tarafından 1997-3 sayılı Genelge ile 01.01.1988 tarihinde yürürlüğe giren Altyapı Hizmetleri Yönergesi ile iş ve işlemlerin yürütülmeye devam edildiği, söz konusu Yönerge’nin kanun koyucu tarafından gerçekleştirilen yeni mevzuat düzenlemeleri sonrasında güncelliğini yitirdiği ve günümüz ihtiyaçlarına tam olarak cevap verememesi dolayısıyla bazı düzenlemelerinin uygulanabilirliğinin kalmadığı tespit edilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 23.07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Mezkûr Kanun’un “Altyapı hizmetleri” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Büyükşehir içindeki alt yapı hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin katılacağı alt yapı koordinasyon merkezi kurulur...

Koordinasyon merkezleri tarafından alınan ortak yatırım ve toplu taşımayla ilgili kararlar, belediye ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.

Alt yapı koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir...” hükmü tesis edilmiştir.

Söz konusu hükme istinaden Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği 15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe

girmiştir. Mezkûr Yönetmelik’in “Görev ve yetkileri” başlıklı 8’nci maddesinde;

“(1) AYKOME, büyükşehir dâhilindeki alt yapı hizmetlerini etkili ve koordinasyon içinde yürütmek amacıyla;

1. Yatırımcı kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar tarafından büyükşehir dâhilinde yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plan ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak taslak programları birleştirerek kesin program haline getirir.

2. Alt yapı programlarının hazırlanmasında, taslaklarının birleştirilip kesinleştirilmesinde üst yapı program ve çalışmaları ile koordinasyonu sağlar. Kesin programlarda birden fazla kurum ve kuruluşlar tarafından aynı anda yapılması gerekenleri ortak programa alır.

Ortak programa alınan alt yapı hizmetlerinin amaca uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi için "Alt Yapı Yatırım Hesabı" adı altında bir hesap oluşturur.

ç) Ortak programa alınmayan yatırımların her Bakanlık ile ilgili Büyükşehir (Değişik ibare: RG-25/4/2014-28982) ve ilçe (Mülga ibare: RG-25/4/2014-28982) (...) belediyeleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca kendi bütçelerinden yapacakları harcamalarla yerine getirilmesini sağlamak üzere bir program tespit eder ve bu programın uygulanıp uygulanmadığını kontrol eder.

İlgili kuruluşlarca imar planı olmayan alanlarda önceden yapılmış tesislerin, yeni imar durumuna uygun yol yapım çalışmaları bitmeden, mevcut tesislerin uygun hale getirilmesini sağlar.

Kazı yapılacak tarihleri tespit eder, kazı yapmanın yasak olduğu tarihlerde acil durumlar için büyükşehir belediye başkanına veya AYKOME birimi yöneticisine yetki verir.

Alt yapı ile ilgili kazı yapacak gerçek ve tüzel kişilere izin ve kazı ruhsatı verir ve buna ilişkin bedeli belirler.

AYKOME’ye katılan tüm kuruluşların kent içinde kullanacakları malzemelerle ilgili standartları belirler.

ğ) Gerekli görülen konularda UKOME ile işbirliği yapar.” düzenlemesi yapılmıştır. İdare, tarafından 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun

Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’un 7’nci maddesi ile 15.04.1985 tarih ve 18729 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Koordinasyon Merkezleri ile Fon Yönetmeliği’nin 13’üncü ve 14’üncü maddelerine dayanılarak düzenlenen Altyapı Hizmetleri Yönergesi yukarıda ortaya konulan yeni mevzuat hükümleri doğrultusunda güncelliğini yitirmiş ve günümüz gereklerine karşılık veremez hale gelmiştir.

Örneğin Mezkûr Yönerge kapsamında cezai müeyyidelerin uygulanabilirliği konusunda sıkıntılar meydana gelmekte, Kanunlarla açık bir şekilde düzenlenmeyen ama kazı çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için gerekli olan düzenlemeler uygulanır halde bulunmamaktadır. Büyükşehir Belediyesinin izinsiz altyapı kazısına ilişkin 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Altyapı kazı izni harcı” başlıklı Mükerrer 79’uncu maddesine istinaden;

“İzinsiz altyapı kazısı yapanlara veya altyapı kazı alanını usulüne uygun kapatmayanlara belediye encümenince alan tahrip tutarının beş katına kadar idari para cezası verilir. İdari para cezası, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu yerlerin alan tahrip tutarı, varsa teminatı düşülerek ayrıca tahsil edilir.” hükmünü uygulamakta, ayrıca 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42’nci maddesine istinaden kazı alanında hafriyat, moloz bırakılması gibi durumlarda cezai müeyyide uygulanabilmektedir. Ancak güvenlik önlemlerinin gerektiği şekilde alınmaması, iş elbisesi giyilmeksizin kazı yapılması, kazı alanına konulan tabelanın gerekli şartları taşımaması vb. durumlarda uygulanacak cezai müeyyidelere ilişkin herhangi bir cezai uygulama ise söz konusu olamamaktadır.

Hiç şüphesiz, gerek 5216 sayılı Kanun ile gerekse Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği uyarınca kazılara ilişkin Büyükşehir Belediyesi uhdesinde yer alan AYKOME’nin mevzuat hükümlerine uygun olabilecek her türlü düzenlemeyi yapma yetkisi vardır.

Sonuç olarak, İdare tarafından günümüz şartlarına uygun ve altyapı hizmetlerine ilişkin tüm detayları içerek şekilde yeni bir düzenleme yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Mevcut uygulamalarımız “Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği” kapsamında yapılmakta olup ayrıca bir yönergeye ihtiyaç duyulmamaktadır. Bununla birlikte, bulguda tespit edilen hususlarda gerekli çalışmalar yapılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında, bulguda belirtilen hususlarda gerekli çalışmaların yapılacağı belirtilmiş olup bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.