Bütçe Emanetleri Hesabından yapılan ödemeler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmamıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34’üncü maddesi uyarınca; kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilmesi gerekmektedir.

Mezkûr Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinin altıncı fıkrasında da;

“Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 248 ve 249’uncu maddelerinde 320-Bütçe Emanetleri Hesabının niteliği ve hesaba ilişkin işlemler düzenlenmiştir. Yönetmelik’te, 320-Bütçe Emanetleri Hesabı için, mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı; yapılacak ödemelerde söz konusu tutarların muhasebe kayıtlarına alınma sırasının gözetileceği belirtilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, idarenin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması nedeniyle emanet hesaplarına alınan tutarların mevzuatında belirtilen ödemelere öncelik vermek şartıyla muhasebe kaydına alınma sırasına göre ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte emanet hesaplarda izlenen söz konusu tutarların kayda alınma sırasına göre ödenmesinden muhasebe yetkilisinin sorumlu olacağı açıktır.

İdarenin hesap ve işlemleri kapsamında, 320- Bütçe Emanetleri Hesabının ayrıntısının incelenmesi neticesinde, söz konusu hesaptan yapılan ödemelerin, yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, Kamu idaresi tarafından; personel çalıştırılmasına dayalı işlerde ödenmesi gereken tutarların yüklenici firmada çalışan personeli, bu personelin aileleri ve sosyal yaşamlarını doğrudan etkileyici nitelik taşıdığından ödeme sıralamalarında bu hususa özellikle azami derecede hassasiyet gösterildiği, diğer taraftan bazı yüklenici firmaların vergi veya SGK borcu kaydının bulunmasından kaynaklı oluşan muhtelif aksaklıklardan vb. teknik durumlardan dolayı da sıralamaya uygun olarak ödemelerin gerçekleştirilemediği, aciliyet arz eden kamusal ihtiyaçların varlığının da dikkate alınarak, bütçe emanetleri hesabında kayıtlı tutarların ödemesinin yapıldığı, devam eden süreçte de ilgili mer’i mevzuat hükümleri ve kamu yararı uyarınca yukarıda belirtilen ilke ve esaslara uygun olarak bütçe olanakları doğrultusunda gerekli çalışmaların yürütüleceği, ifade edilmiştir.

Ancak, İdarenin değerlendirmesi, bulgumuzda ayrıntılı bahsedilen mevzuat hükümleri kapsamında incelendiğinde; İdarece belirtilen gerekçeler mevzuaatta bir istisna olarak düzenlenmiş değildir. İlgili mevzuat hükümleri, bu gibi durumlarda, emanet hesaplarda bekletilen tutarların sıralamaya uyulmadan ödenmesine cevaz vermemektedir. İşin aciliyet taşıması, personel çalıştırmaya dayalı işlerde yüklenici firmalara öncelik verilmesi gibi nedenler, bütçe emanetlerinin sırasına göre ödenmesine engel olmamalıdır.

Netice olarak; emanet hesaplarındaki tutarların, İdare aleyhine bir durumun oluşmaması için mevzuatında belirtilen esas ve usullerde ödenmesi kamu yararına olacaktır.