Karar Künyesi
Belediyenin, maddi duran varlıklarından bir kısmına amortisman ayrılmadığı, bir kısmına ise kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrıldığı görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)”nın “Hesabın niteliği” başlıklı 202’nci maddesinde “(1) Bu hesap, maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.”, “Hesabın işleyişi” başlıklı 203’üncü maddesinde “(1) Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Alacak
Maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarları yıl sonunda bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.
…
Borç
Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan maddi duran varlık tutarlarının ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.” denilmektedir. Bu kapsamda maddi duran varlıkların bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesi gerekmektedir.
"25 Maddi Duran Varlıklar" hesap grubu içerisinde edinildiği günden bu yana amortisman ayrılmamış varlıklar ile kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrıldığı için net tutarı (kayıtlı değeri ile ayrılmış amortismanları arasındaki fark) eksi bakiye veren varlıklara ilişkin tespitler iki başlık altında incelenmiştir.
Maddi duran varlık hesaplarında yer alan bazı varlıkların birikmiş amortisman tutarlarının bulunmaması:
Yapılan incelemede, amortisman tutarları bulunmayan maddi duran varlıkların olduğu tespit edilmiş olup söz konusu varlıklar aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 8: Amortisman Tutarı Bulunmayan Maddi Duran Varlıklar
Hesap Kodu
Hesabın İsmi
Varlıkların Kayıtlı Değeri (TL)
251.xx.01.00.
Boru Hatları
603.532,24
251.xx.16.06.
Yolcu Terminalleri (Otogarlar)
1.650,00
252.xx.xx.01.99
Diğer
1.126.999,39
252.xx.xx.02.99
Diğer
21.919,56
252.xx.xx.04.10
Müzeler, Sanat Galerileri
56.310,60
252.xx.xx.09.01
Alışveriş ve İş Merkezleri
24.611,62
252.xx.xx.12.02
Atölyeler
825,00
Toplam
1.835.848,41
Bilançoda “25 Maddi Duran Varlıklar” hesap grubunda yer alan ve listesi yukarıda verilen toplam 1.835.848,41 TL tutarındaki varlıkların, kayıtlarda birikmiş amortismanları görülememekte ve tamamı net tutar olarak mali tabloya yansımış bulunmaktadır.
Bu durum, hem maddi duran varlıkların, hem de birikmiş amortisman hesaplarının dolayısıyla bilançoda “25 Maddi Duran Varlıklar” hesap grubu toplamının doğruluğunu etkilemektedir.
Maddi duran varlık hesaplarında yer alan bazı varlıklara kayıtlı değerinden daha fazla tutarda amortisman ayrılması:
Yapılan incelemede, maddi duran varlık hesaplarında yer alan varlıklara, kayıtlı değerinden daha fazla tutarda amortisman ayrıldığı tespit edilmiş olup söz konusu varlıklar aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 9: Kayıtlı Değerinden Daha Fazla Amortisman Ayrılan Maddi Duran Varlıklar
Hesap Kodu | Hesap ismi | Varlığın Kayıtlı Değeri TL | Amortisman Tutarı TL | Fark TL |
253.02.01.. | Tarım ve Ormancılık Makineleri | 42.846,11 | 46.892,91 | -4.046,80 |
253.03.01.. | Yıkama, Temizleme ve Ütüleme Cihaz ve Araçları | 20.929,66 | 27.556,54 | -6.626,88 |
253.03.02.. | Beslenme, Gıda ve Mutfak Cihaz ve Aletleri | 4.910,00 | 7.404,52 | -2.494,52 |
253.03.04.. | Ölçüm, Tartı, Çizim Cihazları ve Aletleri | 49,56 | 1.555,66 | -1.506,10 |
254.01.06.. | Mopet ve Motosikletler | 17.457,62 | 20.600,00 | -3.142,38 |
254.01.07.. | Motorsuz Kara Araçları | - | 2.000,00 | -2.000,00 |
255.02.01.. | Bilgisayarlar ve Sunucular | 79.742,24 | 103.791,78 | -24.049,54 |
255.02.02.. | Bilgisayar Çevre Birimleri | 21.993,79 | 51.571,64 | -29.577,85 |
255.02.03.. | Teksir ve Çoğaltma Makineleri | 1.350,00 | 5.126,00 | -3.776,00 |
255.02.04.. | Haberleşme Cihazları | 8.592,11 | 10.013,63 | -1.421,52 |
255.02.05.. | Ses, Görüntü ve Sunum Cihazları | 78.940,01 | 86.910,82 | -7.970,81 |
255.02.99.. | Diğer Büro Makineleri ve Aletleri | 38.262,40 | 56.995,31 | -18.732,91 |
255.08.02.. | Öğrenmeyi Kolaylaştırıcı Ekipmanlar | - | 640,00 | -640,00 |
255.10.02.. | Kontrol ve Güvenlik Sistemleri | 13.395,00 | 30.804,72 | -17.409,72 |
Toplam | 328.468,50 | 451.863,53 | -123.395,03 |
Listesi yukarıda verilen ve kayıtlı değeri toplamı 328.468,50 TL olan varlıkların, amortismanları toplamı 451.863,53 TL’dir.
Bu kapsamda kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrılan ve net tutarları toplamı (-) 123.395,03 TL olarak görülen varlıklar, hem hesap ayrıntısında, hem de bilançoda “25 Maddi Duran Varlıklar” hesap grubu içerisine eksi bakiye olarak yansımış ve mali tabloyu etkilemiştir.
Her iki başlık altında açıklanan hususlar nedeniyle Belediyenin maddi duran varlıklarının net tutarlarını bilmek olanaksız olup bu haliyle mali tablolar sağlıklı verileri içermemektedir.
Belediye tarafından verilen cevapta; amortisman süresi (örnek 5 yıl 10 yıl gibi) bitmesine rağmen 251-252-253-254-255 hesaplar üzerinden takip edilen Binalar, Tesis, makine ve cihazlar, Taşıtlar, Demirbaşların kullanılmaya devam ettiği, 2024 mali yılında gerekli düzeltmelerin yapılacağı belirtilmiştir.
Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; bulgu konusu maddi duran varlıklar ve amortismanlarına ilişkin kayıtların düzeltileceği anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak, gerek amortisman tutarı olmadığı için net tutarı da bilinemeyen ancak kayıtlarda net tutarı 1.835.848,41 TL olarak görülen, gerekse fazla amortisman ayrıldığı için toplamda net tutarı (-) 123.395,03 TL görülen varlıkların her birine, bilanço tarihi itibarıyla öncelikle saymak, ölçmek, tartmak, değerlemek suretiyle kayıtların fiziki durumla uyumunun sağlanması, halen kullanımda bulunan ve amortismana tabi olan varlıklara ayrılan amortismanların birikmiş amortismanlarının ve yılına ait ayrılması gereken amortisman tutarlarının kontrol edilerek gerekli hesap düzeltmelerinin yapılması gerekmektedir.