İdarenin bazı yapım ihalelerinde işin yapılacağı yerin tam olarak belirtilmediği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’nci maddesinin birinci fıkrasında “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı Kanun’un “İhale ilanında bulunması zorunlu hususlar” başlıklı 24’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yapım ihaleleri ilanında “işin yapılacağı yerin”, “İhale ve ön yeterlik dokümanın içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar” başlıklı 27’inci maddenin ikinci fıkrasının (r) bendinde ise idari şartnamede “yapılma yerinin” belirtilmesinin zorunlu olduğu,

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşmede yer alması zorunlu hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinde sözleşmede “İşin yapılma yeri, teslim etme ve teslim alma” şekil ve şartların belirtilmesinin zorunlu olduğu, ifade edilmektedir.

Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan yapım işlerine ait Tip Sözleşmenin “İşin adı, yapılma yeri, niteliği, türü ve miktarı” başlıklı 3’üncü maddesinde işin yapılma yeri de sözleşmede yer almaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre ihale edilen yapım işlerinde, “yapım yeri” sözleşmenin esaslı unsurlarından olup ihale öncesi aşamada belirlenmesi gerekmektedir. Yapım yerinin ihale öncesi belirlenmesi yasal zorunluluk olduğu gibi isteklilerin teklif fiyatını da belirleyen unsurlardan biridir. İşin yapım yeri ulaşım, nakliye, iş güçlüğü, iş makinesi sayı ve çeşidi ile birlikte yüklenici şantiyesinin kurulumunu etkilemek suretiyle isteklilerin verdikleri teklifleri etkilemektedir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından yapılan yapım ihalelerinin birçoğunda işin yapım yeri olarak, Adana il sınırları gösterildiği, işin adının da “Adana Büyükşehir Belediyesi İlçeleri Muhtelif Mahalleleri…”, “Adana İli Merkez İlçeleri ile…”, “Adana İli Muhtelif Mahaller ile…” gibi İdarenin görev ve hizmet alanının tamamının kapsayan bir alan olarak belirlendiği tespit edilmiştir.

Sözleşme eki mahal listelerinde işin yapım yeri ile ilgili bir sınırlama ve belirleme olan işlerde de sözleşmenin uygulanması aşamasında iş artış ve eksilişi suretiyle mahal listesinde belirlenen yerler değiştirilebilmektedir.

İhalelerde rekabet ve saydamlığın sağlanmasının zorunlu şartlarından birinin işin yapım yeri ve şartları olduğu tartışmasızdır. Yapım yerinin tam olarak belirlenmediği, İdarenin görev alanının işin yapım yeri olarak belirlendiği ihalelerde rekabet ve saydamlık sağlanamaz. Coğrafi ve iklim koşullarının birbirinden çok farklı olduğu 14.125km²’lik bir alanın “işin yapım yeri” olarak belirlenmesi istekliler açısından bir belirsizlik oluşturacağı gibi yüklenici açısından da ön görünmezlik oluşturacaktır.

Kamu İhale Kanunu ile güvence altına alınan saydamlık ilkesi; ihalelerde şeffaflık, açıklık, aleniyeti sağlamaya yönelik olup, esas itibarıyla “rekabet” ilkesinin hayata geçirilebilmesi için olmazsa olmaz öneme haizdir. Rekabeti engelleyecek her unsurun, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını da engellediği şüphesizdir.

İş yapım yerinin tam olarak belirlenmemesi sözleşmenin uygulanması aşamasında da bir belirsizlik oluşturacaktır. İklim ve fiziki koşullar bakımından birbirinden tamamıyla farklı coğrafyada iş yapılması, yapılan işin dağınık bir alanı kapsaması yapılan işin maliyetini etkileyen unsurlardan birdir. Yükleniciler açısından yapılacak işin yapım yerinin tam olarak bilinmemesi işin maliyetini belirleme yönüyle bir öngörülmezlik oluşturacaktır.

İşin yapım yerinin tam olarak belirlenmemesi ihalelerde rekabetin sağlanmasını engellediği gibi sözleşmelerin uygulanması aşamasında belirsizliğe sebebiyet vermektedir.

İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması için ihale ilan ve dokümanlarında işin yapım yerinin tam olarak belirlenmesi gerekmektedir.