Belediye mülkiyetinde bulunan ve ihale ile kiraya verilen taşınmazların sözleşme süreleri sona erdiğinde yeniden ihale edilmeksizin encümen kararı ile kira süreleri uzatılmaktadır.

2017 yılı Trabzon Büyükşehir Belediyesi Sayıştay Denetim Raporunda da konu edilen bu bulgu, sadece mevzuatın gereğinin yerine getirilmesine değil Belediyenin güncel rayiçlere uygun olarak kira geliri elde etmesi ve benzer işi yapan girişimciler arasında eşit rekabet koşullarının oluşması bakımından da önem arz etmektedir. İhale yoluyla kiraya verildiğinde uygun rekabet şartları altında yapılan ihale sonucunda oluşan fiyat aynı zamanda piyasa rayiçlerini de temsil etmektedir. Ancak sözleşme süresi sonunda encümen kararıyla kira süresinin uzatılmasıyla kullanılmaya devam edilen taşınmazlar açısından ise sadece TÜFE oranında yapılan artışlar kira tutarının güncel rayiçlerin gerisinde kalabilmesine neden olmaktadır. Aşağıda, Belediye tarafından kendi şirketi olan Trabel A.Ş.’ye devredilip şirket tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uyarınca ihale edilen taşınmazlardan elde edilen kira geliri ile Belediye tarafından ihale edilmeksizin encümen kararıyla kira süreleri uzatılan taşınmazlarından elde edilen kira gelirini mukayese eden tablo bulunmaktadır. Bu tablodaki taşınmazlar sahil yolu üzerindedirler ve birbiriyle rekabet eden aynı tür işletmelerdir. Tablodan da görüleceği üzere ihale yoluyla kiraya verilen işyerlerinden elde edilen ortalama

aylık kira geliri m2 başına 34,77 TL iken encümen kararıyla kira süresi uzatılan işyerlerinden elde edilen ortalama aylık kira geliri m2 başına 2,52 TL’dir. Aradaki farkın nedeninin uygun rekabet koşullarında yapılan ihale olduğu anlaşılmaktadır. Aynı işi yapan (restoran) işletmelerin Belediye taşınmazlarını kullanırken farklı uygulamaya tabi tutulması hem birbirleriyle olan rekabetlerini etkilemekte hem de işletmeler arasında eşitsizliğe yol açmaktadır. Konunun Belediyeyi ilgilendiren diğer bir yönü ise tablodan da görüleceği üzere ciddi bir gelir kaybına uğramasıdır.

Tablo 9: Trabel A.Ş. Tarafından İhale Yoluyla Kiraya Verilen Belediye Taşınmazlarından m2 Başına Elde Edilen Kira Gelirleri Tablosu

Tablo 10: Kira Süresi Sonunda İhale Yapılmaksızın Encümen Kararı ile Kira Süreleri Uzatılan Belediye Taşınmazlarından m2 Başına Elde Edilen Kira Gelirleri Tablosu

Kamu idaresi cevabında; "Mülkiyeti Belediyemize ait taşınmazlar 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yolu ile kiralanmaktadır. Kiracıların büyük kısmı taşınmazı süre sonunda tahliye etmemekte ve yargı süreci sonunda taşınmaz boşaltılmaktadır. Yargı sürecinin uzun sürmesi nedeniyle süre kaybı bazen 1 yılı aşmaktadır. Ayrıca taşınmazlardan kentsel dönüşüm alanları içinde yer alanlar ile eski olmalarından dolayı yapı kullanma belgesi olmayanların yeniden ihale ile kiralanması mümkün olmamaktadır. Bu durumda da idaremiz arada geçen sürede taşınmazla ilgili kira gelirini tahsil edemediğinden maddi kayba uğramaktadır. Bu nedenle, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “F. Sözleşmenin sona ermesi” başlıklı bölümü (Madde 327-333) kapsamında taşınmazların kira süreleri kira

bedelleri artırılarak encümen kararı ile birer yıl uzatılmaktadır. Belediyemiz kirada olan bu taşınmazların güncel rayiç bedellerini tespit etme çalışmasına başlamıştır. Bu bedeller bağımsız gayri menkul değerleme uzmanları tarafından tespit edildikten sonra taşınmazların kira ücretleri güncellenecektir." denilmektedir.

Sonuç olarak Belediye tarafından 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre işlem yapıldığı belirtilmiş ise de aynı bulguya 2016 yılı Trabzon Büyükşehir Belediyesi Sayıştay Denetim Raporunda da yer verilmiş ve Borçlar Kanununun sadece sözleşme süresi içerisindeki taraflar arasında çıkan anlaşmazlıklarda uygulanacağı ancak sözleşme sonunda 2886 sayılı Kanun hükümlerinin gereğinin yapılması gerektiği ifade edilmişti. Bu yönde alınan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 22/10/2010 tarih 2010/13-671 E. 696

K. sayılı Kararında da benzer açıklamalar yapılmıştır. Belediyenin Yargıtay içtihatlarına ve Sayıştay Denetim Raporunun aksine hukuka aykırı uygulamaları bulgumuzda da belirttiğimiz üzere hem belediyenin gelir kaybına yol açmakta hem de ticari hayatta rekabet içinde olan özel işletmeler arasında bazı işletmeler lehine sonuçlar doğmasına vesile olmaktadır. Dolayısıyla sözleşmesi sona eren taşınmazların 2886 sayılı Kanun ve Yargıtay içtihatları uyarınca yeniden ihaleye çıkılması hem kanuna uyma hem de özel işletmeler arasında rekabetin hakkaniyetli biçimde tesis edilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.