İdare tarafından bazı ihtiyaçların temin edilmesinde kabul edilebilir gerekçe olmamasına rağmen pazarlık usulünün tercih edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, idarelerin bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Kanun kapsamında yapılacak ihalelerde, açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulleri temel usuller olup, pazarlık usulü ise özel durumlarda uygulanabilen istisnai bir usuldür. Buna göre, 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde hangi hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği sayılmıştır. Mezkûr maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde de doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği kamu idaresince belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine, ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde, pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği belirtilmiştir.

İdarenin pazarlık usulü ihale yaptığı ihaleler 2022 yılında toplam 37 adet olup örnek olarak seçilen ihaleler aşağıdaki tablodadır.

Tablo 8: Pazarlık Usulü İle Yapılan İhaleler

Tabloda gösterilen ihaleler incelendiğinde:

2022/111036 İhale Kayıt No’lu “Trabzon-Ortahisar İlçesi Maraş Caddesi Ve Bağlantı Sokakları Üstyapı Yenileme” işinde;

“… Sair zamanlarda altyapı çalışmasının halkımıza çok zorluklar çıkaracağı ve bu bölgenin kentin önemli bir ticaret aksı olması burada ticaret yapan esnafımızın işlerinin aksamasına sebep olabileceği gözlemlenmektedir. Ülkemizde yaşanan kur dalgalanmaları, pandemi sebebiyle malzeme temin süreleri ve malzeme tedariğinde yaşanabilecek problemlerin ortadan kaldırılıp zaman kaybına sebep olmaması için bu işlerin ivedilikle tamamlanması gerekmektedir.

…”,

2022/721109 İhale Kayıt No’lu “Trabzon İli Muhtelif İlçe Mahalle Yolları Beton Yol”

işinde;

“… Pandemi sonrası artan yayla turizmi sonucu bu yollarda yoğun bir araç trafiği oluşmuştur. Tur Firmalarının da turizm sezonunda bahse konu yolları kullanmaları sonucu mevcut stabilize kaplama yolların artan trafik yüküne güvenli bir şekilde cevap veremediği görülmüştür. Hem trafik talebini karşılamak hem de turizme katkı sağlamak için beton kaplama yapılarak trafik güvenliği ve konforunun artırılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

…”,

2022/997015 İhale Kayıt No’lu “Tonya Pazaryeri, Otopark Ve Gençlik Merkezi” işinde;

“… Söz konusu ilçenin rakımının yüksek olması nedeniyle yılın büyük bir bölümü yağışlı ve karlı geçtiğinden kapalı pazar yerine ihtiyaç duyulmaktadır. Projeyle birlikte ilçe merkezinde yapı yoğunluğundan dolayı oluşan otopark ihtiyacı, gençlerin vakit geçirebileceği ve sosyalleşmesini sağlayacağı gençlik merkezi, ilçede yaşayanların toplu aktivite yapabilecekleri (kına, nişan, düğün) mekanlara kavuşacaktır. Ayrıca yapım maliyetleri gün geçtikçe artmakta ve firmalar ihalelere katılım konusunda imtina etmektedirler, kış şartları oluşmadan işin başlaması ve tamamlanamayan yatırımın vatandaşlarımızın kullanımına açılması önem arz etmektedir.

…”

gerekçeleriyle 4734 Sayılı Kanunun 21/b maddesine dayandırılarak pazarlık usulüyle

ihaleler yapıldığı görülmüştür.

Gerekçeler incelendiğinde; söz konusu ihalelerin, İdarenin süreklilik arz eden ya da öngörmesi olağan olan işler kapsamında olduğu ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla temel ihale usulleri uygulanabileceği anlaşılmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında; küresel salgın ve savaş durumları sebebiyle malzeme tedarikinde sorunlar yaşandığını ve bundan dolayı kamu hizmetinde aksama yaşanmaması adına pazarlık usulüyle ihaleye çıkıldığını ifade etmiştir. Ancak 2019 yılında ortaya çıkan küresel salgının ve diğer sebeplerin tedarik zincirinde gerek öngörülemezlik gerekse de kıtlık anlamında herhangi bir etkisi kalmamıştır.

Sonuç olarak İdarenin süreklilik arz eden ya da öngörmesi olağan olan işler kapsamında olan işlerini temel ihale usulü olan açık ihale usulü ile gerçekleştirmediği tespit edilmiştir.