İdare tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında sözleşmeye bağlanan taşınmaz kiralamalarında, kira süresi sona erenlerin sözleşmelerin her yıl encümen kararı ile uzatıldığı ve kira artış oranının da encümen kararıyla belirlendiği ve bu durumun süregelen bir uygulama haline geldiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Encümenin görev ve yetkileri" başlıklı 34'üncü maddesinde; Belediye Encümeninin süresi üç yılı geçmemek üzere taşınmazların kiralanmasına karar verme yetkisinin bulunduğu belirtilmektedir.

Kiralanmasına karar verilen taşınmazların kiralama usulü ise 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda belirtilmektedir. Nitekim 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; “ (…) belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” denilerek belediyelerin taşınmaz kiralama işlemlerinin 2886 sayılı Kanun kapsamında olduğu belirtilmiştir. Aynı Kanun’un “Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64’üncü maddesinde ise; “Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz…” hükmüne yer verilmiştir. Söz konusu Kanun’un 75’inci maddesinde ise kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edileceği, aksi halde ecrimisil alınacağı ve işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği belirtilmiştir.

Öte yandan konut ve çatılı işyerlerinin kiralarına ilişkin hükümler 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 339 ila 356'ncı maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bahsedilen Kanun'un 339'uncu maddesinde; konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümlerin, kamu kurum ve kuruluşlarının yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de uygulanacağı belirtilmiştir. Kanun’un

347'nci maddesinin birinci fıkrasında ise, “Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen düzenlemelerden; belediye taşınmazlarının kiralanmasının 2886 sayılı Kanun'da yer alan ihale usullerine tabi olduğu, sözleşme süresinin sonunda yeniden bu ihale usullerine göre ihale yapılması gerektiği, sözleşme süresinin on yıldan çok olamayacağı, kira süresi sonunda eğer işgal devam ederse sözleşmede aksine hüküm yoksa ecrimisil alınarak işgalcinin tahliyesine yönelik mülki amire talepte bulunulmasının gerektiği anlaşılmaktadır. Buna göre Belediyenin mülkiyetinde bulunan çatılı işyeri niteliğindeki taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin uzatılan sözleşmelerin sürelerinin sonunda 6098 sayılı Kanun’daki 10 yıllık uzama süresi dikkate alınmak suretiyle, 2886 sayılı Kanun’a uygun olarak açıklık ve rekabet ilkesi çerçevesinde yeniden ihale yapılması ve taşınmazların kira bedelinin gerçek piyasa rayiçlerine göre belirlenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede ise Belediye mülkiyetinde bulunan çatılı işyeri niteliğindeki taşınmazlardan kiraya verilmiş olup sözleşme süresi sona eren bazı taşınmazların kira sözleşmelerinin her yıl kira artış oranı belirlenerek encümen kararıyla uzatıldığı görülmüştür. Bu uygulama hem ihale ile kiraya verme sürecindeki artırım bedellerinin önüne geçmekte hem de kiranın rayicin altına düşmesine ve Belediyenin gelir kaybına uğramasına sebep olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında kira süresi sona eren taşınmazlar için tahliye işlemlerinde yaşanan fiili zorluklara değinmiş, bu taşınmazların tahliyesini ve yeniden ihaleye çıkılmasını düzenleyen yasal hükümlerin uygulamada yaşanan sıkıntıları etkin bir şekilde çözüme kavuşturmaktan ziyade daha da derinleştirdiğini belirtmiş, Sayıştay'ın konu hakkında uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik hazırlayacağı ve meclise sunacağı raporlar vasıtasıyla yasal kira süresi sona eren taşınmazların tahliyesi ve yeniden kiraya verilmesi konusunda uygulamada işlerlik sağlayacak yeni yasal düzenlemelerin yapılmasının gerekli olduğunu vurgulamıştır. 2018 yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu'nun 62'nci sayfasında bu konuda gerekli görüşler belirtilmiş olup bu yönde henüz bir düzenleme yapılmadığından yürürlükteki mevzuata göre hareket edilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak, kiraya verilen taşınmazlardan kira süresi sona erenlerin, ilgili kanunda belirtilen uzama süreleri de dikkate alınmak suretiyle tekrar ihale edilmesi gerekmektedir.