Belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren işyerlerinin bir kısmına İlan ve Reklam Vergisi ile Çevre Temizlik Vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmediği, bu nedenle gelir kaybına neden olunduğu görülmüştür.

1. Bazı İşyerleri İçin İlan ve Reklam Vergisi Mükellefiyeti Tesis Edilmemesi

   Belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren işyerlerinin bir kısmının İlan Reklam Vergisi tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür.

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun “Konu” başlıklı 12'nci maddesinde; belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam için ilan ve reklam vergisine tabi olunacağı, “Mükellef ve sorumlu” başlıklı 13'üncü maddesinde ise; ilan ve reklam vergisi mükellefinin ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kişiler olduğu hüküm altına alınmıştır

   Aynı Kanun’un “Tarife ve nispet” başlıklı 15'inci maddesinde, dükkân, ticari ve sınai müessese ve serbest meslek erbabınca çeşitli yerlere asılan ve takılan her çeşit levha, yazı ve resim gibi tüm sabit ilan ve reklamların beher metrekaresinden yıllık vergi alınacağı; “Verginin tarhı ve ödenmesi” başlıklı 16'ncı maddesinde de verginin, ilan ve reklam işinin mükellefçe yapılması halinde ilan veya reklam işinin yapılmasından önce mükellef tarafından verilecek beyanname üzerine tarh ve tahakkuk ettirileceği ve belediye meclislerince alınacak karar üzerine iki eşit taksitte ödenebileceği düzenlenmiştir.

   Kula Vergi Dairesi Müdürlüğünden temin edlen vergi mükellefi listesi ve Zabıta Müdürlüğü tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri listesi yardımıyla yapılan kontroller sonucunda; Belediye sınırları içerisinde kayıtlı toplam 2.126 faal işyeri bulunduğu, ancak İdare tarafından ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti tesis edilen 933 adet iş yerinin olduğu tespit edilmiştir.

   İlan ve reklam vergisi tahakkuku yapılmayan 1.193 işyerinden, Büyükşehir sorumluluk sahasında olup Büyükşehir Belediyesine bildirimlerini yapanlar ile 6360 sayılı Kanun gereği muafiyet kapsamındaki kırsal mahallelerde (eski köylerde) bulanan işyerleri hariç tutulduğunda, yine bir kısmı için ilan ve reklam vergisi mükellefiyetinin tesis ettirilmediği anlaşılmıştır.

   Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, Kamu İdaresi tarafından, ilan ve reklam vergilerinin Zabıta personeli tarafından yerinde kontrollerinin yapılarak Emlak Servisinde girişlerinin yapıldığı ve 0.50 m²’den küçük tabelaların vergisi olmadığından girişlerinin yapılmadığı belirtilmiştir. 2024 yılında başlatılan çalışmalar ile bulgu konusunda gerekli özenin gösterileceği anlaşılmakla birlikte, Belediye 2023 yılında gelir kaybına uğramıştır.

   Belediyenin gelir kaybına uğramamasını teminen ilan ve reklam vergisi mükellefiyetinin sağlıklı bir şekilde tesis edilebilmesi için etkin bir yoklama ve takip mekanizması oluşturulması gerektiği değerlendirilmektedir.

2. Bazı İşyerleri İçin Çevre Temizlik Vergisi Mükellefiyeti Tesis Edilmemesi

Belediyenin yetki ve sorumluluk alanında faaliyette bulunan iş yerlerinden bir kısmının çevre temizlik vergisi (ÇTV) mükellefiyetinin bulunmadığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun “Çevre temizlik vergisi” başlıklı mükerrer 44'üncü maddesinde; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu, verginin mükellefinin ise binaları kullananlar olduğu ve mükellefiyetin binaların kullanılması ile başlayacağı belirtilmiştir. Kanun’da iş yerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin maddede belirtilen tarifeye göre alınacağı ve büyükşehirlerde %25 artırımlı uygulanacağı, bu verginin belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılacağı, tahakkuk eden bu verginin her yıl emlak vergisinin taksit sürelerinde ödeneceği hüküm altına alınmıştır.

Belediyenin yetki alanına giren Çevre Temizlik Vergisi’nin konusu, ticari işyerleri ile diğer şekilde kullanılan binalar olup, mükellefi ise bu binaları kullanan gerçek ve tüzel kişilerdir. Yine anılan Kanun’da ÇTV’ye ilişkin olarak işyerlerine özel herhangi bir muafiyet ve istisnaya yer verilmemiştir.

Yukarıda yer verilen hükümler uyarınca, konutlara ait ÇTV'ler su faturası ile birlikte tahsil edilirken iş yeri ve diğer şekilde kullanılan ÇTV'ler Kanun'da yer alan tarifelere göre belediyelerce tahakkuk ettirilecektir. <span>MASKİ tarafından Kula Belediyesine ÇTV payları gönderilmektedir. Ancak, iş yerlerine ait binalara ait çevre ve temizlik vergisinin Belediyece tahakkuk ettirilerek, emlak vergisinin taksit sürelerinde tahsil edilmesi gerekmektedir.</span>

Belediyenin gelir işlemleri birimi ve Kula Vergi Dairesi Müdürlüğünden temin edilen bilgiler ile yapılan incelemeye göre; Kula Belediyesi sınırları içinde kayıtlı ve faal 2.126 iş yerinin bulunduğu, ancak İdare tarafından yıl sonu itibarıyla 1.380 iş yerine çevre temizlik vergisi mükellefiyeti tesis edildiği tespit edilmiştir. Belediye kayıtlarına göre, 2023 yılı öncesinde toplam 1.282 işyeri ve 2023 yılı içerisinde faaliyete başlayan 98 aktif işyeri bulunmaktadır.

Faal iş yerleri ile karşılaştırıldığında, çevre ve temizlik vergisi tahakkuku yapılmayan 746 işyerinden, 6360 sayılı Kanun gereği muafiyet kapsamındaki kırsal mahallelerde bulanan işyerleri hariç tutulduğunda, yine bir kısım işyerleri için çevre ve temizlik vergisi mükellefiyetinin tesis ettirilmediği anlaşılmıştır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan iş yerleri çevre temizlik vergisine tabi olup bu verginin takip tahakkuk ve tahsilatına ilişkin eksiklikler Belediyenin gelir kaybına uğramasına neden olmaktadır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisindeki faal işyerlerine ÇTV mükellefiyetlerinin tesis edilerek gelir kaybına sebebiyet verilmemesi açısından söz konusu vergi kaynağına yönelik etkin bir yoklama ve takip mekanizması oluşturulması gerekmektedir.

Sonuç olarak, Belediyenin gelir kaybına uğramaması, gelirlerini zamanında tahsil edebilmesi amacıyla ilçe genelindeki iş yerlerinin periyodik olarak kontrol edilerek, ilan ve reklam vergisi ve çevre temizlik vergisi mükellefiyeti gerektiren iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların tespiti ile söz konusu vergilerin alınması için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.