Park ve yeşil alanların tanzimi ile periyodik bakım ve onarım hizmet alımı ihalelerinin kamu ihale hukuku temel ilkelerine uygun olmadığı; istekliler arasında fırsat eşitliğinin sağlanmadığı; park ve yeşil alanlara ilişkin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları, araç kiralama hizmeti alımları, mal alımları ile yapım işlerinin bir arada ihale edildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun;

'Temel İlkeler' başlıklı 5'inci maddesinde; idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; aralarında kabul edilebilir doğal bağlantı olmayan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği;

“Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğinin idari ve teknik şartnamelerde belirtilmesi gerektiği; teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engellememesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu;

"İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar" başlıklı 27'nci maddesinde, ihale dokümanında yer alacak teknik şartnamelerin yaptırılacak işin projesini de kapsamasının zorunlu olduğu;

"İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar" başlıklı 62'nci maddesinde, yapım işlerinde uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı;

Yönünde hükümler yer almaktadır.

Kamu ihaleleri açısından rekabet ilkesi, idarenin en ehil sözleşmeciyi en uygun bedele bulabilmesini, diğer bir ifadeyle, en kaliteli mal ve hizmeti en uygun bedelle alabilmesini amaçlamaktadır. Kamu İhale Kurumu rekabet ilkesini; ‘’İdarenin ihtiyaç çerçevesi içerisinde isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmeleri yani belli kıstaslar çerçevesinde belli bilgilere sahip olunmasının amaçlandığı’’ şeklinde tanımlamıştır.

“Yıldırım Belediyesi Sınırları İçindeki Park Ve Yeşil Alanların Tanzimi İle Periyodik Bakım Ve Onarım Hizmet Alımı” işi yapılan açık ihalede (2016/339569) 20 istekli ihale dokümanını temin ettiği halde, ihaleye sadece 3 istekli katılmıştır. 1 isteklinin teklifi geçersiz sayılmış olup, ihalede sadece iki geçerli teklif bulunmaktadır.

Bu ihalede yeterlilik kriterleri konusundaki takdir yetkisinin rekabeti sınırlandıracak şekilde kullanıldığı görülmektedir. Kalite ve standarda ilişkin belgelerin (TS 12706, TS 12866, TS 12867, TS 12868, TS 13111, ISO 9001-2008, ISO 14001-2004) tamamının teklif zarfında sunulması yeterlilik kriteri olarak belirlenmiştir. Buna göre, bir istekli bu 7 belgenin 6’sına sahip olsa bile bu ihaleye katılamayacaktır.

Bu işe ilişkin makine, teçhizat ve diğer ekipmandan 3 adet kamyonet ile 3 adet arazözün isteklinin kendi öz malı olması şartı getirilmiş olup; işin sağlıklı yürütülmesi bu şart makul görülebilir. Ancak 1 adet kaynak aracı ile 1 adet sepetli araç için de kendi öz malı olması şartı bulunmaktadır. Bu araçlar özel donanımlı olup, her isteklinin envanterinde bulunmayabilir.

Kaynak aracı, parklardaki metal aksamların (oyun aletlerinin, bankların, pergolaların, korkulukların, kondisyon aletlerinin vb) tamir ve bakımının yapılması için kullanılacaktır. Bu araçta (min. 6500 kg-max 7500 kg ağırlık, kapalı kasa, çift kabinli); 400 amper kaynak makinesi, 7,5 KW kompresör ile tabancası, 20 KVK Jeneratör, 50 metrelik seyyar kaynak kablosu ve spiral taşlama makinesi bulunması zorunludur.

Budama işlerinde kullanılacak sepetli araçta (sepet bomunun uzunluğu 18-22 metre) ise, 3 adet budama motoru ile 1 adet çit budama motoru bulunması zorunludur. Bu durumda, kendi öz malı olarak 4 adet budama motoru olmayan istekli ihaleye katılamayacaktır.

Öte yandan bu ihale kapsamında Belediye personeline mevzuata aykırı olarak 3 adet binek araç (yakıt dahil) tahsis edilmiştir. İhale dokümanında, bu araçların kullanım amacı ve şekli net olarak ifade edilmemiştir. İhale kapsamında ayrıca 3 adet de ticari araç yer almakta olup, bu araçların kullanım amaç ve şekilleri belirsizdir.

Bu ihalede yaklaşık maliyet çok yüksek (40.950.912 TL) belirlenmiş olup, ihaledeki en yüksek teklif 31.676.866 TL’dir. Bu hizmet alımı için 21.12.2016 tarihinde 29.434.921 TL bedelli sözleşme (01.03.2017 - 26.09.2019) imzalanmıştır.

“Yıldırım İlçesinde Muhtelif Mahallelerde Yeni Yapılacak Parkların Yaptırılması Yapımı” işi (23.06.2017-20.09.2019) ihalesini 1.241.366 TL bedelle, “Park ve Yeşil Alanların Tanzimi ile Periyodik Bakım ve Onarım Hizmet Alımı” hizmeti (2016/339569) yüklenicisi olan firma kazanmıştır.

Bu firma yapılacak iş konusunda yeterli bilgiye sahiptir. Ancak yapım işinin her türlü özelliği idari ve teknik şartnamelerde belirtilmediğinden ve işin kesin projesi ile uygulama projesi olmadığından diğer firmalar bu bilgilere sahip değildir. İhaleye katılan diğer firmalar tekliflerini yeni park yapımı için vermiştir.

Park yapımı için ön proje üzerinden yeni park yapımı olarak ihaleye çıkılmıştır. İhale dokümanında, kaç tane park yapılacağı; kaç tanesinin revize park, kaç tanesinin yeni park olduğu; parkların nerelere yapılacağı; yüzölçümlerinin ne kadar olduğu belirtilmemiştir. İhaleler çeşitli yeni park yapımları olarak yapılmaktadır. Oysa gerçekleşmelere bakıldığında, 10 adet yeni park (6.349 metrekare), 11 adet revize park (32.222 metrekare) yapılmıştır. Buna göre, yapılan işlerin yaklaşık %80'i park revizyonu işidir. Revizyon yapılan parkların tamamı park bakım ve onarımı hizmeti yüklenicisinin sorumluluğundadır. Bu nedenle yapılacak işler konusunda bilgi sahibi olan sadece bu isteklidir. Diğer istekliler için fırsat eşitliği sağlanmamıştır.

Kamu idaresinin cevabında, kamunun görevi vatandaşın taleplerine etkin ve hızlı çözümler getirmek olduğundan, bu çalışmaların ivedilikle gerçekleştirmesi gerektiği; bu nedenle park adedi, parkların yapılacağı yerler ve ölçülerinin ihale dosyasına tam olarak yazılamadığı savunulmaktadır. Ancak gerçekleşmelere bakıldığında, 10 adet yeni park yapımı

ile 11 adet park revizyonu için 820 gün süre verilmiştir. Oysa diğer belediyelerin park yapımları incelendiğinde, 5.000 metrekare yeni park yapımı için 60 gün süre verildiği görülmektedir. Yapılan işlerin yaklaşık %80'inin park revizyonu olması dikkate alındığında, park yapımı için verilen sürenin normalin iki katı olduğu değerlendirilmektedir. Üstelik süre uzatımı da verilmiştir. Süre uzatımı ise, yüklenicinin talebine göre verilmiştir: Yüklenicinin zamanında başvurusu olmadan ve gerekçesi belirtilmeden, iş bitim tarihinde süre uzatımı yapılmıştır.

03.12.2019 tarihinde park yapımına ilişkin ihale (2019/568486) yapılmıştır. İhale konusu iş, "319 Kalem Yıldırım İlçesi Sınırlarındaki Park ve Yeşil Alanların Yapım ve Onarım İşi" olarak tanımlanmıştır. Ancak bu ihale kapsamında, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları, araç kiralama hizmeti alımları, park ve yeşil alanlara ilişkin mal alımları ve montajı ile yapım işleri yer almaktadır.

İhale dokümanını 21 firma temin ettiği halde, ihaleye sadece iki firma katılmıştır. Bu iki firma ortaklık kurmuş olduğundan, aslında ihalede tek katılım ve tek geçerli teklif bulunmaktadır. Bu ihaleyi de önceki ihalelerin yüklenicisi firma kazanmıştır. Bu ihalede de istekliler arasında eşit muamele ve fırsat eşitliği sağlanmamıştır.

Kurum cevabında, açık ihale usulüne göre yapılan ihale şartnamelerinin rekabeti sağlayacak şekilde hazırlandığı ve açık nokta bırakılmadığı iddia edilmekteyse de; aralarında kabul edilebilir doğal bağlantı bulunmayan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları, araç kiralama hizmeti alımları, mal alımları ile yapım işlerinin bir arada ihale edilmesi suretiyle rekabet engellenmiştir.

İhalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, aralarında kabul edilebilir doğal bağlantı bulunmayan işlerin bir arada ihale edilmesi suretiyle rekabet engellenmemesi ve ihalelerde istekliler arasında fırsat eşitliğinin sağlanması gerekmektedir.