Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde çalışan işçi personelin yıllık ücretli izinlerinin süresinde kullandırılmadığı, iş akitlerinin sona ermesinden sonra izin haklarının ekonomik değere dönüştürüldüğü görülmüştür.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 50'nci maddesine göre kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 53,56,57 ve 58’inci maddeleri gereğince işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan

işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin 53’üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53’üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir. İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin iznine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Bu düzenlemeler ile işçinin yoğun iş temposundan uzaklaşması mutlak olarak dinlenmesi, dinlenmeden sonra işine dönerek verimli bir çalışma hayatı içerisinde olması amaçlanmıştır. İşçinin izin sürelerini biriktirerek, iş akitlerinin sona ermesinden sonra, izin haklarını ekonomik değere dönüştürmesi bu düzenlemeler karşısında mümkün değildir.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Personel Daire Başkanlığından alınan kadrolu işçilerin izin durumuna ilişkin veride; toplam 1.816 işçinin kullanılmayan yıllık izin gün sayıları; 150 günden fazla yıllık izin hakkı olan işçi sayısı 1 kişi; 100 ile 150 gün arasında yıllık izin hakkı olan işçi sayısı 6 kişi; 50 ile 100 gün arasında yıllık izin hakkı olan işçi sayısı 46 kişi; 50 günün altında yıllık izin hakkı olan işçi sayısı 1.763 kişi, olduğu görülmektedir.

Kurum tarafından bulgu konusu hususa iştirak edilmiş olup, personelin ücretli yıllık izinlerini ait olduğu yıl içinde kullanmaları için birim amirlerince gerekli tedbirlerin alınacağı, sonraki yıla izin devredilmemesi için gerekli özenin gösterileceği ve sürekli işçi kadrosunda görev yapan personelin yıllık izinlerinin personel otomasyon programından kontrol edilerek izin planlaması yapılması talimatının birimlere iletilmiş olduğu belirtilmiştir.

Açıklanan nedenlerle yıllık ücretli izin hakkı doğan işçinin yıllık ücretli izninin, izinin hak edildiği yılı takip eden yılda yasada belirlendiği biçimde kullandırılması, uzun yıllar biriktirilerek iş akdinin sona erdiği tarihte ekonomik hakka dönüştürülmemesi gerektiği değerlendirilmiştir.