Karar Künyesi
Büyükşehir Belediyesinde ihalesi yapılarak sözleşmeye bağlanan bazı yapım işlerinde
ihale dokümanı ve ekleri olan proje ve teknik şartnameler ile fen ve sanat kurallarına aykırı imalatların yapıldığı görülmüştür.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşlerin denetimi” 14’üncü maddesinde yer alan;
“(1) Sözleşmeye bağlanan her türlü yapım işleri, idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin denetimi altında, yüklenici tarafından yönetilir ve gerçekleştirilir.
(2) Herhangi bir işin, yapı denetim görevlisinin denetimi altında yapılmış olması yüklenicinin, üstlenmiş olduğu işi bütünüyle projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapmak hususundaki yükümlülüklerini ve sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
………
(4) Yüklenici ile yapı denetim görevlisi arasında anlaşmazlık olursa, bu anlaşmazlık 51’inci madde hükümlerine göre idarece karara bağlanır” hükümleriyle işlerin denetimi ile birlikte yüklenicinin bazı sorumlulukları da belirtilmiştir.
Aynı Şartname’nin “Yapı denetim görevlisinin yetkileri” başlıklı 15’inci maddesinde;
“(1) Yüklenici bütün işleri yapı denetim görevlisinin, sözleşme ve eklerindeki hükümlere aykırı olmamak şartı ile vereceği talimata göre yapmak zorundadır.
Yüklenici kullanacağı her türlü malzemeyi yapı denetim görevlisine gösterip iş için elverişli olduğunu kabul ettirmeden iş başına getiremez.
Malzemenin teknik şartnamelere uygun olup olmadığını inceleyip gözden geçirmek için yapı denetim görevlisi istediği şekilde deneyler yapabilir ve ister işyerinde, ister özel veya resmi laboratuvarlarda olsun, bu deneylerin giderleri sözleşmesinde başka bir hüküm yoksa yüklenici tarafından karşılanır. Yüklenici, deneylerin işyerinde yapılmasını isterse bunun için gerekli araç ve teçhizatı kendisi temin eder.
Yapı denetim görevlisinin kabul ettiği malzemeden mümkün olanların örnekleri mühürlenerek işin geçici kabulüne kadar saklanır.
Yüklenicinin işyerine getirdiği malzemenin, teknik şartnamesine veya daha önce alınmış mühürlü örneğine uygun ve işe elverişli olmadığı anlaşıldığı takdirde yüklenici, bu
konuda kendisine verilen yazılı talimatın tebliği tarihinden başlamak üzere on gün içinde söz konusu malzemeyi işyerinden kaldırıp uzaklaştırmak zorundadır. Bunu yapmadığı takdirde yapı denetim görevlisi bu malzemeyi, bütün zarar ve giderleri yükleniciye ait olmak üzere, işyeri çevresi dışına çıkarmaya yetkilidir.
Yüklenici tarafından fen ve sanat kurallarına aykırı olarak kusurlu yapıldıkları anlaşılan iş kısımlarını yıktırıp yükleniciye yeniden yaptırmak hususunda yapı denetim görevlisi yetkilidir. Yüklenici, bu konuda kendisine yazılı olarak verilen talimat üzerine, belirlenen süre içinde söz konusu iş kısımlarını ayrıca bir bedel istemeksizin yıkıp yeniden yapmak zorundadır. Bu hususta bir gecikme olursa sorumluluğu yükleniciye aittir.
(Ek:RG-13/12/2017-30269) Sözleşmede yerli malı zorunluluğu aranan makine, malzeme ve ekipman ile yazılımın kontrolü yapı denetim görevlisinin sorumluluğundadır. Yerli malı olması zorunluluğu bulunan makine, malzeme ve ekipman ile yazılıma ilişkin yerli üretimin, doğal afetler, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik ilanı gibi nedenlerle sona ermesi veya yetersiz hale gelmesi ya da ilgili makine, malzeme ve ekipman ile yazılımın diğer zorunlu nedenlerle yerli malı olarak temin edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, yüklenicinin yazılı başvurusu üzerine idarenin onayıyla, sözleşme konusu işte yerli malı olmayan makine, malzeme ve ekipman ile yazılım kullanılabilir. Bu gibi durumlarda iş programı dikkate alınarak gerektiğinde yükleniciye ek süre verilebilir.” hükümleri yer almaktadır.
Bu hükümlerle, yapım işlerinde yüklenici ile birinci derece muhatap olarak ve işlerin yürütülmesinin kontrolü bakımından birinci derece sorumlu olarak yapı denetim görevlileri belirlenmiştir.
Şartname’nin “Hatalı, kusurlu ve eksik işler” başlıklı 24’üncü maddesinde;
“(1) Yapı denetim görevlisi, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren delil ve emareler gördüğü takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kesin kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklerin, hataların ve kusurların incelenmesi ve tespiti için gerekli görülen yerlerin kazılmasını ve/veya yıkılıp yeniden yapılmasını yükleniciye tebliğ eder. Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici veya vekili bu konuda yapılacak tebliğe uymazsa, incelemeler yapı denetim görevlisince tek taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir. Bu gibi inceleme ve araştırmaların giderleri, işlerin eksik, hatalı ve kusurlu
olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur. Aksi anlaşılırsa genel hükümlere göre işlem yapılır.
(2) Sorumluluğu yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi şartnameye uymayan işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden ya da teminatından kesilir” denilmek suretiyle yapı denetim görevlilerine sorumluluk yüklenmiştir.
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Yapı denetim görevlilerinin sorumluluğu” başlıklı 28’inci maddesinde ise; yapı denetimini yerine getiren idare görevlilerinin, denetim eksikliği nedeniyle işin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmamasından ortaya çıkan zarar ve ziyandan onbeş yıl süre ile yüklenici ile birlikte müteselsilen sorumlu oldukları ve bu sorumluluğu yerine getirmemeleri halinde haklarında 28’inci madde hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Yapılan incelemelerde, Büyükşehir Belediyesine bağlı çeşitli daire başkanlıkları tarafından ihalesi yapılarak sözleşmeye bağlanan bazı yapım işlerinde ihale dokümanı ve ekleri olan proje ve teknik şartnameler ile fen ve sanat kurallarına aykırı imalatların yapıldığı görülmüştür.
Sonuç olarak, proje ve teknik şartnameler ile fen ve sanat kurallarına aykırı imalatların yapılması hukuka uygun olmamakla birlikte; yapı denetim görevlileri de sözleşmenin imzalanmasını müteakiben kesin kabule kadar geçen süreçte, işin ihale dokümanı ve ekleri ile fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmasından sorumludurlar.
Kamu idaresi cevabında; “İhale dokümanları ve ekleri ile fen ve sanat kurallarına uygun olarak iş ve işlemler gerçekleştirilmesi hususunda Kurumumuzca gerekli tedbirler alınacaktır.” denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında bulguya iştirak edilmiş ve yasal düzenlemeler doğrultusunda gerekli çalışmalara başlandığı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitlerin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.