Hatay Büyükşehir Belediyesinde Makine İkmal Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığı ile İşletme ve İştirakler Daire Başkanlığında fiilen icra edilmeyen hizmete ilişkin kadro unvanı

oluşturularak daire başkanı ve müdür atandığı ve ilgili kişilere Daire Başkanı maaşının ödendiği görülmüştür.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda memurların hizmet şartları, nitelikleri, hak ve yükümlülükleri ile parasal ve özlük hakları objektif kurallara bağlanarak hukuki statüleri belirlenmiştir. Bu bağlamda, Devlet personel rejimimiz ve bunun hukuki sujesi olan memurluk, statü hukukuna dayanmakta, kadroda bu hukukun ayrılmaz parçasını oluşturmaktadır. 657 sayılı Kanun'un 33'üncü maddesi ile kanun koyucu, her kurumda çalıştırılacak personelin tamamı için görev yerlerinin belirtilerek kadro tespiti zorunluluğunu getirmiş, kadrosuz memur çalıştırılamayacağını kurala bağlamıştır.

Şu halde; hizmetin önemi, hizmet yerinin özellikleri ve yoğunluğu gibi kriterler esas alınmak suretiyle personel kadrolarının tespit edilmesi ve bu hizmetleri göreceklerin kendi sınıfları içindeki derece durumlarına uygun olmak kaydıyla o kadronun aylığını almaları gerekmektedir. Zira kadro, memurun çalıştığı belli bir görev yerini ifade etmekte, memurun yapacağı iş, onun kadrosu ile ilişkili bulunmaktadır.

657 sayılı Kanun'un l47'nci maddesinin gerekçesinde, aylık tabirinin, ister esas görev, ister vekâlet görevi, ister ise ikinci görev şeklinde olsun, işgal edilen bir kadro karşılığında ay itibarıyla ödenen parayı ifade ettiği açıkça belirtilmiştir. Anılan Kanunun 33’üncü maddesinde ise, kadrosuz memur çalıştırılamayacağının hükme bağlandığı, ek göstergeden yararlanabilmek için cetvellerde karşılığı gösterilen kadroların birine atanmış ve bu görevi fiilen ifa ediyor olma şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği, yine kanunun l47'nci maddesinde aylığın hizmetlerin karşılığında kadroya dayanılarak ay itibarıyla ödenen parayı ifade ettiği belirtilmiştir.

22.02.2007 sayılı ve 26442 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik'in “Belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri kadro unvanları” başlıklı 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “(I) Sayılı Liste: Diğer Daire Başkanları (Büyükşehir Belediyeleri) Kadro Unvanları” olarak tespit edilmiştir. Aynı yönetmeliğin “Kadroların tespiti” başlıklı 9'uncu maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Yönetmeliğe ekli cetvellerde alt gruplar için unvan ve sayı itibarıyla tespit edilenler dışında kadro kullanılamaz.” ikinci fıkrasında, “Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-2 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro Standartları Cetvellerinde belirtilen birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadro unvanları ile Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3

Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Unvanları Listelerinden (I),

(II) ve (III) sayılı listelerde belirtilen unvanlar kullanılarak idarî birimler oluşturulur. İdarî birimler ile bu birimlere ait kadro unvanları arasında yetki ve görev mükerrerliğine yer verilemez ve bu kadro unvanlarından aynı mahiyetteki hizmet ve görevleri ifa edebilecek birden fazla yönetici kadro unvanı ihdas edilemez. Birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadro unvanları hizmet gereklerine uygun olarak belirlenir ve fiilen icra edilmeyen hizmetlere ilişkin kadro unvanları kullanılamaz. Ek-3 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Unvanları Listelerinden (I) ve (II) sayılı listelerde yer alan 2975 unvan kodlu “Daire Başkanı” kadrosunun ihdas edilmesi durumunda; ihdas edilen her kadro için ayrı ayrı olmak üzere; görev ve yetki alanı bu maddede belirtilen hükümlere uygun olarak atamaya yetkili amir tarafından belirlenir.” Denilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 63’üncü maddesinde, “Belediye bütçesiyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” denilerek harcama yetkilisinin tanımı yapılmış, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Harcama yetkisi ve yetkilisi” başlıklı 31’inci maddesinde de, “Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” hükmü yer almıştır. 5018 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılmış olan ve 31.12.2005 tarihli ve 26040 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliği’nde, “5018 sayılı Kanun’un 5436 sayılı Kanunla değişik 31 inci maddesinin birinci fıkrasında bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisi olarak belirlenmiştir. Bu hüküm uyarınca bütçe sınıflandırması harcama yetkilisini belirleyen temel unsur olmaktadır.” denilerek harcama yetkisinin kim tarafından kullanılacağı açıkça belirtilmiştir.

Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik'in “Kadroların tespiti” başlıklı 9'uncu maddesinin ikinci fıkrasında, “ (…) Birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadro unvanları hizmet gereklerine uygun olarak belirlenir ve fiilen icra edilmeyen hizmetlere ilişkin kadro unvanları kullanılamaz(…)” denilmektedir. Bu düzenlemeye göre seçimlik Daire Başkanı kadrosunun ihdas edilmesi durumunda, ihdas edilen kadro için görev ve yetki alanının belirlenmesi gerekir. Yani ihdas edilen bu kadronun görev tanımının açık ve net olarak belirlenmesi, icrai niteliğinin olması ile bütçesi ve harcama yetkililiğinin bulunması gerekir.

Hatay Büyükşehir Belediyesi A2 grubunda yer almaktadır. Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik’te

9 adet Daire Başkanlığının zorunlu olarak ihdas edileceği, seçimli olarak ise 20 adet Diğer Daire Başkanlığının (I) sayılı listeden seçilebileceği belirtilmiştir. (I) sayılı listede yer alan 39 adet unvanlı (Makine İkmal Daire Başkanlığı, İşletme ve İştirakler Daire Başkanlığı gibi) daire başkanlıklarından 2 adet Daire Başkanı arasından seçim yapma imkânı getirilmiştir. Hatay Büyükşehir Belediyesi de bu listeden seçim yaparak İşletme ve İştirakler Dairesi Başkanlığı; 09.05.2019 tarih ve 119 sayılı kararı, Makine İkmal, Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığı ise 10.12.2020 tarih ve 281 sayılı kararı meclis kararı ile Daire Başkanlıklarını oluşturmuştur.

Yapılan incelemelerde; atama yapılan Makine İkmal Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığı ve İşletme ve İştirakler Daire Başkanlığının kuruldukları dönemlerde yönetmeliklerinin bulunmadığı, görev tanımının olmadığı, harcama birimi oluşturulmadığı tespit edilmiştir. Bunlardan işletme ve iştirakler daire başkanlığı için 2019 yılında kurulmasına rağmen Büyükşehir Belediye Meclisinin 09.07.2021 tarih ve 173 sayılı kararı ile Görev ve Çalışma Yönetmeliği çıkarılmıştır. Kaldı ki yönetmelik oluşturulmuş olsa da kalan aylarda hem ilgili dairenin hem de diğer dairenin herhangi bir iş ve işleminin bulunmadığı belediyede yapılan denetim sırasında anlaşılmıştır. Zira işletme ve iştirakler dairesi için bütçe öngörülmüş olmasına rağmen herhangi bir harcama da yapılmadığı da görülmüştür. Ayrıca Makine İkmal, Bakım ve Onarım Dairesi için öngörülmüş herhangi bir bütçe de bulunmamıştır.

Yönetmelik’e aykırı olarak yapılan atamaların hizmet gereklerinin yerine getirilmesi amacından ziyade kadro ihadası olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bu daire başkanlıklarının kurulduğu tarihten 31.12.2021 tarihine kadar Makine İkmal Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığına 4 ve İşletme ve İştirakler Daire Başkanlığına 8 adet atama yapılmıştır.

Ayrıca daire başkanı kadrosuna atanan 3 adet personelin, Belediyede 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesine göre geçici görevlendirme ile farklı Şube Müdürleri olarak görev yapan 3 adet personelin naklen atamasının yapılabilmesi için ilgili kurumundan üst yönetici kadrolarına atamasının yapılmasına müteakip muvafakat verilebileceği bildirildiğinden Daire Başkanı kadrosuna ataması yapılmış ancak bu kişiler fiilen müdürlük görevlerini yerine getirmeye devam etmiştir.

Nitekim aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere daire başkanlığına atanan bu kişilerin fiilen müdürlük yaptıkları anlaşılacaktır.

Tablo 29: İşletme ve İştirakler Dairesi Başkanlığında Asaleten ve Vekâleten Görev Yapan Personel Durumu

Sonuç olarak Makine İkmal, Bakım ve Onarım Daire Başkanlığı ve İşletme ve İştirakler Daire Başkanlığı kadrosu ile ilgili olarak fiilen icra edilmeyen hizmetlere ilişkin kadro unvanının kullanılamayacağı yönündeki anılan Norm Kadro Yönetmeliği hükmü karşısında durumlarının yönetmeliğe uygun hale getirilmesi gerekmektedir.