İzmir ili genelinde faaliyette bulunan katı atık depolama tesislerinde mevzuat gereği alınması gereken kirlilik önlem payının hesaplanmadığı görülmüştür.

İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde;

“Kirlilik Önlem Payı: Proses atıksuyu olan işletme/endüstrilerin, İZSU/alıcı ortam standartlarını aşan kirlilik deşarj ettiği veya ön/tam arıtma tesisi kuran işletme/endüstrilerin atıksularını by-pass yaptığı tesbit edildiğinde işletme/endüstri’ye İZSU’ca tahakkuk ettirilen paydır.

Endüstriyel Atıksu: Endüstrilerden, imalathanelerden, küçük ticari işletmelerden ve küçük sanayi sitelerinden kaynaklanan evsel atıksu haricindeki her türlü üretim ve yıkama sonucu oluşan sulardır.

Önemli Kirletici Kaynaklar: Her atıksu havzasında atıksu debisi veya herhangi parametre itibarı ile (kg/gün) veya başka uygun bir birim cinsinden ifade edilen kirletici yükü o havzada kanalizasyon şebekesinin taşıdığı toplam debi veya kirletici yükünün %1’inden fazla

veya endüstriyel atıksu debisi 50 m³/gün ve daha fazla olan endüstri atıksu kaynaklarını ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

İlgili Yönetmelik’in “Kirlilik Önlem Payı ve Altyapı Katılım Payı” başlıklı 20’nci maddesinde; “Endüstriyel atıksuyu olan önemli/önemsiz kirletici kaynaklara İZSU Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği Tablo 1 atıksu kanal deşarj standartlarını sağlamadığı ya da önlem / arıtma tesisini devre dışı bırakarak / çalıştırmayarak by-pass yaptığı tespit edildiğinde gerekli önlemleri alıncaya, standart değerleri sağlayıncaya ve İdareye yazılı bilgi verinceye kadar aylık periyotlar halinde KÖP tahakkuk ettirilir…” hükmü yer almaktadır.

Yapılan incelemelerde, Yönetmelik hükümleri gereğince kirlilik önlem payı ödeme yükümlülüğü olan endüstriyel atık suyunu kanalizasyon şebekesi aracılığı ile doğrudan İdarenin arıtma tesislerine gönderen katı atık depolama tesislerine bu payın tahakkuk ettirilmediği görülmüştür.

Örneklem olarak seçilen Harmadalı Katı Atık Depolama Tesisine ilişkin olarak 2021 yılı İzmir İl Çevre Durum Raporunda; “Harmandalı Katı Atık Depolama Tesisi: İlimiz Çiğli İlçesi, Harmandalı mevkiinde 1992 yılında 90 hektarlık alanda faaliyete başlayan Harmandalı Katı Atık Depolama Tesisinde belediye atıkları ve sanayi atıkları ayrı lotlarda depolanmıştır. Ancak 2016 yılı Eylül ayından itibaren sözkonusu tesise endüstriyel atık kabulü yapılmamakta olup, sadece belediye atıklarının depolanması için hizmet vermektedir. Depolama tesisi sızıntı suları drenaj toplama sistemi ile toplanarak, İZSU kanalizasyon şebekesi aracılığı ile Çiğli İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisine (10 km mesafede) gönderilmektedir. Depolama sahasında ortalama 500 m³/gün sızıntı suyu oluşmaktadır.” belirtilmiştir.

Söz konusu raporda da günlük 500 m³ sızıntı suyu üreten tesisin atık suyu herhangi bir işlemden geçirilmeden kanalizasyon şebekesi aracılığı ile doğrudan İdarenin arıtma tesislerine gönderildiği ifade edilmiştir. Bu durumda arıtma tesisine yönlendirilen günlük 500 m³ atıksu üreten önemli bir kirletici kaynak olan bu tesise İdare tarafından kirlilik önlem payı hesaplanması gerekmektedir.

Sonuç olarak, İdare tarafından çıkarılan yönetmelik gereği mevzuatta belirtilen deşarj standartlarını sağlamayan katı atık tesislerine kirlilik önlem payının hesaplanması gerekmektedir.