1. Rekabeti Engelleyici Düzenlemelerle İhaleye Çıkılması

   
   

   2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35’inci maddesinin (a) fıkrasına göre kapalı teklif usulü ile ihale edilen “Uludağ Üniversitesi Öğrenci ve Personel Yaşam Merkezi, Otopark Yapım ve İşletilmesi Ön İzinli İrtifak Hakkı” işinde ihalede rekabetin sağlanması hususunda mevzuata aykırı uygulamalar tespit edilmiştir.

   İşe ait Şartnamede;

   
   

   -İrtifak hakkı kurulacak taşınmazın tapu bilgilerine göre işin; Ada No/Sayfa No/561, 63 ve 71 numaralı (parsellerde) kampüs arazisi-tarla vasfındaki 50.000 metrekarelik alan üzerinde yapılacağı,

   -İrtifak hakkı süresinin, (ön izin süresi hariç olmak üzere) 24 (yirmi dört) yıl olduğu ve sürenin hakkın tapuya tescili tarihinde başlayacağı,

   -İlk yıl tahmini irtifak hakkı bedelinin 800.000,00 (sekiz yüz bin) TL, %30 geçici teminat miktarının ise 240.000,00-TL (iki yüz kırk bin ) olduğu,

   -İhaleye katılabilmek için isteklilerin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve bu Kanun’un 74’üncü maddesine dayanılarak çıkarılan Yönetmelikte belirtilen şartları taşımaları, diğer belgelerin yanı sıra şartnamenin 7’nci maddesinde sayılan yeterlilik belgelerini de vermeleri,

   -7’nci maddede sayılan yeterlik belgelerine;

   
   

   “İrtifak hakkı tesisi ihalesi için istekli olan gerçek veya tüzel kişilerin ekonomik ve mali yeterliliğinin belirlenmesinde en az aşağıda belirlenen kıstasları sağlaması zorunlu” ibaresinin konulduğu,

   İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yılsonu bilançosu veya eşdeğer belgelerini sunmasının gerektiği ve sunulan Bilanço, Gelir Tablosu ve eşdeğer belgelerde aranan koşulların aşağıdaki gibi olduğu;

   
   

   B “ Cari oranın en az 2,00 (Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar)

   
   

   olması, (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara aygın inşaat hak ediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir)

   
   

   B Sermaye yapısının en az 0,10 (Öz kaynaklar/toplam aktif) olması, (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir).

   Nakit oranının en az 0,02 ((Hazır Değerler + Menkul Değerler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) olması,

   
   

   B Asit Test Oranının en az 1,00 ((Dönen Varlıklar - Stoklar - Gelecek aylara Ait Giderler - Gelir Tahakkukları - Diğer Dönen Varlıklar) /Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) olması,

   Aday veya isteklinin iş ortaklığı olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı ayrı sunması ve belirtilen kriterleri sağlamasının zorunlu olduğu,

   
   

   B Öz kaynaklarının en az 50.000.000,00 TL, toplam aktiflerinin de en az 200.000.000,00 TL olması, (İş ortaklığı olarak İhaleye katılan aday ve isteklilerde; buna ait kriterleri, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.)

   
   

   B İsteklilerin ödenmiş sermayesinin en az 20.000.000 TL olması,

   
   

   Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanların, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabileceği, bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılacağı,

   
   

   B İsteklinin teklif ettiği bedelin %25’ inden az olmamak üzere bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayri nakdi kredisi ya da serbest mevduatını gösterir banka referans mektubunu sunmasının zorunlu olduğu, banka referans mektubunun ilk ilan tarihinden sonra düzenlenmiş olması gerektiği, isteklinin ortak girişim olması halinde, istenilen asgari miktar ortaklık oranına bakılmaksızın ortaklardan biri veya birkaçı tarafından karşılanabileceği,

   
   

   B İlan tarihi ile ihale tarihi arasındaki dönemde alınmış, kredi borcunda temerrüde düşülmediğine dair kanıtlayıcı belge, (İş Ortaklığı olarak ihaleye katılınması halinde, bu belgenin her bir ortak tarafından sağlanması zorunludur.)”

   
   

   Hükümlerinin konulduğu görülmüş olup, yukarıda bahsi geçen belgelerin/kriterlerin kapalı teklif usulü ile ihale edilen işe yeterli istekli çıkmasını ve ihalede rekabetin oluşmasını engellediği değerlendirilmektedir.

   Yukarıda yazılı işe ait şartname hükümlerinin büyük ölçüde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre gerçekleştirilen çok büyük ölçekli yapım işleri ihalelerini düzenleyen Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nden alındığı, ancak yeterlik kriterlerinin Yönetmelik’te aranan kriterlerin bahse konu iş için fahiş derecede yüksek olduğu görülmekte olup, (nitekim) işe tek bir teklif verilmiş ve bu teklif kabul edilerek istekli ile sözleşme imzalanmıştır.

   Söz konusu Yönetmelik’te 4734 sayılı Kanun’da sayılan ihale usullerine göre; Banka referans mektubuna ilişkin yeterlik kriterlerinde aranan koşullar arasında;

   Açık ihale usulüyle yapılan ihalelerde; isteklinin bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayrinakdi kredisi ya da üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduatı, teklif edilen bedelin % 10’undan az olamaz hükmü bulunmaktadır.

   Bulgu konusu işe ait şartnamede ise;

   
   

   • İsteklinin teklif ettiği bedelin %25’inden az olmamak üzere bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayrinakdi kredisi ya da serbest mevduatını gösterir banka referans mektubu, banka referans mektubunun ilk ilan tarihinden sonra düzenlenmiş olması, isteklinin ortak girişim olması halinde, istenilen asgari miktar ortaklık oranına bakılmaksızın ortaklardan biri veya birkaçı tarafından karşılanması,

   • İlan tarihi ile ihale tarihi arasındaki dönemde alınmış, kredi borcunda temerrüde düşülmediğine dair kanıtlayıcı belge, (İş Ortaklığı olarak ihaleye katılınması halinde, bu belgenin her bir ortak tarafından sağlanması zorunludur.)

   İstenmekte olup ikinci kriter Uygulama Yönetmeliği’nden ayrı bir kriterdir.

   
   

   Yönetmelik ile işe ait Şartnamede bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında isteklinin sunacağı belgelerde aranan koşullar bu işe ait aranan koşullarla karşılaştırıldığında;

   1. Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),

      
      

      Kriteri işe ait şartnamede; en az 2,00 (Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara aygın inşaat hak ediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir) olarak belirlenmiştir.

   2. Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),

      Kriteri işe ait şartnamede Sermaye yapısının en az 0,10 (Öz kaynaklar/toplam aktif), (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın İnşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir) olarak belirlenmiştir.

   3. Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması, Kriteri için işe ait şartnamede oran belirlenmemiş bunun yerine;

   -İlan tarihi ile ihale tarihi arasındaki dönemde alınmış, kredi borcunda temerrüde düşülmediğine dair kanıtlayıcı belge

   - Nakit oranının en az 0,02 ((Hazır Değerler + Menkul Değerler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) olması,

   -Asit Test Oranının en az 1,00 ((Dönen Varlıklar - Stoklar - Gelecek aylara Ait Giderler

   - Gelir Tahakkukları - Diğer Dönen Varlıklar)/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) olması,

   
   

   -Öz kaynaklarının en az 50.000.000,00 TL, toplam aktiflerinin de en az 200.000.000,00 TL olması - (İş ortaklığı olarak İhaleye katılan aday ve isteklilerde; buna ait kriterleri, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.),

   -İsteklilerin ödenmiş sermayesinin en az 20.000.000 TL olması,

   
   

   Şeklinde olup Yönetmelik’te a, b ve c fıkralarında sayılan ve bu üç şartın sağlanmasının yeterli olduğu ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin isteklilerin sunacağı belgelerin sayısı ve kriterlerinde, görüleceği üzere artış mevcuttur.

   İdarenin irtifak hakkı tesisiyle ihale ettiği iki işi bulunmakta olup 300 Kapasiteli Öğrenci Yurdu Yapılmasına İlişkin İrtifak Hakkı Tesisi ile ilgili işine ait şartnamede yeterlik kriterleri sunulan gelir tablosu, bilanço ve eşdeğer belgelerde cari oran ve özkaynak oranını birebir Uygulama Yönetmeliği’nden bu işe ait şartnameye almış olmasına rağmen, bulgu konusu iş için farklı oranlar ve ilave belgeler istenmesinin nedeni anlaşılamamaktadır.

   
   

   Ayrıca İdare yukarıda konu edilen iş için şartnameye bir hüküm daha koymuş olup Uludağ Üniversitesi Öğrenci ve Personel Yaşam Merkezi, Otopark Yapım ve İşletilmesi işiyle ilgili olarak ihaleyi alan istekli, sözleşme aşamasında 250.000,00 TL’yi (İkiyüzellibinTürkLirası) güvence bedeli olarak Üniversiteye verecek, verilen güvence bedeli (Banka teminat mektubu ise, süresiz ve limit içi olacaktır.) inşaat tamamlanıp kesin kabul yapıldıktan sonra iade edilecektir.

   Tüm bu hususlar değerlendirildiğinde;

   
   

   Uludağ Üniversitesi Öğrenci ve Personel Yaşam Merkezi, Otopark Yapım ve İşletilmesi Ön İzin İrtifak Hakkı işine ait şartnamenin rekabeti sağlamaktan ziyade, teklif verecek istekli sayısını azaltmaya yönelik hükümler barındırdığı, ihaleye tek bir firmanın teklif vermesinin ve bu firma ile sözleşme imzalanmasının da bunun bir ispatı olduğu değerlendirilmektedir.

2. İhale Sonrası İşin Yapılacağı Yerin ve İşin Konusunun Özel Hükümlerle Genişletilmesi

Şartnamede dikkat çeken diğer bir hüküm işin yapılacağı yer ve işin niteliği hakkında hükümler bulunan “Genel Şartlar” başlıklı 1’inci maddenin ve 1’inci maddede tapu kaydı, niteliği ve diğer özellikleri belirtilen Uludağ Üniversitesine ait taşınmazın üzerinde avan projesine uygun olarak “Uludağ Üniversitesi Öğrenci ve Personel Yaşam Merkezi, Otopark Yapım ve İşletilmesi İşi” denilerek kapsamı belirten 2’nci maddenin, “Özel Şartlar” başlıklı bölümüne konulan ilave maddelerde genişletilmiş olmasıdır.

Şöyle ki;

İhale konusu işin adı Uludağ Üniversitesi Öğrenci ve Personel Yaşam Merkezi, Otopark Yapım ve İşletilmesi İrtifak Hakkı Tesisi olup işin yapılacağı yer ile ilgili bilgiler, ada ve parsel numaraları dahil açıkça şartnamede bulunmaktadır. Şartnamenin “Özel Şartlar” bölümüne konulan ve irtifak hakkı lehtarının;

-Otoparkın işletilmesine ilişkin otopark ücretini, Üniversitenin giriş/çıkış kapılarına yaptıracağı turnikeler ile çıkış esnasında tahsil edeceği,

-Öğrenci, personel ve kiralık işletmelerin işletmecilerinden park ücreti alınmayarak HGS kart sistemi ile geçiş yapmalarının sağlanacağı,

-Giriş yapan araçlardan Üniversiteye giriş yaptıktan kapıdan çıkış yapmaları halinde ilk

30 (otuz) dakika için ücret alınmayacağı,

-Yaşam Merkezi ve Otopark giriş çıkışlarında ve çevrede güvenlik sağlama bakımından şartname ekinde verilen proje ve teknik şartnamelere göre kampüs giriş/çıkış ve ana kapılara elektronik otomasyon ve araç tanıma, giriş çıkış süre ve ücret belirleme, kontrol sistemini; Yaşam merkezi ve otopark işletmesini kapsayan tüm alanlarda güvenliğini sağlamak için yeterli sayıda 24 saat özel güvenlik personeli bulundurmak, güvenlik ve mobese sistemlerini irtifak hakkı tesisinin tapuya tescil işlemini takibeden bir ay içinde kurmak zorunda olduğu,

-Yıllık olarak araçla kapı girişlerinde; Uludağ Üniversitesi personelinden 80 TL/yıl, Uludağ Üniversitesi öğrencilerinden 100 TL/yıl, Uludağ Üniversitesi mezunlardan 200 TL/yıl ücret alınacağı, bu bedellerin her yıl Yİ-ÜFE oranında arttırılacağı,

Hükümleri, yapılacak iş için belirlenen ve ada-pafta bilgileri belli olan 50.000 metrekarelik alanın dışındaki alanları da içermektedir.

Üniversite yaklaşık 11.000.000 metrekare büyüklüğünde bir arazide bulunmakta olup 3 giriş ve çıkış kapısı bulunmaktadır. Bu giriş çıkış kapılarının doğrudan yaşam merkezi ve otoparkı ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Yapılacak olan yaşam merkezinin altındaki otoparkın işletilmesi ile ana giriş çıkış kapılarına otopark işletmeciliğine yönelik imtiyaz tanınması bambaşka işler olup ayrı ayrı ihaleleri gereken işlerdir. Dolayısıyla İdarenin mevzuatın verdiği yetkiyi aştığı değerlendirilmiştir.

Kurum tarafından verilen cevapta bulguya konu iş ve işlemlerle ilgili gerekli çalışmaların yapılacağının, bundan sonraki süreçte gerekli hassasiyetin gösterileceğinin ifade edildiği görülmüştür.

Sonuç olarak; Kamu İdaresinde irtifak hakkı tesisiyle ilgili yukarıda detaylarıyla açıklanan hukuka aykırı işlemler dolayısıyla idari inceleme başlatılmasının ve Yükseköğretim Kuruluna konunun bildirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.