İhale kapsamında çalıştırılan işçilerin yıllık izinlerinin Kanuna uygun şekilde kullandırılmadığı görülmüştür

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53'üncü maddesinde işçilere yıllık izin verileceği ve yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceği, 56'ncı maddesinde yılık iznin 53'üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesinin zorunlu olduğu, 59'uncu maddesinde iş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretin sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödeneceği, 60'ıncı maddesinde yıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle gösterileceği belirtilmiş, 03.03.2004 tarih ve 25391 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği'nde de Kanuna uygun olarak yıllık izinlerin kullanımı ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

4857 sayılı Kanunun 56'ncı maddesinde yıllık iznin 53'üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesinin zorunlu olduğu hükmüne göre yıllık iznin kullandırılması gerekir. Nitekim 4857 sayılı Kanun’un “Yıllık ücretli izin hükümlerine aykırılık” başlıklı 103'üncü maddesinde, “Yıllık ücretli izni bu Kanunun 56 ncı maddesine aykırı olarak bölen veya izin ücretini 57 nci maddenin üç ve dördüncü fıkralarında belirtilen usule aykırı olarak ödeyen veya eksik ödeyen veya 59 uncu maddedeki hak edilmiş izni kullanmadan iş sözleşmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti ödemeyen veya 60 ıncı maddede belirtilen yönetmeliğin esas ve usullerine aykırı olarak izin kullandırmayan veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için üçyüzotuzyedi Türk Lirası idari para cezası verilir.” düzenlemesi mevcuttur.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin “Çalışanların özlük hakları” başlıklı 38’inci maddesine 25.10.2014 tarihli eklenen ek fıkrasına göre, kontrol teşkilatı ihale konusu iş kapsamında istihdam edilen işçilerin hak ettikleri yıllık ücretli izinlerini 4857 sayılı İş Kanununa uygun bir şekilde kullanıp kullanmadıklarını kontrol etmekle yükümlüdür. Kontrol teşkilatınca yapılan inceleme neticesinde, yıllık ücretli izni kullandırılmayan veya eksik kullandırılan bir işçinin tespiti halinde, bu iznin 4857 sayılı Kanuna uygun bir şekilde ilgili yıl içerisinde kullandırılması sağlanmalıdır.

Bu düzenlemelere göre, işçi yıllık izin hakkından feragat edemez. İşçi emekli olduğunda veya iş sözleşmesi son bulduğunda yasa hükmü gereği izin alacağı ücrete dönüşmektedir.

Ödeme de son ücret üzerinden yapılacağından işçinin eline çok yüksek bir miktar geçebilmektedir. Kullanılmayan izinlerin son ücret üzerinden ödenmesi işçilerin izin kullanmaktan feragat edebilmelerine neden olmaktadır. Kurum veya birim yetkililerin buna izin vermeyerek, Anayasal bir hak olan iznin işçilere kullandırılması gerekir. Zira iznin kullandırılmaması nedeniyle idare 4857 sayılı Kanun’un 103'üncü maddesine göre idari para cezasına muhatap olabilecektir. Diğer taraftan birikmiş izin alacaklarının ücrete dönüşmesi halinde kurum yüksek miktarlarda ödeme yapmakla karşı karşıya kalabilmektedir.

Yapılan incelemede Destek Hizmetleri Daire Başkanlığının ihale ettiği hizmet alım ihalelerinde istihdam edilen personellerin yüklenici Belde Ticaret A.Ş ile iş sözleşmesi sona ermiş ve yüklenici tarafından ilgili kişilere kullanılmayan yıllık izin ücreti ödenmiştir. Bazı işçilerin 100 günün üzerinde kullanmadıkları yıllık izinlerinin olduğu görülmüştür.

Söz konusu düzenlemeler uyarınca işçilere yıllık izinlerin Kanunun öngördüğü şekilde kullandırılması sağlanmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; "İzin kullanımları konusunda Belediyemiz hassas davranmakta olup, bu kapsamda 04/2012 No’lu Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Personel İzin Yönergesinde izinlerin ne şekilde kullanılacağı belirtilmiştir. Fakat; üst üste yaşanan seçim ve referandumlar, 15 Temmuz Darbe Girişimi gibi öngörülemeyen sebeplerden dolayı izinler kullandırılamamıştır. Bu nedenlerden ötürü izin gün sayılarında birikimler oluşmuştur. Biriken bu izinler kanuna uygun, işyeri düzenini aksatmayacak şekilde kullandırılmaya özen gösterilecektir." denilmiştir.

Sonuç olarak Bulguda belirtilen düzenlemeler uyarınca işçilere yıllık izinlerin Kanunun öngördüğü şekilde kullandırılması için gerekli özenin gösterilmesi sağlanmalıdır.