Karar Künyesi
Döner Sermaye İşletmesinde, Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde tanımlanmayan ve Döner Sermayeli İşletmeler Detaylı Hesap Planı’nda yer almayan 304 ve 404 no.lu hesapların kullanıldığı tespit edilmiştir.
Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Hesap planının genel yapısı” başlıklı 63’üncü maddesinde döner sermayeli işletmelerin kullanması gereken muhasebe hesapları sıralanmıştır:
“…
3 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 30 Malî Borçlar
303 İşletmeler Arası Malî Borçlar Hesabı
…
36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler
Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı
Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı
Ödenecek Döner Sermaye Yükümlülükleri Hesabı
Ödenecek Döner Sermaye Katkı Payları Hesabı
İstihkaklardan Vergi Borçlarına Karşılık Yapılan Kesintiler Hesabı
İstihkaklardan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim Borçlarına Karşılık Yapılan Kesintiler Hesabı
Merkez Hissesi Hesabı
Katma Değer Vergisi Tevkifatları Hesabı
Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler
Hesabı
Ödenecek Diğer Yükümlülükler Hesabı
…
4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 40 Malî Borçlar
403 İşletmeler Arası Malî Borçlar Hesabı
…”
Yönetmelik hükümlerinden anlaşılacağı üzere 30 ve 40 no.lu “Mali borçlar” hesap grupları içerisinde yalnızca 303 ve 403 no.lu hesaplar tanımlanmıştır. Bu bağlamda yönetmelikte tanımlanmayan 304 ve 404 no.lu hesapların kullanılmaması gerekmektedir.
Yapılan inceleme sonucunda, İşletmenin söz konusu hesapları “2547 sayılı Kanun’un Geçici 75. Maddesi Kapsamında Hazineye Borçlar” hesap adıyla kullandığı, 2021 yılı sonu itibariyle 304 no.lu hesaba hem borç hem alacak olarak 42.917.627,28 TL kayıt yapıldığı, 404 no.lu hesaba 42.917.627,28 TL borç, 171.670.509,67 TL alacak kaydı yapıldığı görülmüştür.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun geçici 75’inci maddesinde;
“Devlete ait üniversitelerin tıp fakültelerine bağlı sağlık uygulama ve araştırma merkezi birimleri ile rektörlüklerine bağlı sağlık hizmeti sunan enstitüleri döner sermaye işletmelerinin 31/12/2017 tarihi itibarıyla muhasebe kayıtlarında yer alan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmemiş ilaç ve tıbbi malzeme alımlarına ilişkin borçları, ikinci fıkrada belir- tilen şartların birlikte gerçekleşmesi halinde, Maliye Bakanlığı bütçesinden işletmeye verilen borç karşılığında ilgili döner sermaye muhasebe birimi tarafından defaten ödenir.
…
İlgili döner sermaye işletmesi tarafından Maliye Bakanlığına borçlanılan tutarlar, Sos- yal Güvenlik Kurumu tarafından 2020 yılı Ocak ayından itibaren ilgili işletmeye yapılacak ödeme tutarlarından 60 ayda eşit taksitlerle faiz uygulanmaksızın kesinti yapılması suretiyle
tahsil edilir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılacak kesintiler, kesintinin yapıldığı tarihten itibaren beş işgünü içerisinde Maliye Bakanlığı Merkez Muhasebe Birimi hesaplarına aktarılır…” hükmü yer almaktadır.
Döner Sermaye İşletmesinin Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “362 Ödenecek döner sermaye yükümlülükleri hesabı” başlıklı 289’uncu maddesinde “Ödenecek döner sermaye yükümlülükleri hesabı, döner sermayeli işletmelerce genel bütçeye aktarılacak tutarlar, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu payı, idare masraflarına katılma payı, amortisman payı, kâr payı, merkez hissesi gibi Hazineye veya ilgili idareye ödenecek gelir ve payların izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.
Yukarıda bahsi geçen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde Döner Sermaye İşletmesi’nin söz konusu ödemeler için 362 Ödenecek Döner Sermaye Yükümlülükleri Hesabını kullanmasının daha doğru olacağı düşünülmektedir.
Kamu idaresi cevabında, 304 ve 404 no.lu hesapları Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 19.04.2018 tarih ve 16510402-045.99-6939 sayılı yazısını dayanak alarak kullandığını belirtmiştir. Ancak 2547 sayılı Kanun'un geçici 75. maddesi kapsamında Hazineye borçların 362 Ödenecek Döner Sermaye Yükümlülükleri Hesabına kayıt edilmesinin daha uygun olduğu, söz konusu hesabın Döner Sermaye İşletmesinin Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'ndeki tanımının yapılan işlemleri büyük ölçüde kapsadığı, bu nedenle hali hazırda Yönetmelikte bulgu konusu işlemlerin kayıt edilebileceği bir hesap mevcutken Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bir yazı ile Döner Sermaye Mali Yönetim Sisteminde, Yönetmelikte tanımı bulunmayan yeni bir hesap açmasının doğru olmadığı düşünülmektedir.
Sonuç olarak, İşletmenin 2547 sayılı Kanun’un geçici 75’inci maddesi kapsamındaki hazineye borçları için ilgili mevzuatta ve hesap planında tanımlanmamış 304 ve 404 no.lu hesapları kullanması nedeniyle, 362 Ödenecek Döner Sermaye Yükümlülükleri Hesabındaki kayıtların eksik olduğu, dolayısıyla mali tabloların eksiksiz ve doğru verebilmesinin sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.