Belediye zabıta hizmetinde mevzuatta öngörülenin aksine kadrolu işçiler, belediye şirketlerinden doğrudan hizmet alım yoluyla istihdam edilen personeller ile yine sermayesi belediyeye ait olan ancak personel hizmeti vermeyen şirkette istihdam edilen kişilerin çalıştırıldığı görülmüştür.

Anayasa’nın 128’nci maddesinde; genel idare esaslarına göre yürütülen kamu hizmetlerinin gerektirdiği görevlerden asli ve sürekli nitelik taşıyanların, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle gördürüleceği belirtilmiş olup belediyelerin sunmuş olduğu zabıta hizmetlerinin de bu nitelikte olduğu aşikârdır.

Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; belediye zabıtasının, beldenin düzenini muhafaza eden, belde halkının esenlik, sağlık ve huzurunu koruyan, yetkili organların bu amaçla alacakları kararları uygulayan özel zabıta kuvvetini, belediye zabıta personelinin ise belediye zabıta teşkilatındaki daire başkanı, müdür, şube müdürü, amir, komiser ve memurları ifade edeceği belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in; “Kadro ve Unvanlar” başlıklı 6’ncı maddesinde; belediye zabıta teşkilatı personel kadro ve unvanları; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmeliğe göre belirlenmiş; zabıta teşkilatının zabıta daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluştuğu belirtilmiştir. Yönetmelik’in “Görevleri” başlıklı 10’uncu maddesinde; belediye sınırları içinde beldenin düzenini, belde halkının huzurunu ve sağlığını korumak, kanunların belediyelere görev olarak verdiği takip, kontrol, izin ve yasaklayıcı hususları yerine getirmek zabıta personelinin görevleri arasında sayılmıştır. Maddenin devamında zabıta personelinin görevleri hakkında ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir.

Mezkur Yönetmelik’in “Sınav ve Atamaya İlişkin Esaslar” başlıklı dördüncü bölümünde zabıta memurluğuna atanmada aranan başvuru ve sınav şartları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. “Belediye Zabıta Kıyafetini Kullanma Yasağı” başlıklı 35’inci maddesinde ise; belediye zabıta personeli için bu Yönetmelik’te şekli gösterilen resmi kıyafet ile işaretler başka bir özel veya kamu kuruluşu mensubu tarafından kullanılamayacağı; “Geçici Görevlendirme” başlıklı 41’inci maddesinde de zorunlu hallerde, belediye memurlarından ihtiyacı karşılayacak sayıda personel zabıta biriminin sadece büro hizmetlerinde geçici olarak görevlendirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre; asli ve sürekli kamu hizmetlerinin memurlar eliyle ifa edilmesi gerektiği belirtilmiş olup bu hizmetlerden biri olan zabıta hizmeti kesintisiz olarak yürütülen bir hizmettir. Zabıta daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluşan zabıta teşkilatı, kaynakların etkili ve verimli kullanılması, zabıta hizmetlerinin kalitesinin artırılması, ihtiyaç duyulan nitelik, unvan ve sayıda personel istihdamının sağlanması gözetilerek oluşturulmalıdır. Belediye sınırları içinde beldenin düzenini, belde halkının huzurunu ve sağlığını korumak zabıta personelinin görevleri arasındadır. Kanuni düzenlemeler ile getirilen yasaklara uymayanlar hakkında gerekli yasal işlem yapma yetkisi bulunan zabıta personelinin idari kolluk görev ve yetkisi bulunmaktadır. Asli zabıta hizmetlerini yürütmekle görevlendirilen personelin mevzuatta aranan başvuru ve sınav şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. Zabıta personeli olma şartları kesin ve katı kurallarla belirlenmiş olup zorunlu hallerde dahi zabıta birimine yalnızca destek personeli olarak ve memur olmak şartıyla görevlendirme yapılabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca görevlendirebilecek memurların aktif zabıta görevinde değil, zabıtaya destek hizmeti verecek şekilde çalıştırılabileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede 54 kadrolu işçi ve 97 belediye personel şirketi personelinin zabıta hizmetlerinde görevlendirildiği görülmüştür. Bununla birlikte sermayesi belediyeye ait olup doğrudan hizmet alım yoluyla personel istihdamı yapmadığı ve belediye ile herhangi bir sözleşmesi bulunmayan şirket personelinden 12 kişinin de zabıta hizmeti faaliyeti yürüttüğü görülmüştür.

Kadrolu işçinin, belediye personel şirketinden temin edilen personelinin ve belediyeye herhangi bir sözleşme ile personel hizmeti sunmayan belediye şirketi personelinin, bir tür kolluk vazifesi olan zabıta hizmetlerini yürütmesi mümkün değildir.

Kamu idaresi cevabında özetle, Zabıta Müdürlüğünde çalışan personellerin Zabıta Yönetmeliğine uygun istihdam edilmesi için azami özen gösterildği, ancak nüfusa göre zabıta personelinin sayısının yetersiz olması nedeniyle Zabıta Müdürlüğümüzün iş ve işlemlerinin 7 gün 24 saat kesintisiz olarak sürdürülebilmesi, hizmetlerin aksatılmaması, kamu görevlerinde devamlılığın esası gereği kadro dışı personele çalıştırılmasının mecburi olduğu ve bu doğrultuda da çalıştırıldığı ifade edilmektdir.

Bununla birlikte, Bodrum Belediyesinin Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik gereği 1 Zabıta Müdürü, 5 Zabıta Amiri, 14 Zabıta Komiseri ve 84 Zabıta Memuru olmak üzere toplam 104 kadrosu bulunmasına rağmen, bu kadrolarda 1 Zabıta Müdürü, 3 Zabıta Amiri, 10 Zabıta Komiseri ve 26 Zabıta Memuru kadrosu olmak üzere toplam 40 kişinin istihdam edildiği ve 64 kadronun boş olduğu da dikkate alındığında, ihtiyacın boş kadroların doldurularak karşılanması için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.

Bu itibarla, asli ve sürekli kamu hizmetleri içerisinde yer alan belediye kolluk faaliyetinin Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin öngördüğü kadrolarda istihdam edilen personel tarafından yürütülmesi gerekmektedir.