İdare tarafından içme-kullanma suyunun etkin kullanılması ve israfının önlenmesi, su temin ve dağıtım sistemlerindeki su kayıplarının kontrol edilmesi amacıyla yayımlanan mevzuat gerekliliklerinin tam olarak yerine getirilmediği görülmüştür.

08.05.2014 tarihli ve 28994 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İçme Suyu Temin ve

Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Su kayıplarının tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; içme suyu temin ve dağıtımı ile ilgili idarelerin, su kayıp miktarlarını tespit etmekle yükümlü olduğu, bu kapsamda sisteme giren su hacmi ve debisinin sürekli olarak ölçülerek elde edilen verilerin elektronik ortamda muhafaza edilmesi ve şebekeden izinli tüketim miktarının belirlenmesi gerektiği, “Su Kayıplarının Azaltılması” başlıklı 9’uncu maddesinde; büyükşehir ve il belediyelerinin su kayıplarını 2023 yılına kadar en fazla %30, 2028 yılına kadar ise en fazla %25 düzeyine; indirmekle yükümlü olduğu; 11’inci maddesinde ise; bu Yönetmelik’te belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenlerin 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuata göre sorumlu oldukları, idarelerin, stratejik planlarında su kayıplarını azaltmaya yönelik faaliyetlerine yer vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır.

16.07.2015 tarihli ve 29418 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği’nin 5’inci maddesinde, Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin; idari ve fiziki su kayıplarının ölçüme dayalı olarak belirlenmesini, şebekenin ve sistemin şartnamelere ve uygulama projelerine uygun yapılmasını, kullanılan malzemelerin standartlara uygun olarak temin edilmesini, sistemde ana basınç bölgesi ve alt bölgelerin oluşturulmasını, şebekede etkili bir basınç ve debi yönetimi ile optimum işletme şartlarının sağlanmasını, sistemin izlenmesi ve kayıt altına alınmasını ve etkili bir su yönetim sistemini sağlamakla yükümlü olduğu hükmü yer almaktadır. Tebliğin 6’ncı ve devamı maddelerinde ise, su kayıplarının önlenmesi, kullanılacak malzemeler, abonelik hizmetleri ve izinsiz su kullanımı konularında idarenin yapacağı işler hakkında ayrıntılı bilgi verilmektedir.

İdarenin saha uygulamalarının anılan Tebliğ'in 6'ncı maddesinde yer alan bölüm başlıkları temelinde incelenmesi neticesinde;

• İl genelinde depoların fiziki özelliklerine göre en hassas ve kesintisiz ölçüm alınabilecek

  43 lokasyona 56 adet debimetre konumlandırıldığı, 553 kuyu ve 581 adet depoya debimetrelerinin takılmasının hedeflendiği, diğer tesisler için debimetrelerin ve diğer ekipmanların maliyet çalışmalarına başlanmış olduğu,

• HATSU bünyesinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı yazılımın mevcut olduğu, içmesuyu şebekelerinin sisteme girilmeye devam etmekte olduğu, bu kapsamda yaklaşık olarak 1547 km içmesuyu işletme planları akıllı veri haline getirildiği, CBS’ye aktartılmamış 702 km

  
  

  içmesuyu şebekesi bulunmakta olduğu, ayrıca depo ile içmesuyu kaynak tabloları arasında ilişki kurulmuş olup; hizmet bölgelerinin mevcut olduğu,

• İdare bünyesinde 7 tane lokal Veri Tabanlı İzleme ve Kontrol Sistemi (SCADA) ve 2 tane içme suyu arıtma tesisi SCADA’sı mevcut olduğu, ancak merkezi SCADA kontrol merkezinin mevcut olmadığı, hem ölçüm hem de kontrol gerektiren istasyonlarda; seviye, basınç, debi, pompa bilgileri ve enerji gibi ölçülen değerleri merkeze taşıyan ve merkezden gönderilen komutları cihazlara iletebilen istasyonlar şeklinde planlandığı, Antakya, Altınözü, Hassa, Belen, Reyhanlı ilçelerinde yapılmış olan mevut 5 adet birbirinden farklı serverlar ile çalışan otomasyon ve lokal SCADA sistemleri bir çatı altında toplanması planlanmış olup bu tesislerde bulunan ekipmanlar da çatı sisteme dahil edileceği,

• İçme-kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerini daha verimli yönetmek, sistemin şartlarını simüle etmek maksadına yönelik Hidrolik Modellemenin mevcut olmadığı,

• Merkezi SCADA Yönetim Sistemi bulunmadığından, CBS ve Abone Bilgi Yönetim Sistemi (ABYS) entegrasyonların yapılamadığı,

• Şebeke, terfi ve isale hatlarında kaybolan suların; hatların başı ve sonundaki debi ölçümleri ve değişimin hesabı, basınçlarının takip edilmesi ile yaklaşık arıza lokasyonların tespiti, şüpheli bölgede akustik kaçak tespit cihazları dinleme yapılarak sızıntı seslerinin tespiti yöntemlerinin bir arada ve/veya ayrı ayrı kullanılması ile bulunmaya çalışıldığı,

• İdarelerce içme - kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki idari ve fiziki su kayıplarının önlenmesi ile sistemin izlenmesi ve kontrolü için en üst yöneticiye doğrudan bağlı, konusunda uzmanlaşmış bir birim kurulmadığı, bu birim kurulmadığı için su kayıplarını en aza indirmek için kurum içerisindeki eş güdüm sağlanamadığı, su kayıplarının önlenmesi için birimlerin yapmaları gereken işlerin tanımlanamadığı,

• Abonelik işlemlerinin büyük ölçüde Teknik Usuller Tebliğine göre gerçekleştirildiği görülmekle birlikte 57.814 tane abonenin kimlik numarasının bulunmadığı, 2014 yılı sonrasında ilçe belediyelerine ait su hizmetlerinin devri ile birlikte gelen abonelik bilgilerinde eksiklikler bulunduğu,

tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, su kayıp ve kaçaklarının azaltılması, bu suretle kamu kaynaklarının daha verimli kullanılmasını teminen anılan Yönetmelik ve Tebliğde bahsedilen hükümlere uygun işlem yapılması gerekmektedir.