Mülkiyeti veya tasarrufu İdarede bulunmadığı halde bazı iskelelerin kullanım ve işletme hakkı, Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesine göre İstanbul Şehir Hatları Turizm San. ve Tic. AŞ’ye (Şehir Hatları AŞ) devredilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket Kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde;

“... Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” denilmek suretiyle büyükşehir belediyelerinin şirketlerine belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle anılan işletmeleri devredebileceği belirtilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un 79’uncu maddesinde ise belediye tasarrufundaki yerler sayılmıştır. Buna göre, diğer kanunlarla getirilen hükümler saklı kalmak üzere, mezarlıklar ile belediye sınırları içinde bulunan ve sahipsiz arazi niteliğinde olan seyrangâh, harman yeri, koruluk, dinlenme yerleri, meydanlar, bataklık, çöp döküm sahaları, yıkılmış kale ve kulelerin arsaları ve enkazı ve benzeri yerler belediyenin tasarrufundadır. Belediye tarafından deniz, akarsu ve gölden doldurma suretiyle kazanılan alanlar, Kıyı Kanunu ve ilgili mevzuata uygun

olarak kullanılmak şartıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belediyelerin, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerinin tasarrufuna bırakılır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 23.11.2016 tarihli ve 2034 sayılı Kararı ile Karara ekli listedeki iskele alanlarının 14.03.2041 tarihine kadar ve aylık cironun %1.2’si + KDV bedel karşılığında Şehir Hatları AŞ tarafından işletilmesi ve belirtilen alanların, bu alanlarda hali hazırda UKOME kararları ile faaliyet gösteren kişi, kurum ve kuruluşların hakları saklı kalmak üzere Şehir Hatları AŞ’ye 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 7’inci ve 26’ncı maddeleri uyarınca tahsisine karar verilmiştir.

Daha sonra, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 10.10.2017 tarihli ve 1455 sayılı Kararı ile Karara ekli krokide belirtilen alanların (Belediye tasarrufu dışındaki alanların hak sahiplerinden gerekli muvafakatlerin alınması şartıyla) bu alanlardan elde edilecek brüt cironun

%1,2+ KDV’sinin Belediyeye ödenmesi karşılığında İstanbul Şehir Hatları Turizm San. ve Tic. AŞ’ye 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 7’inci ve 26’ncı maddeleri uyarınca tahsisine karar verilmiştir.

Diğer yandan, Belediyesi Meclisinin 16.03.2018 tarihli ve 479 sayılı Kararı ile de 10.10.2017 tarihli ve 1455 Sayılı Meclis Kararı eki krokilerin 01.03.2018 tarihli tespit raporuna dayanan ekli krokiler esas alınarak tavzihi, ayrıca Büyükçekmece bağlama alanının mezkûr karardaki süre ve şartlarla İstanbul Şehir Hatları Tur. San. ve Tic. AŞ adına tahsisine karar verilmiştir.

Yapılan incelemede, söz konusu iskelelerden bazılarının mülkiyeti Büyükşehir Belediyesinde bulunmadığı gibi 5393 sayılı Kanun’un 79’uncu maddesinde yer alan belediye tasarrufundaki yerler arasında da olmadığından bu yerlerin işletmesinin 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre Şehir Hatları AŞ’ne devri mevzuata uygun değildir. Belediye Meclisinin 10.10.2017 tarihli ve 1455 sayılı Kararı ile Karara ekli krokide belirtilen alanlardan Belediyenin tasarrufu dışındakiler için hak sahiplerinden gerekli muvafakatleri alınması koşulu da söz konusu devri 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine uygun hale getirmemektedir. Kaldı ki Belediyenin tasarrufu dışındaki alanların esas olarak Hazineye ait olduğu ve bu taşınmazlar için Şirket lehine tahsis, irtifak hakkı veya kullanma izninin de olmadığı anlaşılmıştır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, kamu idaresi tarafından; konu ile ilgili olarak Milli Emlak Genel Müdürlüğü ile görüşmelere devam edildiği, İdare ile Milli Emlak Genel Müdürlüğü arasında arz bedeli üzerinden protokol yapılması hususunda mutabık

kalındığı ifade edilmiştir. Ancak; kamu idaresi cevabında, bulgunun esası ile ilgili bir değerlendirme yapılmamıştır.

Netice olarak; mülkiyeti veya tasarrufu Büyükşehir Belediyesinde bulunmayan iskelelerin 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre Şehir Hatları AŞ’ne devri mevzuata uygun olmadığı gibi Hazineye ait bu yerlerin işletmesi amacıyla üçüncü kişilere devredilenler için, işletenler ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına ecrimisil ödemek durumunda da kalabilecektir. Diğer bir deyişle, bir yandan Şehir Hatları AŞ ile bu iskeleleri işleten kişiler arasında sözleşme düzenlenirken diğer taraftan bu iskelelerin işgali nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığına ecrimisil ödenmesi durumu ile karşı karşıya kalınabilecektir.

Öte yandan, büyükşehir belediyesinin mülkiyetindeki veya tasarrufundaki taşınmazları, herhangi bir işletme olmaksızın şirketlerine devredebilmesi de mümkün bulunmamaktadır. Kanun’un 26’ıncı maddesi, işletmelerin devrine izin vermekte olup taşınmaz tahsisi, işletme devri olarak kabul edilemez.

Bu itibarla, bu yerlerin 5216 sayılı Kanunun 26’ncı maddesine göre Şirkete devri mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Mülkiyeti veya tasarrufu Büyükşehir Belediyesinde bulunmayan, diğer bir deyişle Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altındaki iskelelerde tasarrufta bulunulabilmesi için bu iskelelerin ilgili Bakanlık tarafından, Büyükşehir Belediyesine tahsis/irtifak hakkı tesis edilmesi gerekmektedir.