Büyükşehir Belediyesine ait 49 adet taşınmazın 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale suretiyle kiralanması usulü yerine ecrimisil karşılığında taşınmazların işgaline süreklilik kazandırılarak kullandırıldığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde, belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanun’un “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz (1) malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin

ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz. (…)

Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır.

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.

(…)”

Hükümleri yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı ifade edilmiştir.

2886 sayılı Kanun’un yukarıdaki hükümlerinden anlaşılacağı üzere; devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine fuzuli şagilden, bedeli idarece oluşturulacak komisyonca tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenmesi ve mülki idare amirine başvurularak işgal edilen taşınmazın 15 gün içerisinde tahliyesinin ve idareye tesliminin sağlanması gerekmektedir. Aynı hükümler, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesi gereği belediye taşınmazları için de geçerlidir.

Taşınmaz malları işgal eden fuzuli şagil durumundaki kişilerden ecrimisil alınması, söz konusu taşınmazların sürekli bir şekilde ecrimisil tahsil edilerek idare edilebileceği anlamına gelmemektedir. Zira ecrimisil uygulaması, hukuka aykırı bir yararlanmadan dolayı taşınmazı işgal eden kişiden alınan bir tazminattır. Bir kamu taşınmazının kiralama ya da idare etme usulü ve yöntemi değildir. Tam aksine, kamu malını korumaya yönelik bir yaptırımdır. 2886 sayılı Kanun’da; işgal edilen taşınmazın mülki idare amirine başvurularak 15 gün içerisinde tahliyesinin ve idareye tesliminin sağlanmasına yönelik düzenleme de ecrimisilin bir kiralama yöntemi olmadığını açıkça göstermektedir.

Tablo 10: Ecrimisil Yöntemiyle Kullandırılan Taşınmazlar

Yapılan incelemede Büyükşehir Belediyesinin mülkiyetinde bulunan ve yukarıdaki tabloda ayrıntısı yer alan 49 adet taşınmazın ihale edilmeksizin ecrimisil yöntemiyle kullandırıldığı tespit edilmiştir.

Her ne kadar İdare tarafından verilen cevaptan Ecrimisil karşılığında kullandırılan taşınmazlardan bir kısmının Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin “Parsel kullanım fonksiyonlarına göre yapılaşma koşullarına” başlıklı 19. maddesine istinaden inşa edilen taşınmazlar olduğu anlaşılmışsa da Yönetmeliğinin 1'inci maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının; plan, fen, sağlık ve sürdürülebilir çevre şartlarına uygun yapı ve yapılaşma ile projelendirmeye ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu ifade edilmiş, Yönetmeliğin 19'uncu maddesinde ise Yönetmelikte tanımlanan kullanım alanlarına ilişkin olarak yapılaşma koşullarına yer verilmiştir. Yönetmeliğin amacı ve 19'uncu maddesi incelendiğinde yapılaşmaya ilişkin düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Bu Yönetmelik kapsamında inşa edilen yerlerin kiraya verilmesine ilişkin hukuki düzenlemeler ise 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin 19'uncu maddesine istinaden inşa edilen yerlerin ihalesiz olarak encümen kararı ile kullandırılması hukuken kabul edilebilir değildir.

Bulguda yer alan taşınmazlardan bir kısmı ise 2464 sayılı Kanun'un 52'nci maddesinde düzenlenen işgal harcına dayanılarak kullandırılan taşınmazlardır. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 52'nci maddesine göre alınacak olan işgal harcının koşulları ve tutarı

Kanun’da açık şekilde sayılarak belirtilmiştir. Buralardan, bedeli işgal harcının çok üstünde olacak şekilde işgal harcı tahsil edilmesi hukuki dayanaktan yoksundur.

Bu itibarla Belediyenin, fuzuli şagil durumundaki kişilerin işgaline izin vererek taşınmazlarını ecrimisil tahsili yöntemiyle idare etmesi 2886 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Söz konusu taşınmazların 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale yöntemiyle kiraya verilmesi sağlanmalıdır.