Doğal gaz altyapı yatırımları nedeniyle dağıtım şirketi tarafından yapılan kazılarda, yüzey kaplama imalatları için Büyükşehir Belediyesince ilgili şirket adına hesaplanan zemin tahrip bedellerine esas metrajların, yapılan protokol gereği standart kazı genişliği (50 cm) üzerinden hesaplandığı görülmüştür.

Mardin Büyükşehir Belediyesi ile Akmercan Mardin Doğal Gaz Dağıtım San. ve Tic.

A.Ş. arasında yapılan Kazı İzinleri ve Yüzey Kaplama Protokolünün;

“Protokolün Konusu” başlıklı 4’üncü maddesinde “Mardin ili Büyükşehir Belediye mülki sınırları içerisindeki, Büyükşehir ve ilçe Belediyelerinin yetki ve sorumluluğundaki imarlı alanlarda yapılan tüm cadde ve sokaklardaki Doğalgaz altyapı yatırım çalışmaları neticesinde, bozulan asphalt yol nev’indeki asphalt ve parke taşı kaplamalı yollar Belediye tarafından yapılacaktır. …”

“Protokolün Genel Şartları” başlıklı 5’inci maddesinin;

7’nci fıkrasında “Belediye’ye yukarıda konusu belirtilen işler için Beton Parke Zeminler için 50 TL/m2, Asfalt yol için 55,00 TL/m2 yüzey kaplama bedeli hakedişler halinde ödenecektir. Stabilize ve toprak yol ile 30 (otuz) gün öncesinde yazılı olarak Belediye tarafından bildirilen ve yüzey kaplaması komple değiştirilip yenilenecek olan cadde ve sokaklarla ilgili herhangi bir yüzey kaplama bedeli ödenmeyecek olup söz konusu cadde ve sokakların kazı dolguları Dağıtım şirketi tarafından yapılacaktır.”

10’uncu fıkrasında da “Doğal gaz alt yapı yatırımlarının yapımı için fiili durum tranşe ve çukurlarda genişlik standart olarak 50 cm olacak şekilde hakediş düzenlenecektir.”

Hükümleri yer almaktadır.

Artuklu ve Kızıltepe ilçelerinde yapılan doğal gaz hattı üzeri yüzey kaplama işlerine ait 29.12.2017 ve 06.02.2018 tarihli hakediş raporları ve ekleri belgeler incelendiğinde; doğal gaz servis hattı döşenen kazı alanlarının zemin tahrip bedeline esas metrajlarının, yukarıdaki protokolün 5’inci maddesi gereği kazı alanı genişliğinin standart 50 cm şeklinde dikkate alınarak hesaplandığı görülmüştür. Ancak; dağıtım şirketince kazı yapılan alanlara ve hat döşenmesi sonrası belediyece parke veya asfalt imalat yapılarak eski haline getirilen zemine ilişkin hakediş eklerindeki fotoğraflardan ve yerinde yapılan fiili-fiziki denetimden, kazı alanlarına ait genişliğin standart 50 cm olmadığı, genişliğin bazı alanlarda 100 - 200 cm arasında, bazı alanlarda ise 200 cm’nin üzerinde olduğu, 50 cm’lik bir kazı yapılmış olsa bile özellikle parke taşıyla döşenmiş zeminde, söz konusu 50 cm’lik kazının, kazı alanının her iki tarafına verdiği hasar dikkate alındığında 50 cm’den çok daha fazla (asgari 100 cm ve üstünde) bir onarım gerektirdiği görülmüştür. Dolayısıyla, belediyece yapılan doğal gaz hattı üzeri yüzey kaplama imalatlarındaki güzergah genişliğinin gerçekte 100 cm ve üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle; doğal gaz dağıtım şirketiyle yapılan protokolün 5’inci maddesi 10’uncu fıkrasında yer alan standart kazı genişliğine ilişkin hükmün, kurumun zemin tahrip bedeli gelirlerinin olması gerekenin çok daha altında gerçekleşmesine yol açtığı ve bu nedenle kurum menfaatlerine uygun olmadığı düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “01.03.2017 tarihinde taraflar arasında imzalanan; Mardin Büyükşehir Belediyesi İle Akmercan Mardin Doğal Gaz Dağıtım San.ve Tic.Ltd.Şti. arasında kazı izinleri ve yüzey kaplama protokolünün 5. Maddesi 7. Fıkrasında “Belediye 'ye yukarıda konuş belirtilen işler için Beton Parke zeminler için 50 TL/m, Asflat yol için 55 TL/m yüzey kaplama bedeli hakkedişler halinde ödenecektir. Söz konusu hakedişler Fen İşleri Dairesi Başkanlığı AYKOME Şube Müdürlüğünce hazırlanmış ve firma tarafından hakedişlerin ödemesi yapılmıştır. Ayrıca protokolün 5. Maddesi 10. Fıkrasında açıkça “Doğal gaz alt yapı yatırımlarının yapımı için fiili durum tranşe ve çukurlarda genişlik standart olarak 50 cm olacak şekilde hakediş düzenlenecektir” denildiğinden tarafımızca imzalan protokole uyularak ve taraflarca anlaşılan fiyatlar üzerinden hesaplamalar yapılmıştır. Söz konusu protokole itiraz etmemiz söz konusu olamaz. Bundan sonraki işlerde daha dikkat edilecektir.”

Denilmiştir.

Sonuç olarak bulguda detaylı olarak açıklandığı üzere; doğal gaz altyapı yatırımları nedeniyle dağıtım şirketi tarafından yapılan kazılarda, yüzey kaplama imalatları için

Büyükşehir Belediyesince ilgili şirket adına hesaplanan zemin tahrip bedellerine esas metrajların, yapılan protokol gereği standart kazı genişliği (50 cm) üzerinden hesaplanmasının belediyenin zemin tahrip bedeli gelirlerinin olması gerekenin çok daha altında gerçekleşmesine yol açtığı ve bu nedenle kurum menfaatlerine uygun olmadığı düşünülmektedir.

İdare cevabında; hesaplamaların taraflarca imzalanan protokoldeki fiyatlar üzerinden yapıldığı, söz konusu protokole kurumca itiraz edilmesinin söz konusu olamayacağı, bundan sonraki işlerde daha dikkatli olunacağı ifade edilmiştir. İdarece mevcut protokole itiraz edilemeyeceği ifade edilmişse de söz konusu protokolün (dağıtım şirketince yapılan ve yapılacak olan kazıların standart kazı genişliğinin üzerinde olması nedeniyle) belediyenin zemin tahrip bedeli gelirlerinin olması gerekenin altında gerçekleşmesine sebep olduğu ve olacağı açıktır. Ayrıca protokolün 9’uncu maddesinde yer alan “Bu protokol dağıtım şirketinin EPDK’dan almış olduğu doğal gaz dağıtım lisansı süresince geçerlidir.” hükmü gereği protokol süresinin ucunun açık olması, belediyenin uzun yıllar azımsanmayacak miktarda zemin tahrip bedeli gelirinden mahrum kalmasına sebep olacaktır. Bu nedenlerle mevcut protokolde, zemin tahrip bedellerine esas metrajların standart kazı genişliği (50 cm) üzerinden değil, fiili / gerçekleşen kazı genişlikleri üzerinden hesaplanmasına ilişkin bir değişiklik yapılmasının kurum menfaatlerine daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.