Kurum mülkiyetinde bulunan 171 adet taşınmazın envanter ve değerleme işlemlerinin Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yapılmaması ve taşınmaz satış işlemlerinin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak kaydedilmemesi nedeniyle kurum mali tablolarında yer verilen maddi duran varlıklara ilişkin bilgiler gerçeği yansıtmamaktadır.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre 2017 yılı sonuna dek tamamlanması gereken taşınmazların envanterinin, değerlemelerinin ve cins tahsisinin yapılarak muhasebeleştirilmesi işlemleri tamamlanmamıştır.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik'in 5’inci maddesinde aşağıdaki düzenlemeye yer verilmiştir.

“(1) Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır.

(2) Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınır.

…..

(5) Kayıt işlemleri; taşınmaz giriş ve çıkış kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsar.”

Anılan Yönetmelik'in “Mevcut taşınmazların kaydına ilişkin işlemler” başlıklı Geçici 1’inci maddesinde ise; “Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanır” düzenlemesine yer verilmiştir.

Aynı Yönetmelik'in 102’nci maddesinde ise aşağıdaki düzenlemeye yer verilmiştir.

“Kamu idarelerince; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazlar mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınır. Kamu idareleri taşınmazların cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yaparlar.”

Ayrıca Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde yukarıda anılan Yönetmelik hükümlerine paralel hükümler getirilerek Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubuna kayıtlı veya kaydedilmesi gereken varlıkların kayıt ve işlemlerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

Çelikhan Belediyesince taşınmazların tümünün kayıtlara alınması, cins tashihi yapılması, değerleme ve muhasebe işlemlerinin yapılması işlemleri Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmeliğin Geçici 1’inci maddesinde belirtilen sürede sonuçlandırılamamıştır. Bilançoda 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı ile 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı’nda 1 TL’lik iz bedeli bulunmaktadır.

İlçe Tapu Müdürlüğü’nden temin edilen kayıtlara göre Aralık 2018 itibarıyla Belediye’ye ait 588.998,03 metrekare arsa ve arazi bulunmaktadır. Taşınmazların yaklaşık

%48’inin (114 adedinin) mülkiyetinin tamamı Belediye’ye aittir. Taşınmazların 114.743,55 metrekare toplamındaki 20 adedinin üzerinde ise muhdesat (Yapı veya varlık) kaydı bulunmaktadır. İlçede yapılan kadastro çalışmaları neticesinde üzerinde kişilerin kullanımında ev ve ağaçlık bulunan araziler de belediye mülkiyetinde tapulaştırılmıştır. Belediye, muhdesat kayıtlı bu taşınmazlar üzerinde hukuki bakımdan tam bir tasarruf imkânına sahip olmayıp hukuki sorunlar yaşaması muhtemeldir. Aynı zamanda taşınmazların değerlemeleri bakımından sıkıntı yaratacak bir durum söz konusudur. Zira taşınmaz mülkiyetini elinde bulunduranın

yüzde yüz inisiyatif kullanamadığı arazilerin değerinin düşük gösterilmesi gerekecektir.

Öte yandan, envanter ve değerleme işlemine tabi tutulmayan taşınmaz satışlarının muhasebe işlemleri 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak muhasebeleştirilmemiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kayıt zamanı” başlıklı 50’nci maddesinde aşağıdaki düzenlemeye yer verilmiştir.

“Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.”

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 250 Arazi ve Arsalar Hesabının işleyişiyle ilgili 189’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendinde; “Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan arsa ve arazilerden envanteri yapılanların tespit edilen değerleri bu hesaba borç, 500-Net Değer/Sermaye Hesabına alacak kaydedilir” düzenlemesine yer verilmiş olup aynı Yönetmelik'in 500 Net Değer Hesabının işleyişiyle ilgili olarak 347’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendinde; “Envanteri yapılan varlık karşılıkları bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilir” düzenlemesine yer verilmiştir. Bu düzenlemeler çerçevesinde envantere kayıtlı olmayan taşınmazların satışının yapılması durumunda öncelikle değerleme işleminin yapılarak taşınmazın 250 Arazi ve Arsalar Hesabı'nın borcuna, 500 Net Değer Hesabı'nın alacağına kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak 2018 Aralık ayında satışı gerçekleştirilen 8 adet taşınmaz için değerleme işleminin yapılmaması ve 500 Net Değer Hesabına kaydedilmemesi nedeniyle bu hesabın alacak bakiyesi yılsonu itibarıyla arsaların satış bedeli kadar eksik görülmektedir.

Sonuç olarak, 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı ile 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı’na (ve bu taşınmazların değeri üzerinden uygulanması gereken amortisman işlemleri itibarıyla 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na) kayıt edilmesi gereken taşınmazlarla ilgili envanter, cins tashihi ile muhasebe kayıt işlemlerinin tamamlanarak bunların gerçeğe en uygun değerlerinin bilançoda gösterilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Kurum mülkiyetinde bulunan taşınır ve taşınmazların muhasebeleştirilmesi amacıyla komisyon kurulduğu, komisyon marifetiyle belirlenecek miktarların muhasebe sistemine işlenerek bilançoda gösterilmesinin sağlanacağı bildirilmiştir.

Sonuç olarak Kurum yanıtında taşınmazların muhasebeleştirilmesi amacıyla kurulan Komisyon marifetiyle belirlenecek miktarların muhasebe sistemine işlenerek bilançoda gösterilmesinin sağlanacağı iletilmiş olmasına rağmen Kurum'un 2018 yılı Bilançosunun 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı ile 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nda gerçek durumu yansıtmayan eksiklikler varlığını sürdürmektedir.