Karar Künyesi
İdare tarafından evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme ile ilgili herhangi bir işlem yapılmamıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesi birinci fıkrasının (i) bendindeki düzenleme ile; “……….büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta
toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak” görevleri büyükşehir belediyelerine,
Aynı maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendi ile, “Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak” görevi ise büyükşehir ilçe belediyelerine verilmiştir.
Atık yönetimi ile ilgili çerçeve kanun olan 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “İlkeler” başlıklı 3’üncü maddesinde;
“g) Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafından karşılanır. Kirletenin kirlenmeyi veya bozulmayı durdurmak, gidermek veya azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kirletenden tahsil edilir.” hükmü yer almaktadır.
Belirtilen Kanun’un “İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü” başlıklı 11’inci maddesindeki “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz” hükmü ile de, belediyelerin evsel katı atık dolayısıyla yapacakları harcamaların, bu hizmetten yararlanan kişilerden, yani kirlenmeye, evsel katı atıkların oluşmasına sebep olanlardan belediye meclisince onaylanan tarifeye göre alınmasının bir zorunluluk olduğu ifade edilmiştir.
Diğer yandan, 27.10.2010 tarihli ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesi (1) numaralı fıkrasının (m)
bendinde, ücretin: 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Mükerrer 44’üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanun’un 87’nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri ifade ettiği belirtilmiştir.
Mezkûr Yönetmelik’in “İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde ise, sürdürülebilir atıksu ve evsel katı atık hizmetlerinin yönetilmesi amacıyla tarifelerin belirlenmesinde;
Toplam sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılması,
Tarifelerin kirleten öder ilkesine göre belirlenmesi,
Atıksu hizmetlerinden tahsil edilen ücretlerin, atıksu; evsel katı atık hizmetlerinden tahsil edilen ücretlerin de evsel katı atık ile ilgili hizmetler dışında kullanılmamasının esas olduğu belirtilmiştir. Bu minvalde, Yönetmelik’in 18’inci maddesi uyarınca, tam maliyetin tarifeye yansıması ve kirleten öder esasları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yayımladığı Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz’a göre belirlenebilecektir.
Ayrıca adı geçen Yönetmelik’in “Faturalandırma” başlıklı 22’nci maddesine göre de, atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirmenin, yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılması gerekmektedir.
İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme ile ilgili tarife belirleme, abonelik ve sözleşme, diğer idareler arasında maliyet ve bölüşüm hesabı gibi herhangi bir işlemin tesis edilmediği veya girişimde bulunulmadığı tespit edilmiştir. Bu durum dolaylı olarak Belediyeyi önemli bir gelir kaleminden mahrum bırakmaktadır.
Diğer yandan, bazı büyükşehir ilçe belediyelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi neticesinde, ilçe belediyelerince evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapıldığı tespit edilmiştir. Bu uygulama mevzuatına uyarlı değildir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin
Yönetmelik çerçevesinde gerekli maliyet hesaplama ve ücret tarifesi belirleme çalışmalarına başlandığı ifade edilmiştir.
Netice olarak, ilçe belediyelerince katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması ile büyükşehir belediyesince katı atıkların yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetler dikkate alınarak, ilçe belediyeleri ile birlikte maliyet ve ücret paylaşımının tek elden yürütülmesi amacıyla, İdarece; katı atık toplama, taşıma ve bertaraf hizmetlerini içerecek şekilde evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapılması, büyükşehir sınırları içindeki tüm belediye yönetimlerinin yararına olacaktır.