Aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, doğrudan temin parasal sınırının altında kalacak şekilde gruplara bölünerek temin edildiği ve bazı doğrudan temin suretiyle alımların tek teklif ile sonuçlandırıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinde, maddede belirtilen hallerde ihtiyaçların temini için, ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın idarenin doğrudan temin usulüne başvurulabileceği;

Aynı maddenin (d) bendinde (26/1/2021 tarihli ve 31376 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Kurumunun 2021/1 no.lu Kamu İhale Tebliği’nde belirtilen değişiklikler dikkate alınarak), büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerde 121.405,00 TL (Yüzyirmibirbindörtyüzbeş Türk Lirası), diğer idarelerde 40.443,00 TL (Kırkbindörtyüzkırküç Türk Lirası) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarının bu kapsamda yapılabileceği;

Maddenin devamında ise bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10’uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilebileceği;

Hüküm altına alınmıştır.

Bu Kanun uyarınca çıkartılan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi gereğince ihtiyaçların temini” başlıklı 22.5’inci maddesinde ise;

“22.5.1.1. Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.

22.5.1.2. Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek

suretiyle aynı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” denilmektedir.

Bu bağlamda, doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılacak ve harcama yetkilisince uygun görülen teklif kabul edilecektir. Bu sebeple alım konusu ihtiyacın arz piyasasına göre değerlendirme yapılmalı ve arz piyasası geniş olan ihtiyaçlar bakımından yeterli sayıda satıcıdan fiyat alınması piyasa fiyat araştırmasının bir gereği olarak görülmelidir. Piyasa fiyat araştırmasında tek teklif alınması malın rayiç değerinden yükseğe alınmasına ve kamunun zarara uğratılmasına sebep olabilecektir.

Diğer yandan, doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımlarının gruplara bölünerek ihtiyacın doğrudan temin ile karşılanması ise 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan; saydamlık, rekabetin sağlanması, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması, kaynakların verimli kullanılması ve yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında usulünün temel usuller olması ve diğer usullerin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabilmesi ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

Mal alımlarında ihtiyacın niteliği itibariyle aynı satıcıdan temin edilmesi gereken mallar, ihtiyaç süresi de dikkate alınmak suretiyle planlanmalı ve bir ihale kapsamında temin edilmelidir. Hizmet alımlarında ise aynı hizmet türleri itibariyle, ihale konusu hizmet işi, hizmetin nihai sunumu sağlanacak ve ihtiyaç konusu hizmetin tümünü kapsayacak şekilde belirlenmelidir.

Yapılan incelemede; açık ihale usulü ile temini gereken bazı ihtiyaçların (Muhtelif yerlerde malzeme dâhil boya hizmet alımı, iş makinesi kiralamaları vb.) doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde parçalara ayrılarak doğrudan temin yöntemiyle karşılandığı, aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek bazı mal ve hizmet alımlarının (gündüz bakımevlerine mobilya ve muhtelif malzeme alımı, farklı türde hediyelik eşya alımları, asfalt kazınması, nakli ve asfalt alınması işleri vb.) bölünerek doğrudan temin yöntemiyle yapıldığı ve bazı ihtiyaçların doğrudan temin usulü ile alımlarında teklif alınmaksızın doğrudan bir firmadan alım yapıldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, bulguda bahsi geçen hatalı uygulamanın düzeltilmesi için gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdarenin aynı nitelikteki mal ve hizmet alımlarını birleştirerek açık ihale ile temin etmesi ve ihtiyaçların doğrudan temini durumunda en az üç firmadan teklif alması gerekmektedir.