İdare şirketi ile imzalanan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin bedelsiz olduğu, bu sözleşmelere esas teknik şartnamelerin hazırlanmadığı ve şirketten beden işçisi olarak talep edilen personelin farklı ünvanlarda çalıştırıldığı görülmüştür.

24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin (e) bendinde değişiklik yapılarak belediyelerinde kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamayacağı ve yine aynı KHK’nın 126’ncı maddesiyle 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek madde 20 ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarını 4734 sayılı Kanunun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı yoluyla kendi şirketlerine gördürebilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Anılan Kararname uyarınca 28.04.2018 tarih 30405 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Personel Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payına İlişkin Üst Sınır” başlıklı 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile işçilikle bağlantılı ayni giderler ve kar oranının kamu ihale mevzuatı esas alınarak belirleneceği; “Hizmetlerin gördürülmesi” başlıklı 6’ncı maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında, bu kapsamda yapılacak personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin bedelinin tespitinde, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin hükümlerine uyulmasının mecburi olduğu, bu Usul ve Esaslarda düzenlenmeyen hususlarda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Hizmet İşleri Genel Şartnamesi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanmasının gerektiği ve bu kapsamdaki hizmet alımlarında taraflar arasında sözleşme imzalanmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teknik şartname” başlıklı 16’ncı maddesinde, işin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilmesi gerektiği; “Personel durumuna ilişkin belgeler” başlıklı 40’ıncı maddesinde ise çalıştırılacak personelin nitelikleri ve deneyim süresi ile bunları tevsik edecek belgelere ilişkin düzenlemelerin teknik şartnamede yapılacağı ifade edilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78.30’uncu maddesine göre; asgari işçilik maliyetinin, ihale tarihinde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret veya idari şartnamede brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası olarak belirlenen ücret, işçiliğe bağlı diğer ödemeler ve işveren sigorta primlerinin toplam tutarı ile oluşturularak ihale konusu işte çalıştırılacak toplam personel sayısı üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

Yukarıda yazılı mevzuat hükümlerine göre, belediyeler ile bağlı kuruluşlarının personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları tüm yönleri ile kamu ihale mevzuatı hükümlerine tabi olup, söz konusu alımların sadece 4734 sayılı Kanun’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalardan istisna tutularak doğrudan kendi şirketlerinden yapılması mümkündür. Zira, bu kapsamda yapılacak hizmet alımları için gerekli bilgileri ihtiva edecek şeklide teknik şartnamelerin oluşturulması gerektiği, taraflar arasında bedeli de içerecek bir sözleşme imzalanmasının zorunlu olduğu, birim fiyatlardan oluşan sözleşme bedelinin ihale konusu işte çalıştırılacak toplam personel sayısı üzerinden hesaplanması gerektiği açıkça anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, İdarenin harcama birimleri ile Asat İnsan Kaynakları A.Ş. arasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin yapıldığı ancak sözleşmelere esas personel niteliklerinin belirlendiği teknik şartnamelerin hazırlanmadığı tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak imzalanan hizmet alım sözleşmelerinde, İdarede çalıştırılacak işçilerin ünvanının, sayısın ve birim fiyatlarının belirlenmediği ve sözleşmenin herhangi bir bedel içermediği tespit edilmiştir. Bu durum, personelin ücretleri belirlenirken hangi kıstasın esas alındığının tespitine imkân vermemekte ve asgari işçilik maliyetini oluşturan birim fiyatların hatalı belirlenmesi riskine sebep olmaktadır.

Bununla birlikte, İdarece yıl içinde çalışmalarına ihtiyaç duyulan personelin temin edilebilmesi amacıyla, kendi şirketi olan Asat İnsan Kaynakları A.Ş.’den “beden işçisi” adı altında personel talebinde bulunulduğu, bu talebe istinaden Asat İnsan Kaynakları A.Ş. tarafından İşkur üzerinden “beden işçisi” adı altında personel alımı yapılarak ilgili kişiler ile belirsiz süreli iş sözleşmeleri imzalandığı ve İdarenin personel talebinin karşılandığı görülmüştür. Ancak, yıl içinde “beden işçisi” olarak şirkette alınıp, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi kapsamında İdarede çalışan bu işçilerden 61 adedinin beden işçisi olarak değil teknisyen, tekniker, mühendis, iç mimar, büro memuru, biyolog gibi ünvanlarda çalıştırıldıklarından bahisle bu kişilerin meslek kodu ve ücretlerinin bu minvalde değiştirildiği tespit edilmiştir. Yapılan bu değişiklikler İdare tarafından personel ihtiyacının gerçekçi belirlenmediğini göstermektedir.

Belediyeler ile bağlı kuruluşlarının şirketlerinden yapacakları personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları yaklaşık maliyetin tespitinden sözleşmenin bitim tarihine kadar kamu ihale mevzuatına tabi olduğundan bu kapsamda İdarede çalıştırılacak personel için teknik şartnamelerin oluşturulması, sözleşmelerde işçilerin ünvanına, sayısına ve birim fiyatlarına yer verilmesi bu alımlar için yapılacak giderlerin doğru hesaplanmasını; İdarece ihtiyaç duyulan personele ilişkin niteliklerin önceden belirlenip bu doğrultuda talebin karşılanması ise kaynakların daha etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacaktır.