İdarenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlara ilişkin Yönetmelik hükümlerine uygun olarak değerlemelerin yapılmadığı; ilgili taşınmazları ihtiva

eden Yönetmelik’in ekinde yer alan taşınmaz icmal cetvellerinin düzenlenmediği; söz konusu taşınmazların tümünün muhasebe kayıtlarında izlenmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun “Taşınır ve taşınmaz işlemleri” başlıklı 44’üncü maddesinde kamu idarelerinin taşınmazlarının kaydına ilişkin usul ve esasların çıkarılacak yönetmelik ile belirleneceği belirtilmiştir. Buna istinaden 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik çıkarılmıştır.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmal cetvellerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.

1. Taşınmazların Değerleme İşlemlerinin Yapılmaması

   
   

   İdarenin 2019 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde idarenin mülkiyetinde yer alan taşınmazların değerleme işlemlerinin yapılmadığı dolayısıyla da 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yer Altı Ve Yerüstü Düzenleri, 252 Binalar, 500 Netdeğer/Sermaye Hesaplarının gerçek değerleri ile mali tablo ve raporlarda yer almadığı görülmüştür.

   Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinin 2’nci fıkrasında;

   “Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınır. Ancak;

   1. Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyen taşınmazlar,

   2. Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılan taşınmazlar,

   3. Ek 1’deki Kayıt Planının “Orta Malları” başlığı altında yer alan taşınmazlar,

      
      

      ç) Ek 1’deki Kayıt Planının “Genel Hizmet Alanları” başlığı altında yer alan taşınmazlar,

   4. Bakanlık tarafından iz bedeli ile takip edilmesine karar verilen taşınmazlar,

   
   

   iz bedeli üzerinden kayıtlara alınır.” denilmektedir.

   
   

   Mezkur Yönetmelik’in Geçici 1’inci maddesinde ise bahsi geçen 5’inci madde uyarınca yapılması gereken işlemlerin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği ifade edilmiştir.

   Ancak idare tarafından mülkiyetinde yer alan taşınmazlara ilişkin mevzuat hükümlerinde belirtilen değerler esas alınarak kayıt yapılmadığı görülmüştür.

   Sonuç olarak idarenin mülkiyetinde yer alan taşınmazların, Yönetmelik hükümlerinde belirtilen değerler esas alınarak kayıtlara alınmaması halinin mevzuat hükümlerine uygun olmadığı ve söz konusu durumun mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini etkileyebileceği değerlendirilmektedir.

2. Yönetmelik hükümleri Çerçevesinde Taşınmaz İcmal Cetvellerinin Düzenlenmemesi

   İdarenin 2019 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde taşınmaz kayıtlarının, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik çerçevesinde yapılmadığı, anılan Yönetmelik’in ekinde yer alan taşınmaz icmal cetvellerinin düzenlenmediği görülmüştür.

   Yönetmelik’in “Kayıt şekli” başlıklı 7’nci maddesinde; “(1) Kamu idareleri;

   1. Tapu kütüğünde adlarına tescilli olan ve Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazların kaydını Ek 2’deki ‘Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu’nda,

   2. (Değişik: 3/6/2014-2014/6455 K.) Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan ve Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılanların kaydını Ek 3’teki Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu’nda,

   3. Ek 1’deki Kayıt Planının “Orta Malları” başlığı altında yer alan taşınmazların kaydını Ek 4’teki ‘Orta Malları Formu’nda,

      ç) Ek 1’deki Kayıt Planının “Genel Hizmet Alanları” başlığı altında yer alan taşınmazların kaydını Ek 5’teki ‘Genel Hizmet Alanları Formu’nda,

      
      

   4. Tapu kütüğünde üçüncü kişiler adına tescilli veya diğer kamu idarelerinin yönetiminde olmakla birlikte irtifak hakkı tesisi, tahsis, kiralama, kullanma izni verilmesi gibi yollarla kullanım hakkı kendilerine verilen taşınmazların kaydını Ek 6’daki “Sınırlı Aynî Haklar ile Kişisel Haklar ve Tahsis Formu’nda”, yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayarda veya deftere yazarak kaydını tutarlar.

   (2) Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formlar taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderilir. Mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek bu Yönetmeliğin ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur.”

   hükümleri yer almaktadır.

   
   

   Belediye taşınmazlarının, söz konusu Yönetmelik eki Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu'nda, Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu'nda, Orta Malları Formu'nda, Genel Hizmet Alanları Formu'nda, Sınırlı Aynî Haklar ile Kişisel Haklar ve Tahsis Formu'nda yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayar ortamında veya defterlerde kaydının tutulması ve bu formların esas alınarak taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulması gerekmektedir.

   Ancak idareye ait taşınmazlar için söz konusu formların tutulmadığı bu nedenle de Mali Hizmetler Birimince ilgili formların konsolide edilmesi suretiyle taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulmadığı görülmüştür. İdarenin mülkiyetinde yer alan taşınmazların muhasebe kayıtlarının, mevzuat hükümlerinde belirtilen değerler esas alınarak yapılamamasının mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini etkileyebileceği değerlendirilmektedir.

3. İdarenin Mülkiyetinde Olan Bir Kısım Taşınmazın Muhasebe Hesaplarında İzlenmemesi

   İdare tarafından taşınmaz değerleme işlemlerinin yapılmaması ve taşınmaz icmal cetvellerinin hazırlanmaması sonucunda tüm taşınmazları ihtiva edecek sağlıklı bir envanterin gerçekleştirilemediği bu suretle de muhasebe hesaplarında yer alan kayıtlı tutarların hangi taşınmaz malların değerinden kaynaklandığı bilgisine ulaşılamadığı ve taşınmazların satılması halinde muhasebe işlemlerinin taşınmazların kayıtlı değeri üzerinden değil de ihalenin sonuçlandırıldığı teklif tutarı üzerinden yapıldığı görülmüştür.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin (MİBMY) Maddi Duran Varlıkları düzenleyen “Hesap grubuna ilişkin işlemler” başlıklı 187’nci maddesinde maddi

   
   

   duran varlıkların satılmasına ilişkin olarak; “Amortisman ayrılmış olan varlıkların net değeri, kayıtlı değerden ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan tutardır. Devir ve trampa satış hükmündedir. Maddi duran varlıkların satış işlemleri sırasında; amortismana tabi olanlarda net değeri, diğerlerinde kayıtlı değeri ile satış bedeli arasında fark olması durumunda, öncelikle oluşan olumlu veya olumsuz, ilgili varlık hesabı ve gelir veya gider hesaplarına kaydedilerek satış işlemi muhasebeleştirilir.” denilmektedir.

   MİBMY’nin 250 Arazi ve Arsalar Hesabını düzenleyen “Hesabın işleyişi” başlıklı 189’uncu maddesinde; satılan taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılması ve kayıtlı bedel ile satış bedeli arasındaki olumlu/olumsuz farkların 600/630 hesaplarına, satış bedellerinin ise 100 Kasa veya 102 Bankalar hesabına ve ilgili bütçe hesaplarına kaydedileceği belirtilmiştir.

4. İdareye Tahsis Edilen ve İdarenin Tahsis Ettiği Taşınmazların Envanter Kayıt İşlemlerinin Yapılmaması

   Belediyenin mülkiyetinde olan, tahsis ettiği ve tahsis alınan taşınmazlar için detaylı hesap planında yer alan ikinci düzeydeki kodlara uygun tasnif yapılmadığı için düzenlenen mali tabloların 2019 yılı Mahalli İdareler Hesap Planına uygun olmadığı görülmüştür.

   27.05.2016 tarih ve 29724 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin beşinci alt fıkrasında; “Kamu idaresinin mülkiyetinde olan taşınmazlar, bunlardan diğer kamu idarelerine tahsis edilenler ve kamu idarelerince tahsisli olarak kullanılanlar yardımcı hesaplar itibarıyla izlenir.” hükmü yer almaktadır.

   23.12.2014 tarih ve 29214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Varlıklara İlişkin İlkeler” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde; “i) Kamu idareleri tarafından tahsis edilen ya da tahsisli olarak kullanılan taşınmazlara ilişkin bilgiler dipnotlarda gösterilir.” hükmü yer almaktadır.

   Mahalli İdareler Hesap Planında;

   
   

   250, 251 ve 252 nolu taşınmaz hesap kodlarının ikinci düzeyleri aşağıdaki gibi düzenlenmesi gerekmektedir

   1. Kamu İdaresinin Mülkiyetinde olanlar

      
      

   2. Kamu İdaresinin Tahsis Ettiği Taşınmazlar

      
      

   3. Tahsisli Kullanılan Taşınmazlar

      
      

      Belediyenin tahsis ettiği ve tahsisli olarak kullandığı taşınmazların sınıflandırılmak suretiyle yardımcı hesaplarda izlenmediği, bu taşınmazların Belediye mülkiyetinde olan taşınmazlarla birlikte takip edildiği görülmüştür.

      Mali tabloların gerçek durumu göstermesi açısından aşağıdaki tablolarda gösterilmiş olan taşınmazların, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ile Mahalli İdareler Hesap Planına uygun olarak yardımcı hesap kodları itibariyle izlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

      Tablo 9: Belediyeye Tahsis Edilen Taşınmazlar

      
      

      Mahallesi	Kurum	Tahsis Edilen Alan (M²)	Tahsis Tarihi	Süre	Açıklama
      Yaşar Kemal	İzmir Büyükşehir Belediyesi	9.353,94	13.09.2019	25 YIL	Spor Tesisi
      Cennetçeşme	İzmir Büyükşehir Belediyesi	397,00	9.02.2015	5 YIL	Semt Merkezi
      Yurdoğlu	İzmir Büyükşehir Belediyesi	22.144.97	18.10.2019	25 YIL	Gençlik Merkezi
      Yurdoğlu	İzmir Büyükşehir Belediyesi	6.650,58	19.10.2019	25 YIL	Gençlik Merkezi
      Uzundere	Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü	4.716,20	3.07.2019	Süresiz	Pazar yeri
      Uzundere	Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü	50.031,00	16.07.2009	Süresiz	Rekreasyon alanı
      Uzundere	Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü	40.512,00	16.07.2009	Süresiz	Rekreasyon alanı
      Yurtoğlu	İzmir Büyükşehir Belediyesi	140,25	24.10.2016	Süresiz	Futbol Sahası
      Karabağlar	Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü	5.805,62	8.05.2014	Süresiz	Pazar Yeri
      İzmir Büyükşehir Belediyesi	8.07.2013

      
      

      Tablo 10: Belediyenin Tahsis Ettiği Taşınmazlar (Süresiz)

      
      

      Mahallesi	Kurum	Arsa M2	Meclis Karar Tarih ve No	Açıklama
      Bozyaka	Sağlık Grup Başkanlığı	242,00	09.02.2001-4562/4876	13 nolu Bahçelievler Aile Sağlığı
      Bozyaka	İ.B.Ş.B.(itfaiye)	3084,00	02.11.2007-196/2007	İtfaiye
      Karabağlar	Sağlık Grup Başkanlığı	876,00	09.02.2001-4563/4877	Çağdaş Kahraman Ana Çocuk Sağlığı
      Maliyeciler	Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu	1070,00	02.10.2003-4791/5206	Mehlika Ribnikar Erkek Yetiştirme Yurdu
      Vatan	Kaymakamlık(Müftülük)	610,00	02.08.2012-144/2012	Boş
      Devrim	Milli Eğitim Bakanlığı	10875,72	02.05.2018-52/2018	Naci Şensoy Anadolu Lisesi
      Kazım Karabekir	Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü	4340,15	31.10.1995-3594/3747	Doğan Emültay Spor Tesisi

      
      

      Bahçelievler	Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü	9308,66	31.10.1995-3594/3747	Spor Tesisleri
      Bozyaka	Türk Kızılay Derneği	404,35	02.06.2011-142/2011	Boş
      Bozyaka	AKUT Arama ve Kurtarma Derneği İşbirliği Protokolüne istinaden kullanıma bırakılan kısım 1.662,00 m²	9.367,55	03.10.2016-139/2016	Bozyaka Pazar Yeri Hizmet Binası

      
      

      Tablo 11: Belediyenin Tahsis Ettiği Taşınmazlar (Süreli)

      
      

      Mahallesi	Ada /Parsel	Kurum	Meclis Karar Tarih Ve No	Açıklama
      Basin Sitesi	13000/2	Başbakanlık(S.H.Ç.E.K)	04.10.2007-181/2007	Ayşe Sevinç Solmaz Aile Danışma Merkezi
      Bozyaka	7561/40	İçişleri Bakanlığı (Kaymakamlık)	02.10.2009-91/2009	Kaymakamlık Hizmet Binası
      Yeşilyurt	2829/72	Milli Eğitim Bakanlığı	04.11.2014-140/2014 20.11.2014-1272	Şh. Muzaffer Erdönmez İlk Okulu
      Kavacik	176/19	İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü	09.04.2019-29/2019	Su Kuyusu
      Kavacik	119/3	Sağlık Bakanlığı (Halk Sağlığı Müdürlüğü)	03.12.2018-120/2018	Sağlık Evi
      Bozyaka	13543/1	Diyanet İşleri Başkanlığı (Karabağlar İlçe Müftülüğü)	02.11.2018-112/2018	Cami Alanı
      Limontepe	Kamuya terkli alan	Sosyal Sigortalar Kurumu	08.06.1999-4261/4500	7 Nolu Limontepe Aile Sağlığı Merkezi
      Selvili	10652/5	İzmir Büyükşehir Belediyesi	08.01.2015-28/2015	Bölge Otopakı

      
      

      Sonuç olarak, idare tarafından taşınmaz envanterinin sağlıklı bir şekilde çıkarılması, muhasebe ile taşınmaz bilgi sisteminin entegrasyonunun sağlanması, taşınmaz programı üzerinden taşınmazların kayıtlı değerlerinin açık bir şekilde yer almasını sağlayacak bilgilere yer verilmesi, satışı yapılan taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılması gerekmektedir. Bu durum hem taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlarda izlenmesi hem de taşınmazlara yönelik mali nitelikteki işlemlerin mevzuata uygun şekilde yerine getirilmesi açısından önem arz etmektedir.