Vadesinde ödenmeyen vergi, resim, harç ve para cezaları için Belediye tarafından haciz koyma işleminin yapıldığı ancak sonraki süreçlerin işletilmediği görülmüştür.

5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin Yetkileri ve İmtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin (b) fıkrasına göre, Belediyeler kanunların verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarabilmekte, yasaklar koyup uygulayabilmekte ve kanunlarda belirtilen cezaları verebilmektedir. Söz konusu Kanun’un 34’üncü maddesine göre Belediye Encümeninin kanunlarda öngörülen cezaları verme görev ve yetkisi bulunmaktadır. Bu alanda belediye zabıtasının da önemli bir fonksiyonu bulunmakta olup; esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanması görevi çerçevesinde belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygulayabilmektedir.

Her ne sebepten kaynaklanırsa kaynaklansın, cezalar belediyelerin gelir kalemleri arasında yer almaktadır. 5393 sayılı Kanun’un 38’inci maddesine göre belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etme görev ve yetkisi ise belediye başkanına aittir.

Belediye gelirleri kamu alacağı niteliğinde olup; bunların vadesinde ödenmemesi, kısmen ödenmesi ya da hiçbir şekilde ödenmemesi halinde, ortaya çıkan alacak için borçlular hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Buna göre, vadesinde tahsil edilemeyen vergi, resim, harç ve para cezaları için, ilgililere ödeme emri gönderilmesi ve buna rağmen borcunu ödemeyen ve mevzuatta yer alan mal bildiriminde bulunma, teminat gösterme gibi diğer hükümlerin yerine getirilmemesi halinde haciz işlemlerine başlanarak, belediye alacağının takip ve tahsil edilmesi yoluna gidilmesi gerekmektedir.

Konu ile ilgili Karacabey Belediyesi’ne ait vergi, resim, harçlar ile para cezalarının tahsil ve hukuksal takip süreçleri incelenmiştir. Buna göre, vadesi geçen borçlar için ilk önce ödeme emri düzenlenmekte, duruma göre 6183 Sayılı Kanun’un 48’inci maddesi gereği tecil ve taksitlendirme yapılabilmektedir. Tüm işlemlere rağmen borçlunun borcunu ödememesi durumunda ilgilinin haczedilebilir banka hesaplarına, menkul ve gayrimenkullerine haciz işlemi uygulanmaktadır. Bu kapsamda Belediye tarafından 2023 yılında tahakkuk ettirilen vergi, resim, harç ve para cezalarının ödenmeyen kısmı için işletilen süreçlere dair sayılar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

‌Tablo 9: Vergi, Resim, Harç ve Para Cezalarının Ödenme Durumu ve Hukuksal Süreçler

Buna göre, tahsil edilmeyen 10.465.955 TL vergi, resim ve harç için 258 adet ödeme emri gönderilmiş bunlardan da 90’ı için haciz işlemleri yapılmıştır. Para cezalarından tahsil edilemeyen 2.198.609,59 TL için ise 202 ödeme emri tebliğine karşılık 74 kişiye haciz işlemi gerçekleştirilmiştir.

Haciz konular menkul veya gayrimenkullerin borçlular tarafından satışa konu edilmesi halinde Belediye'ye olan borç ödenmektedir. Ancak herhangi bir satış işlemi gerçekleşmemesi halinde menkul veya gayrimenkullerin üzerinde haciz şerhi durmaktadır. Bu durumda Belediye tarafından hacizli malların satışı ve alacağın tahsilatıan dair hukuksal süreçler işletilmemektedir. Ödenmeyen para cezaları için gecikme zammı uygulaması yapılamadığından, fiyat artışlarının olduğu bir dönemde sonraki zamanlarda yapılan tahsilatlar da anlamını yitirebilmektedir.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, vadesinde ödenmeyen vergi, resim, harç ve para cezaları için 6183 sayılı Kanun hükümlerinin uygulandığı ifade edilmektedir. Bu tür açıklamalar bulgu içerisinde de yer almakta olup, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılan işlemler detaylandırılmıştır. Ancak bulguda üzerinde durulan husus alacakların tahsilatına yönelik süreçlerin sonuna kadar götürülmemesidir. Bir başka ifade ile, haciz şerhi konulan malların borçlu tarafından satış benzeri bir işleme konu edilmesi haricinde satışı yapılmamaktadır. Belediye gelirlerinin tahsilatını ve cezaların caydırıcılığını olumsuz yönde etkileyen, bu gibi hususların önüne geçilmesi adına, vadesinde tahsil edilemeyen tüm alacaklarla ilgili hukuksal süreçlerin sonuçlandırılması gerektiği değerlendirilmektedir.