4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında yapılan işlere yönelik yapılan incelemelerde tespit edilen hususlara aşağıda yer verilmiştir.

1. Yapım İşinde İş Süresinde Bitirilmemesine Rağmen İhtarname Çekilmemesi

   Yapım işinde işin süresinde bitirilmemesine karşın işin bitirilmesi için ihtarname çekilmediği görülmüştür.

   4735 sayılı Kanun’un “İdarenin Sözleşmeyi Feshetmesi” başlıklı 20’nci maddesinde; yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi hali ile sözleşmenin uygulanması sırasında

   
   

   yüklenicinin 25’inci maddede sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi halinde ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların gelir kaydedileceği ve sözleşmenin feshedilerek hesabın genel hükümlere göre tasfiye edileceği hükümlerine yer verilmiştir.

   Aynı Kanun’un “Sözleşmenin Feshine İlişkin Düzenlemeler” başlıklı 22’nci maddesinde ise; anılan 20’nci maddeye göre sözleşmenin feshedilmesi halinde, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe kadar Devlet İstatistik Enstitüsünce yayımlanan aylık toptan eşya fiyat endeksine göre güncelleneceği ve güncellenen tutar ile kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların tutarı arasındaki farkın yükleniciden tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

   Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ nin “Sözleşmenin Feshi ve Tasfiye Durumları” başlıklı 47’nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde; Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az on gün süreli ve nedenlerini açıkça belirtilen ihtar çekmesi gerektiği belirtilmiştir.

   Yapım işlerine ait tip sözleşmelerin “Gecikme Halinde Uygulanacak Cezalar ve Sözleşmenin Feshi” başlıklı 25’inci maddesinde de Kanun’da yer alan hükümlerle benzer nitelikte düzenlemeler yapılmıştır.

   Yapılan incelemelerde; yapım işinde yükleniciye işi süresinde geçici kabule hazır hale getirmemesine rağmen ihtarname çekilmediği tespit edilmiştir.

   Yapım işlerinde, işin süresinde bitirilmediği durumda yükleniciye en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen bir ihtarname çekilerek verilen sürede işin geçici kabule hazır hale getirilmesi talep edilmeli, verilen sürede işin geçici kabule hazır hale getirilmemesi durumunda ise 4735 sayılı Kanun’un 20 ve 22’nci maddeleri ile sözleşmelerin 25’inci maddesine göre işlem yapılacağı belirtilmelidir.

2. Yapım İşlerinde Şantiye Defterinin Tutulmaması

   
   

   İdarenin sözleşmeye bağladığı bazı yapım işlerinde şantiye defterlerinin tutulmadığı görülmüştür.

   Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının Hazırlanması” başlıklı 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; idare tarafından ihale ve/veya ön

   
   

   yeterlik dokümanının hazırlanmasında, bu Yönetmelik ekinde yer alan; tip şartnameler, standart formlar, tip sözleşme, Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Kurum tarafından yayımlanan diğer mevzuatın esas alınacağı belirtilmiştir.

   Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin 8.2.1’inci maddesinde ise; ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasının ilk sırasında Yapım İşleri Genel Şartnamesinin olduğu ifade edilmiştir.

   Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Ataşmanlar ve İlgili Diğer Defterler” başlıklı 28’inci maddesinin birinci fıkrasında; işyerlerinde, yapılan işlerin bütün ayrıntılarını günü gününe kayıt altına almak için, örneklerine göre şantiye günlük defteri, röleve ve ataşman defterleri, bunlarla ilgili belgeler yüklenici ile birlikte yapı denetim görevlisi tarafından tutulacağı; yüklenici tarafından bu defterlerin ve ilgili belgelerin imzalanmak zorunda olduğu; bunlardan imzalı birer kopyasının yükleniciye verileceği hükmüne yer verilmiştir.

   İdarelerin denetim ve kontrollük iş ve işlemlerini düzenleyen mevzuatın bir parçası olan Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği’nin “Kontrol Mühendisi Görev, Yetki ve Sorumluluğu” başlıklı 10’uncu maddesinin “Şantiye Defteri” başlıklı 10.18.1’inci bendinde; şantiye defterine her gün, hava durumundan başlayarak işin ilerleyişini, gelişmesini, çıkan engelleri, şantiyeye göre ihzarat bedeli ödenecek gereçler ile fiyat farkına tabi gereçlerin çeşit ve miktarlarını fatura, tarih ve No’su ile, sözleşmesi gereğince müteahhidin iş başından bulundurması şart koşulan teknik elemanların o gün iş başında bulunup bulunmadığını, müteahhitle yapılan önemli görüşme ve sonuçlarını işte kullanılan işçi, makine ve teçhizatın miktarını, üst kademeden gelenlerin ziyaretlerini ve konuşularak karar verilen hususları ile birlikte imzalayacağı belirtilmektedir.

   Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, işin yürütülmesi sırasındaki bütün süreçler şantiye defteri ile kayıt altına alınmalıdır. Böylelikle idare ve yüklenici arasındaki anlaşmazlıklarda söz konusu kayıtlar kanıt teşkil edecektir. Ayrıca hakedişlere girecek imalat miktarı ve cinslerinde de bu defter esas alınacaktır. İdarenin kontrol teşkilatı dışındaki paydaşları da (denetçiler vb.) yine bu sayede etkin bir inceleme yapabilecektir.

   Yapılan incelemede, Fen İşleri Müdürlüğü bünyesinde yürütülen yapım işlerinde şantiye defterinin tutulmadığı tespit edilmiştir.

   Yapım işlerinin yürütülmesi sırasındaki bütün süreçlerin mevzuatın öngördüğü biçimde

   
   

   şantiye defteri ile kayıt altına alınması gerekmektedir.

   
   

3. Yeni Birim Fiyat Tespiti Yapılırken Firmalardan Alınan Faturaların Ticaret ve/veya Sanayi Odasına Onaylatılmaması

   İdare tarafından ihale edilen yapım işinde sözleşmede bulunmayan iş kalemlerinin yeni birim fiyatlarının, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesinde belirtilen usule uyulmadan belirlendiği görülmüştür.

   Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede Bulunmayan veya Fiyatı Belirli Olmayan İşlerin Fiyatının Tespiti” başlıklı 22’nci maddesinin ikinci fıkrasında; yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre maddede belirtilen sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden birinin kullanılacağı; anılan maddenin üçüncü fıkrasında ise iş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak ikinci fıkrada sayılan analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek üçüncü fıkrada belirtilen rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamının uygulanabileceği; idarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçlerin anılan fıkrada sayılan rayiçlerden biri olduğu ifade edilmiştir.

   Yapılan incelemede, yapım işine ait sözleşmede bulunmayan yeni iş kalemleri için yeni birim fiyatları belirlenirken üç firmadan yeni birim fiyat teklifleri alınarak analizlerin yapıldığı, ancak yeni birim fiyata esas tutulan bu faturaların uygulama ayına ait yerel rayiçler yönüyle ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylı olmadığı tespit edilmiştir.

   Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işler için yeni birim fiyat tespiti yapılırken firmalardan alınan faturaların ticaret ve/veya sanayi odası tarafından yerel rayiçlere uygunluğunun onaylanmaması, bu fiyatlarla yapılan işlerde kaynakların verimli kullanılmaması gibi riskler oluşturmakta olup, söz konusu uygulama ile yeni birim fiyat belirlenmesi, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesine de aykırılık teşkil etmektedir.

   Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işler için yeni birim fiyat tespiti yapılırken firmalardan alınan faturaların ticaret ve/veya sanayi odasına onaylatılması gerekmektedir.

4. Yeni Birim Fiyatla Sözleşmeye Dahil Olan İş Kalemlerinin Miktarının Belirlenmemesi Nedeniyle Revize Birim Fiyat Uygulamasının Gerçekleştirilememesi

İdare tarafından yeni birim fiyat tespit edilerek sözleşmeye dahil edilen iş kalemleri

imalat miktarlarının belirlenmemesi nedeniyle mevzuatın öngördüğü revize birim fiyat uygulamasının gerçekleştirilemediği görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede Bulunmayan veya Fiyatı Belirli Olmayan İşlerin Fiyatının Tespiti” başlıklı 22’inci maddesinde; proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin veya iş gruplarının bedelleri ile sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedellerinin, anılan maddede belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edileceği belirtilmiştir. Bu şekilde hesaplanacak ilave işlerin bedellerinin birim fiyat sözleşmelerde yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödeneceği ifade edilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yapım İşlerinde İş Kalemi Miktarının Değişmesi” başlıklı 52’inci maddesinde; birim fiyatlı işlerde yeni fiyat tespit edilerek sözleşmeye dahil olan iş kaleminin, projesine göre tespit edilip idare tarafından onaylanan miktarında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve bu artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyatın revize edileceği ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılacağı belirtilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca yeni birim fiyat tespit edilerek sözleşmeye dahil olan iş kalemleri için projesine göre bir imalat miktarı belirlenmesi ve bu iş kalemi miktarında yukarıda belirtilen sınırlar dahilinde bir artış gerçekleşmesi halinde de revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından ihalesi yapılan iki adet yapım işinde yeni birim fiyat tespit edilen iş kalemlerinin herhangi bir miktar belirtilmeden sözleşmeye dahil edildiği, uygulamada yapılan imalat miktarı üzerinden hakediş ödemelerinin gerçekleştirildiği ve iş kalemine ait birim fiyatın revize edilemediği tespit edilmiştir.

Yukarıda belirtilen gerekçelerle İdare lehine bir uygulama olan revize birim fiyat uygulamasının gerçekleştirilebilmesi için yeni birim fiyat ile belirlenen iş kalemlerinin projesine göre miktarlarının belirlenmesi suretiyle sözleşmeye dahil edilmesi gerekmektedir.