Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinin hizmet alım yolu ile kiraladığı ve personelin kullanımına verdiği binek otomobillerin hafta sonları ve mesai saatlerinde resmi görevlendirme olmaksızın kullanıldığı görülmüştür.

Belediye personelinin normal çalışma saatleri dışında fazla çalışma yapabilmesine ilişkin usul ve esaslar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmektedir. Bu Kanunlarda yer alan şartlar oluştuğunda, hafta içi ve hafta sonu çalışma saatleri dışında personeller görevlendirilebilmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 51 ve 52’nci maddeleri ise zabıta ve itfaiye hizmetlerinin kesintisiz olarak yürütüleceği bu birimlerdeki personelin çalışma süresi ve saatlerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak şekilde düzenleneceğine yönelik özel hükümler getirilmiştir. Dolayısıyla bu birimlerin dışındaki belediye personeli genel hükümlere göre fazla çalışma için görevlendirilebilecektir. Çalışma saati dışındaki bu görevlendirmelerin tespitinde ise; görevlendirme onayı ve fazla çalışma yapan personel ile çalışılan gün ve süreleri gösterir çizelge esas alınacaktır.

Belediye hizmetlerinde kullanılan kiralık araçların bazılarının hafta içi ve hafta sonu normal çalışma saatlerinin dışında kullanıldığı Makina İkmal Müdürlüğünün araç takip sistemi kullanılmak suretiyle tespit edilmiştir. Bunun üzerine bu araçların veya araçları kullanımında bulunduran personellerin resmi olarak görevlendirildiğine dair belgeler istenmiştir. Ancak söz konusu araç ve personellerin yılın tamamını kapsayan genel bir görevlendirme yazısı

bulunduğu, çalışma saati dışındaki görevlendirmelerin resmi olarak kayıt altına alınmadığı anlaşılmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nda; Kamu idarelerinin kullanımındaki taşınırların, kullanma işlemlerinin, mevzuatında öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı ifade edilmektedir.

Bunun yanında 657 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesinde aynen;

“Devlet memurları görevleri ile ilgili resmî belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, hususî işlerinde kullanamazlar. Devlet memurları görevleri icabı kendilerine teslim edilen resmî belge, araç ve gereçleri görevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar…” hükümleri yer almaktadır.

Meri mevzuattan anlaşılacağı üzere, araçların zimmetine verilen kişilerce amacına uygun olarak kullanımını sağlamak Kamu İdaresinin sorumluluğundadır. Kişilerin ise bu araçları çalışma saatleri dışında görev mahallinin dışına çıkarmaması ve kullanmaması gerekmektedir. İlgili mevzuatında sayılan ve çalışma saati dışındaki fazla çalışmalar nedeniyle bu araçların kullanımı; önceden onay alınarak (acele hallerde takip eden iş günü) görevlendirmenin kayıt altına alınması şarttır.

657 sayılı Kanun’da geçen hükümlerin yanında, 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 16’ncı maddesinde aynen;

“Bu kanunun şümulüne giren taşıtları her ne suretle olursa olsun tahsis olunduğu işin gayrisinde veya şahsi hususlarda kullananlar veya kullanılmasına müsaade edenler veya kanunda yazılı olduğu şekilde kullanılmış gibi gösterenler veya kanunen bir makama veya işe tahsis olunmadığı halde hakikatı tağyir ile bu taşıtlardan istifade eden ve ettirenler, bunların gidiş gelişine müsaadeedenler veya kanuna aykırı olarak numara ve plaka verenlerle kullananlar veya kullanılmaya elverişli olduğu halde ekonomik ömrünü doldurduğu bahanesiyle yenileyen veya yeniletenler veya bu hususlar için masraf tahakkuk evrakını hazırlıyan veya tasdik veya bunlara ait ita emirlerini vize edenler hakkında fiilin mahiyetine göre bir seneye kadar hapis cezası verilir. Bu yüzden hasıl olan masraf ve zararlar kendilerine teselsülen ayrıca tazmin ettirilir.” denilmek suretiyle taşıtların mevzuatında öngörülen kurallara göre kullanılmaması durumunda uygulanacak müeyyideler sıralanmıştır.

Sonuç olarak, bu araçların çalışma saatleri dışında kullanımının kanıtlayıcı belgesi; kullanımlarına araç verilen belediye personelinin görevlendirme onayı ve çalışma çizelgeleridir. Bu maksatla; kamu hizmetinin aksamadan yürütülmesini ve kamu yönetiminin temel ilkelerinden hesap verilebilirliğin aynı anda sağlanacağı bir sistemin kamu idaresi tarafından oluşturulması gerekmektedir. Böylelikle, çalışma saati dışındaki araç kullanımlarının amacına ve mevzuat uygun olup olmadığı kayıt altına alına alınacaktır. Bulgu metninde belirtilen risklerin bertaraf edilmesi için, mevzuatta belirtilen iş ve işlemlerin yapılması ve çalışma saatleri dışında araçların İdarenin belirleyeceği alana bırakılması sağlanmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemizdeki tüm binek hizmet araçları Başkanlığımız tarafından adetleri belirtilerek ilgili daire başkanlıklarına tahsis edilmiştir. İlgi yazı gereği belediye araçlarının mesai saatleri dışında resmi görevlendirme olmaksızın kullanılması ile ilgili olarak Makine İkmal Şube Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan Araç Takip Otomasyon sistemi üzerinde araçların mesai dışı kullanım raporları günlük periyotda düzenli olarak araçların zimmetli ve bağlı olduğu ilgili daire başkanlıklarına iletilmektedir.

Konu ile ilgili olarak mesai dışı kullanımın görevlendirme kontrol ve denetim yetki ve sorumluluğu ilgili daire başkanlıklarında bulunmaktadır. Mesai dışı kullanımlarla ilgili daire başkanları tarafından kendi bilgi ve onaylan doğrultusunda mesai dışı araç görevlendirmelerini yapmaktadırlar.

Ayrıca Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bağlı bulunan araçların il içi ve il dışı görevlendirmeleri müdürlüklerimizin taşıt görev emirleri ile ilgili belgeler üzerinde meri olan yasal mevzuat çerçevesinde bilgi ve onayları ile sağlanmaktadır. Araçların belirlenen görev alanları ve mesai saatleri dışındaki kullanımı müdürlüklerimiz tarafından ve Araç Takip Otomasyon sistemi üzerinden titizlikle denetlenmektedir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresinin göndermiş olduğu cevap bulgumuzu karşılar nitelikte değildir. Zira bulguya konu edilen husus, araçların araç takip sitemi üzerinden denetlenmemesi değildir. Kişilerin kullanımına verilen araçların çalışma saatleri dışındaki kullanımlarının resmi olarak belgelendirilmemesidir.

Belediyeye ait araç takip otomasyon sistemi üzerinden örneklem yöntemiyle seçilen 16 adet aracın 1 aylık dönemdeki kullanımları incelenmiştir. Bu araçların tamamında; çalışma saatleri dışındaki kullanımların, o saatlere ilişkin görev emri veya fazla çalışma yapıldığını

kanıtlayıcı bir belge olmaksızın yapıldığı görülmüştür.

Görev tanımları gereği sürekli sahada ve hareket halinde olması gereken park bahçe, çevre koruma veya fen işleri gibi birimlerin çalışma saatleri dışındaki araç kullanımlarının işin niteliğinden kaynaklandığı anlaşılsa da bu araçların mesai dışındaki kullanımlarının da görevlendirme onayı ile kanıtlanması gerekmektedir. Bununla birlikte bilgi işlem, strateji, mali hizmetler vb. birimlerin kullanımına verilen araçların çalışma saatleri dışındaki kullanımlarının hiçbir resmi belge olmaksızın yapılmasında kabul edilebilir bir gerekçe bulunmamaktadır.

Sonuç olarak ilgili araçların kullanımlarının yalnızca daire başkanlarının bilgisi ve onayında yapılması yeterli değildir. Belediyeye ait araçların Kamu Mali Yönetim Kontrol Kanunu ve Taşıt Kanunu’nda belirtilen usul ve esaslara göre kullanımı ve yönetimi sağlanmalıdır. Söz konusu uygulamanın düzeltilip düzeltilmediği 2019 yılı denetim döneminde kontrol edilecektir.