İdare tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin işyeri türleri itibarıyla ilgili mevzuatı kapsamında aranan şartlara uyumun tesis edilip edilmediğine ve gerekli şartların faaliyetin devamı süresince korunup korunmadığına yönelik düzenli olarak yapılması gereken denetim faaliyetinin yürütülmediği görülmüştür.

Belediye ve mücavir alan sınırları dâhilinde yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin “İşyeri açılması” başlıklı 6 ncı maddesi hükmü gereğidir. Adı geçen Yönetmeliğin “İşyerlerinde aranacak genel şartlar” başlıklı 5 inci maddesinde ise işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunda bulunan işyerlerinin taşıması zorunlu şartlara yer verilmiştir. Yine söz konusu Yönetmelik hükümleri kapsamında işyeri açma ve çalışma ruhsatı için gerekli belgeleri tamam olan başvuruculara ruhsatları işyerinin türüne göre aynı gün veya en geç bir hafta içerisinde düzenlenmek zorundadır.

Diğer taraftan beyan üzerine düzenlenen ruhsatlar ilgililerine müktesep hak oluşturmamasının yanında Yönetmeliğin “İşyeri açma ve çalışma ruhsatının kesinleşmesi” başlıklı 13 üncü maddesi gereği ruhsat verilen işyerlerinin, yetkili idareler tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde Yönetmelikte belirtilen şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti amacıyla kontrol edilmesi gerekmektedir. Ayrıca ilgili Yönetmeliğin çeşitli maddelerinde, Gayrisıhhi Müessese, Sıhhi Müessese ve Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yeri olarak verilen ruhsatların sıhhat şartlarının uygunluğu veya ruhsata konu faaliyet için gereklilik arz eden belge, rapor vs benzeri yasal zorunlulukların geçerliliği yetkili idare tarafından kontrol edileceği hükümleri mevcuttur.

Ancak, İdare’nin ruhsatlandırma işlemleri, verilen ruhsatlar sonrası yapılan denetimler ve ruhsat alınması için zorunlu olup idare tarafından verilen raporların incelenmesi neticesinde, Yönetmelikte belirtilen bahse konu kontrol mekanizmasının olması gerektiği gibi işletilmediği görülmüştür. Bu kapsamda, Eskişehir’in merkez ilçeleri olan Tepebaşı ve Odunpazarı ilçe sınırları içerisinde örneklem olarak seçilen bazı akaryakıt istasyonları, oteller, eğitim kurumları, umuma açık istirahat ve eğlence yerleri, özel hastaneler, özel eğitim kurumları ile Avm ve Büro binaları da dâhil olmak üzere toplam 70 adet işyerinde mevcut ruhsatların sıhhat şartlarının uygunluğuna ilişkin yerinde denetim yaptırılmıştır. Sıhhi müesseseler dışında kalan işyerleri

için itfaiye uygunluk raporu da istenen belgelerden olduğundan İtfaiye Daire Başkanlığı Önlem Şube Müdürlüğü Denetim Birimi ekipleri tarafından bu denetimlerde itfaiye uygunluk raporunun geçerliliği kontrol edilmiş ve işyerlerinin yangından korunması hakkında ilgili mevzuatında yer alan tedbirlerin yerinde bulunup bulunmadığı yönünde incelemeler yapılmıştır.

Bahse konu denetim faaliyetleri sonucunda, akaryakıt istasyonlarının genelinde asgari emniyet mesafelerinin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e ekli EK-13’de belirtilen uzaklıklardan yakın olduğu tespit edilmiştir. Yukarıda belirtilen Yönetmelik’e ekli EK 13 incelendiğinde; denetime tabi tutulan akaryakıt istasyonlarının çoğunluğunun, topluma açık yerler (Konaklama, tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaşım, araç bekleme, alış veriş gibi sebeplerle 50 veya daha fazla kişinin bir araya gelebildiği bütün binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümleri) diye belirtilen yerlere EK 13’de belirtilen asgari emniyet mesafelerinden daha yakın olduğu belirlenmiştir. Asgari emniyet mesafelerinin amacı; ilgili yerlerin, işletimi, bakımı ve kullanımı safhalarında oluşabilecek tehlikenin en aza indirilmesini ve çıkabilecek bir yangın sebebiyle oluşabilecek can ve mal kaybını en aza indirmesini sağlamaktır. Dolayısıyla Yönetmelikte belirtilen yasal müeyyideler kamu güvenliği ile de doğrudan bağlantılıdır.

Diğer taraftan, seçili otellerde yapılan denetim faaliyetlerinde; otellerden bazılarının yangın merdiveninin veya kaçış yollarının uygun olmadığı belirlenmiş olup ayrıca bazı otellerde acil durum sistemlerinde eksiklikler tespit edilmiştir. Yine acil durum sistemlerinde rastlanılan eksiklikler içkili lokantalarda, eğitim kurumları, hastaneler ve AVM ve büro binalarında da rastlanılmıştır.

Yukarıda yer verilen inceleme sonuçlarından da açıkça görüldüğü üzere, İdare’nin Yönetmelik ile kendisine verilen denetim ve inceleme sorumluluğunu titizlikle yerine getirmesi ve gerekmesi halinde Yönetmeliğin 13, 21, 23 maddelerinde belirtilen faaliyetten geçici süreyle men ve ruhsat iptali gibi idari yaptırımların ve Ek 3 üncü maddesinde belirtilen idari para cezalarının uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanlarının tespiti halinde, söz konusu ilgililer hakkında Yönetmelikte öngörülen kanunî işlemlerin başlatılması, aksi takdirde yine Yönetmelikte açıkça belirtildiği üzere, kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare görevlileri hakkında kanunî işlem yapılması gerekeceği değerlendirilmektedir.