2021 yılına ilişkin su satış bedelinin, suyun kaynaktan aboneye ulaşıncaya kadar katlanılan toplam sistem maliyeti esas alınarak belirlenmediği, atıksu ve bazı yağmursuyu harcamalarının bulunduğu genel maliyetin esas alındığı görüşmüştür.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinin ilk fıkrasında; su satışı tarifelerinin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kâr oranı esas alınacağı belirtilmek suretiyle tarifelerin tespitinde maliyet hesabı yapılacağı ve bir kâr oranı ilave edilerek nihai tarifeye ulaşılacağı hüküm altına alınmaktadır.

2021 yılında uygulanan tarifenin belirlendiği dönemde esas alınan ASKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nde de bu durum yinelenmiş ve ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Yönetmelik’in 5’inci maddesinde tarifelerin tespitinde tahmini su satış miktarı üzerinden toplam sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılacağı, 10’uncu maddesinde su tarifesinin belirlenmesinde belirtilen maliyet unsurlarının ve bir miktar kâr yönteminin esas alınacağı ifade edilmiştir.

ASKİ Genel Müdürlüğünce 2021 yılında 1 m3 su ve atıksuyun bedeli; 2020 yılına ait faaliyet sonuçları tablosunda yer alan 630 Faaliyet Giderleri toplamının önemli bir kısmının, 2020 yılında fatura edilen toplam su m3 miktarına oranlanarak bulunan birim maliyete, %10 kâr ilave edilerek belirlenmiştir.

Ancak hukuki olarak kayıt altına alındığı halde, 1 m3 suyun bedelinin belirlenmesinde sadece içme suyunun kaynaktan aboneye ulaştırılıncaya kadar katlanılan toplam sistem maliyetini değil, yağmur suları ve atıksu hizmetleri için katlanılan maliyetlerin toplamı da esas alınmıştır. Örneğin; yağmur sularının uzaklaştırılması için yapılan yağmursuyu hattı, bacası ve ızgarasının temizliği, altgeçitlerde kullanılan pompaların bakımı ve buralarda kullanılan elektrik gibi işletme harcamaları da 630 Faaliyet Giderlerinin içerisinde yer aldığından su

tarifesine maliyet unsuru olarak yansıtılmıştır.

Oysa 2560 sayılı Kanun’nun 25’inci maddesinde yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması veya bu tip tesislerin işletilmesi için gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak şartıyla su ve kanalizasyon idareleri tarafından yerine getirileceği fakat bu tesislerin yapılması veya işletilmesine ilişkin harcamaların tarifelere dahil edilmeyeceği açıkça belirtilmiştir.

Yağmur sularının uzaklaştırılması için yapılan işletme harcamalarının ilgili belediyelerden alınacağı bu sebeple tarifelere yansıtılmaması gerektiği ortada iken, suyun birim bedelinin belirlenmesinde içme suyu sistem maliyetinin dışındaki giderlerin de tarifelere yansıtılması durumu ortaya çıkmıştır. Geçmiş yıllardan günümüze kadar var olan bu durumun, muhtelif bulgulara da konu edilen maliyet esaslı muhasebe ve maliyet esaslı tarife sitemine geçilmemesinden kaynaklandığı görülmektedir.

Kamu idaresince, su ve atıksu tarifelerinin maliyet hesaplamasının 2560 sayılı İSKİ Kanunu'na istinaden hazırlanan ASKİ Abone Hizmetleri ve Tarifeler Yönetmeliği’nde belirtilen maliyet unsurları esas alınarak yapıldığı, farklı bir sistemin mevcut olmadığı, tüm yerel yönetimleri kapsayacak tam maliyet esaslı bir muhasebe sistemi kurulması ile iyi bir maliyet hesabının yapılacağı şeklinde cevaplandırılmış olsa da bulguda asıl vurgulanmak istenen tarifelere yansıtılmaması gereken yağmursuyu işletme harcamalarının da tarifelere yansıtıldığıdır. Ayrıca bulguda tam maliyet esaslı muhasebe sistemine geçilmesinin sağlanmasıyla su, atıksu ve yağmursuyu harcamları ayrıştırmasının sağlanacağı ve bu sorunun kolayca ortadan kalkacağı önerisinde bulunulmuştur.

Dolayısıyla kamu kaynağının elde edilmesinde görevli ve yetkili olanların bu kaynakların hukuka uygun olarak elde edilmesinden sorumlu olduklarının unutulmaması, bedeli alınmak üzere ilgili belediyeler adına yapılan bir işin maliyetinin tarifelere yansıtılmaması ve idarenin tüm birimleriyle birlikte maliyet esaslı tarifeye ilişkin hesaplamaların dikkatli bir şekilde yapılarak tarifelerin belirlenmesi gerekmektedir.