Kamu İdaresi tarafından gerçekleştirilen konser hizmet alımı işlerinde bedel tespiti için gerekli olan fiyat araştırmasının mevzuatta belirtilen şekilde yapılmadığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması durumunda ihtiyaçların ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile karşılanabileceği belirtilmiştir.

İdarelerin Kanun’un 22’nci maddesine göre doğrudan temin yöntemiyle yapacakları alımlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan ve 11.07.2023 tarih ve 32245 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılacak Alımlara İlişkin Tebliğ’in “Alımlara ilişkin uygulama esasları” başlıklı 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasında;

“Alımlar için onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben harcama yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur.” hükmü,

“İhtiyacın özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden temini” başlıklı 12’nci maddesinde;

“Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal ve benzeri sebeplerle özel bir hakka sahip olması halinde, Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında alım yapılabilir. Bu nedenle, ihale konusu mal veya hizmet, bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal ve benzeri sebeplerle ve özel hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi veya hizmet sunucusu tarafından sağlanabiliyorsa, anılan madde hükmüne göre ihtiyaçlar doğrudan temin yoluyla karşılanabilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre ihtiyaca konu hizmet; sanatsal veya münhasır hakların korunması nedeniyle tek bir hizmet sunucusu tarafından gerçekleştirilebiliyorsa ihtiyaç doğrudan söz konusu hizmet sunucusundan temin edilebilecektir. Bu halde, hizmet sunucusu belirli bir gerçek veya tüzel kişi olduğundan hizmet ile ilgili piyasa araştırması yapılabilmesi de mümkün olmayacaktır. Ancak bu istisnai alım usulünde de hizmetin karşılığı olan ve İdare tarafından ödenecek bedelin, gerçekçi bir yaklaşım ile tespit edilmesi gerekmektedir.

Nitekim, Hizmet Alımları Uygulama Yönetmeliği’ne ekli Tek Kaynaktan Temin Edilen İhtiyaçlara İlişkin Standart Formun “Fiyat Araştırması” bölümünde yaklaşık bedelin, bir başka ifadeyle hizmet sunucusuna ödenecek bedelin tespit yöntemleri sayılmış olup bu yöntemlerden birinin tercih edileceği ve tespite ilişkin belgelerin de dokümana ekleneceği ifade edilmiştir. Söz konusu yöntemler ise;

• Aynı hizmetin ilgili tek kaynaktan alan diğer kamu/özel tüzel kişiliklerine veya gerçek kişilere sunuluş fiyatı,

• Aynı hizmet daha önce ilgili tek kaynaktan alındıysa, daha önceki alım bedelinin ÜFE kullanılarak, döviz cinsinden ise tespit tarihinde geçerli TCMB döviz alış kuru üzerinden güncellenmesi,

• İlgili tek kaynaktan istenen proforma fatura,

• Ticaret Odası, Sanayi Odası veya Meslek Odasından alınan fiyatlar,

• Diğer usuller,olarak belirlenmiştir.

Yapılan denetimde, İdare tarafından 30 Ağustos ve 29 Ekim milli bayramları için tek kaynaktan konser hizmet alımı gerçekleştirildiği, söz konusu alımlar kapsamında düzenlenen Standart Formun “Fiyat Araştırması” bölümünde, “Aynı hizmetin ilgili tek kaynaktan alan diğer kamu/özel tüzel kişiliklerine veya gerçek kişilere sunuluş fiyatı” esas alınmak suretiyle yaklaşık bedelin tespit edildiğinin belirtildiği görülmüştür. Ancak ödeme emri belgesi ve eklerinin incelenmesi neticesinde, aynı hizmetin diğer kamu/özel tüzel kişilerine sunuluş fiyatına, bir başka ifadeyle söz konusu kişiler adına düzenlenmiş bir faturaya yer verilmeksizin alımın gerçekleştirildiği tespit edilmiş olup, yaklaşık bedelin ne şekilde belirlenmiş olduğu anlaşılamamıştır.

Bu durum, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması bakımından önem arz etmekte olup tek kaynaktan temin edilecek ihtiyaçlara ilişkin yaklaşık bedelin mevzuat hükümlerine uygun bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.