Karar Künyesi
İdare tarafından gerçekleştirilen kent mobilyaları alım işine ilişkin hatalı uygulamaların bulunduğu görülmüştür.
İhale Dokümanının Rekabeti Engelleyici Hususlar İçermesi
İdare tarafından gerçekleştirilen kent mobilyaları alım işinde mal alımı ile arasında doğal bağlantı bulunmayan bina yapım işinin bulunduğu görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri birarada ihale edilemez.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan mevzuat hükmü gereği idarelerin mal, hizmet ve yapım işlerini bir arada ihale etmemeleri gerektiği ancak arasında doğal bağlantı bulunan işlerin bir arada ihale edilebileceği ifade edilmiştir. Bunun yanında yapılacak ihalelerde; idarelerin saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlü oldukları belirtilmiştir.
Yapılan incelmelerde İstanbul Geneli Yeşil Alanları için Kent Mobilyaları, Üst Yapı Elemanları, Fitness Aletlerinin Temini, Montajı ve Bakım Onarımı Mal Alım İşi ihalesi iş kalemleri arasında “3D Printer ile Yapı Oluşturulması” iş kaleminin olduğu ve söz konusu iş kalemine ilişkin birçok teknik özellik teknik şartnamede sayılmıştır.
3 boyutlu yazıcı ile yapı oluşturulması niteliği itibarıyla özellik arz eden bir yapım işi olduğu ve kent mobilyaları mal alım işi içerisinde yer almasının rekabeti engellediği düşünülmektedir. Zira kent mobilyalarına ilişkin bank, masa, spor aletleri, oyun grubu vb. alımları içeren İhalede 3 boyutlu yapı inşaatı öngörülmesi suretiyle rekabet ortamı engellenmektedir. Rekabeti engelleyici hususlardan dolayı ihale dokümanını indiren 4 firmadan yalnızca 1 firma ihaleye katılmıştır.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; “3D Printer ile Yapı Oluşturulması” iş kaleminin dosya içerisinde % 3,04 lük bir orana karşılık geldiği, dosya kapsamında temin edilmesi gereken mal, hizmet ve yapım kalemlerinin birbirini tamamlayan ve teknik zorunluluklar nedeniyle birlikte alınması gereken mal, hizmet ve yapım kalemleri olması nedeniyle aynı ihale kapsamında gerçekleştirildiği, söz konusu poza ilişkin ayrı bir ihale yapılması halinde, ihalelerin aynı zaman dilimlerinde sonuçlandırılmaması gibi durumların ciddi sıkıntılar oluşturacağı ve ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanmaması ile birlikte kaynakların verimli kullanılmasına engel olacağı,
Bu sebeplerden dolayı, “3D Printer ile Yapı Oluşturulması” iş kalemini dosyadaki oranı da göz önünde bulundurulduğunda rekabeti engelleyici bir durum oluşmadığı ve 2024 yılı ihale dosyasında konuya ilişkin hassasiyet gösterildiği ifade edilmiştir. İdare tarafından her ne kadar söz konusu iş kaleminin dosya içerisinde ki oranın düşük olmasından kaynaklı rekabeti engellemediği ifade edilse de oranı ne olursa olsun mal alımı dosyasına eklenen 3D Printer ile Yapı Oluşturulması yapım işinin kısmi teklife açık olmayan ihalede rekabeti engellediği düşünülmektedir. Kaldı ki ihaleye teklif veren başka istekli olmaması da söz konusu hususu destekler niteliktedir. Ayrıca İdare tarafından söz konusu iş kalemlerinin ayrı ihale ile temin edilmesi durumunda işlerin aynı zaman diliminde bitirilememesi hususlarının söz konusu olduğu ve tek bir ihale ile gerçekleştirildiği ifade edilse de ihale öncesi süreç İdare tarafından yürütülmekte ve planlanmaktadır. Bu sebeple İdare tarafından olası gecikmeler öne sürülerek aralarında doğal bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edilmesi gerekçesini haklı kılmamaktadır. Zira aralarında doğal bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edilmesi ve ihale iş kalemleri içinde rekabeti engelleyici hususların bulunması İhale mevzuatına aykırılık oluşturmaktadır.
Sonuç olarak; İdare tarafından gerçekleştirilecek ihalelerde rekabeti engelleyecek hususlara yer verilmemesi gerekmektedir.
Montaj Bedeli Dâhil Alınan Mallardan Bazılarının İdare Deposunda Bulunması
İdare tarafından gerçekleştirilen kent mobilyaları alım işi, iş kalemleri içerisinde montaj dâhil teslim alınacak olan bazı malların montajının yapılmadığı ve idarenin deposunda olduğu ancak hakediş ödemelerinde montaj dâhil bedelin ödendiği görülmüştür.
İhale dokümanı içerisinde montaj dâhil teslim alınacak mal kalemleri içerisinde yer alan “Engelsiz Fitness Takımı” teknik şartnamede sahada montajı ankrajlama yöntemiyle yapılacağı, trombolin, zıp zıp, salıncak tip1 ve tip3, tahterevalli tip1 ve tip2 gibi ürünlerin aynı şekilde sahada montajının gerçekleştirileceği ifade edilmiştir.
Ayrıca güvenlik kabinlerine ilişkin teknik şartnamede “Taban platformu ve çelik profil atkı üzerine fibercement yerleştirilecektir. Taban platformunun zemin betonuna oturduğu zemin alt kaplamasında su yalıtımı yapılacaktır ve paslanmaya karşi gerekli tedbirler alınacaktır. Zemin uygun hijyenik ve anti-bakteriyel özellikte idare tarafınca belirlenecek kaplama malzemesi ile kaplanacaktır.” denilmektedir.
Yapılan incelemelerde iş bitim tarihi 29.12.2022 tarihi olan kent mobilyaları alım işine ilişkin yukarıda bahsedilen ürünlerin montaj dâhil bedellerinin ödendiği ancak 19.10.2023 tarihi itibari ile söz konusu ürünlerin İdare deposunda yer aldığı görülmektedir.
Aynı şekilde güvenlik kabinlerinin oturtulacağı zemine ilişkin kaplama ve su yalıtımı öngörülmüş ve iş kalemi içerisine dâhil edilmiş ancak 2 adet güvenlik kabininin de İdare deposunda bulunduğu görülmüştür.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; montaj dâhil teslim alınacak mal kalemleri içerisinde yer alan malzemeler için montaj işleminin ayrılmaz bir parça olduğu ve söz konusu ihtiyaç listelerinin proje bazlı olmaması sebebiyle taleplerin birebir öngörülemediği,
Yıllık planlanan dosyalarda proje bazlı çalışılamadığı ve ani değişimler ve ihtiyaçlar kapsamında malın bir kısmının depoda hazır halde bulundurulma ihtiyacı olduğu,
Bu sebeple oluşacak durumların önceden net olarak öngörülmesi mümkün olmadığından proje bazlı çalışma yapılamamakta ve ihtiyaçlar bir önceki yılın verileri de göz önüne alınarak durum tespiti yapıldığı, işin mal alımı dosyası olması ve yıl sonu itibariyle bitmiş olması gerektiği için ve yeni hazırlanacak ihale dosyasının bir süreç oluşturacağı ve arada geçen süre içerisinde ihtiyaçların karşılanamayacağı yeni bir ihale dosyası oluşturulması halinde kamu zararı oluşacağı öngörüldüğünden söz konusu ürünler tutanak karşılığında teslim alındığı ve ihtiyaç durumunda alanlara montaj yapılmasının yüklenici firma tarafından sağlandığı belirtilmiştir.
Ayrıca sözleşme konusunun mal alımı olması ve bir garanti süresinin öngörülmesi sebebiyle herhangi bir problem yaşanmadığı ifade edilmiştir. Bununla birlikte yeni hazırlanan dosyalarda alınan ürünlerin depolarda tutulmaması konusunda azami hassasiyet gösterileceği belirtilmiştir. İdare tarafından her ne kadar montajın işin ayrılmaz bir parçası olması sebebiyle dahil edildiği ve yıllık planlama yapılamadığından depolara çekildiği ifade edilse de köpek parkuru trambolin vb. hizmetlerin öncesinde zeminlerine beton atma vb. işler gerektirdiği bu süreçler içinde İdarenin yükleniciden söz konusu malları temin edebileceği düşünülmektedir. Ancak İdare malları önceden depolara almak suretiyle hakedişe konu etmiş ve montaj dahil bedelleri yüklenici firmaya ödemiştir. Söz konusu durumda İdarenin deposunda bir yılı aşkın süredir bedeli ödenen ancak montajı yapılmayan mallar olduğu görülmüştür. Nitekim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 71’inci maddesinde; mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması kamu zararı olarak nitelendirilmiştir. İdare tarafından her ne kadar daha sonraki zamanlarda söz konusu malların montaj işlemlerinin yüklenici firmaya yaptırıldığı ve mal alımlarının garanti süresi içermesinden kaynaklı problem yaşanmadığı ifade edilse de bu durum mevzuata aykırılığı gidermemektedir.
Sonuç olarak; montaj dâhil teklif alınan ürünlerin montaj işlemlerinin gerçekleştirilmesi aksi halde İdare açısından yersiz ödeme oluşturacağı düşünülmektedir.
İş Programının ve Detay Projenin Bulunmaması
İdare tarafından ihale dokümanında yer alan bazı kalemlere ilişkin hazırlanacak detay projesi ile malların teslimine ilişkin iş programının bulunmadığı görülmüştür.
İdare tarafından ihale dokümanı içerisinde yer alan ahşap imalatlarının idare tarafından hazırlanan detay projesi kapsamında yapılacağı belirtilmiştir. İş programına ilişkin ise Sözleşmenin 16’ncı maddesinde; yüklenicinin malların teslimlerinin iş programına uygun olarak gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
İhale dokümanı içerisinde yer alan teknik şartnamenin “Cezai Müeyyideler” başlığı altında; yüklenicinin, yer tesliminden itibaren on beş gün içinde, idarece verilen örneklere uygun iş kısımları ve bitirme tarihleri ile yıllık ödeme miktarlarını da dikkate alarak hazırlayacağı; iş kalemlerini, aylık imalatı ve iş miktarlarını, yıllık ödenek dilimlerini ve bunların aylara dağılımını gösterir ayrıntılı iş programlarını 15 gün içinde hazırlayarak onaylanmak üzere idareye teslim edeceği aksi halde her geçen gün için 500 TL ceza uygulanacağı belirtilmiştir.
Yapılan incelemelerde İdare tarafından ahşap imalatlarına ilişkin bir detay projesinin ve malların teslimlerine ilişkin iş programı düzenlenmediği görülmüştür. İşin ayrıntısına inildiğinde idarenin, malların teslimine ilişkin iş kısımları ve bitirme tarihleri ile yıllık ödeme miktarlarının yükleniciye bildirilmemesinden dolayı yüklenici tarafından iş programı düzenlenememekte ve cezai işlem uygulanamamaktadır. Bu kapsamda mal teslimleri iş programları kapsamında değil İdarenin bölge şefliklerinden gelen talep formlarına ilişkin yapılmaktadır. İdarenin tarafından yükleniciye, iş programına dayanak olan hususlara ilişkin bildirimleri yapmaması yükleniciye iş programını düzenlememesinden dolayı uygulanması gereken cezai müeyyidelerin uygulanamamasına ve Teknik şartnamede yer alan cezai şartların dayanaksız kalmasına sebep olmaktadır.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; ihale hazırlık sürecinde ihtiyaç listelerinin proje bazlı olmaması sebebiyle, söz konusu taleplerin birebir öngörülemediği, her ne kadar teknik şartname ve sözleşmede mevzuat çerçevesinde iş programına atıfta bulunulmuşsa da söz konusu dosyanın mal alımı dosyası olması sebebiyle öngörülebilir bir iş programı düzenlenemediği, ancak söz konusu iş kapsamında yüklenici firma ile sözleşme imzalandıktan sonra muayene ve kabul komisyonunca düzenli toplantılar yapıldığı, toplantılarda alınan kararlar ve belirlenen program dâhilinde malların yüklenici tarafından tedarik edildiği,
Söz konusu süreç içerisinde belirlenen programlara herhangi bir aykırılık oluşmadığı için herhangi bir cezai işlem de uygulanmadığı ve yeni hazırlanan dosyalarda iş programı belirlenmesi konusunda azami hassasiyet gösterileceği ifade edilmiştir.
İhale dokümanı içerisinde yer alan ahşap imalatlarının İdare tarafından hazırlanan detay projesi kapsamında yapılacağı belirtildiği, ancak ilgili iş kalemine ilişkin yapılan imalatlar anlık gelişen ve önceden öngörülmeyen nitelikte işler olması nedeniyle yapılamadığı, bundan sonraki süreçte özellikle önceden yapılması belirli olan proje detaylarının hazırlanmasına, ihtiyaçların yeniden gözden geçirilerek daha doğru belirlenmesine azami hassasiyet gösterileceği ifade edilmiştir. İdare tarafından her ne kadar taleplerin birebir örtüşmediği ve sözleşme ile mevzuatta atıf olsa da işlerin önceden öngürülemediği ancak daha sonrasın da kabul komisyonunca yapılan toplantılarla işin yürütüldüğü ifade edilse de İdare yasal mevzuatta yer alan hükümlere uymak zorundadır. Bu kapsamda mal alımlarının belirli bir iş programına dayalı olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. İdare tarafından planlamanın eksik yapılması öngörülemezlik olarak değerlendirilmemelidir. Zira ihtiyaca binaen temin edilmesi gereken mal miktarında artış veya eksilişlerin olması durumunda iş programı ihale süresince değiştirilebilmektedir. Bu kapsamda öngörülemez olduğu sebebiyle iş programı ve detay projesinin hazırlanamadığı gerekçesi yerinde görülmemiştir. Ayrıca sözleşmede iş programı ve detay projeye ilişkin cezai müesseselerde düzenlenmiş ancak İdareden kaynaklanan sebeplerle uygulanmamıştır. Bu durum İdarenin sözleşme ve mevzuata aykırı hareket etmesine sebep olmaktadır.
Sonuç olarak; İdarenin herhangi bir kayba uğramaması ve teknik şartnamede yer alan cezai yaptırımların geçerliliğini koruması için İdare tarafından hazırlanması gereken proje ve iş programına dayanak oluşturan bildirimlerin yapılması gerektiği düşünülmektedir.
Mal Teslim Tutanakları ile Geçici Taşınır Alındısı Tarihlerinin Örtüşmemesi
İdare tarafından kent mobilyaları alım ihalesi kapsamında teslim alınan malların teslim tutanakları ile geçici taşınır alındı belgesinin üzerinde yer alan tarihlerinin uyuşmadığı görülmüştür.
Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesinde; geçici taşınır alındı belgesinin, muayene ve kabul işlemi derhal yapılamayan hallerde, taşınırların geçici olarak teslim alınmasında düzenleneceği ve muayene ve kabul işleminden sonra kabul edilen taşınırlar için Taşınır İşlem Fişi düzenleneceği belirtilmiştir.
Yapılan incelemelerde İstanbul Geneli Yeşil Alanları için Kent Mobilyaları, Üst Yapı Elemanları, Fitness Aletlerinin Temini, Montajı ve Bakım Onarımı Mal Alım İşi ihalesi yapılmış ve işin bitim süresi 29.12.2022 olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda en son mal teslimlerinin 29.12.2022 tarihinde gerçekleşeceği açıktır. Ancak İdare tarafından alımı gerçekleştirilen bazı mal kalemlerinin teslim tutanakları üzerinde 29.12.2022 tarihi yer almaktayken aynı mallara ilişkin geçici taşınır alındı belgesinin 06.02.2023 tarihli olduğu görülmektedir. Söz konusu mal teslimleri geçici taşınır alındı belgesi üzerinde ki tarihin baz alınması durumunda yükleniciye 39 günlük cezai işlem uygulanması gerekmektedir. Ancak malların teslimlerine ilişkin net tarih söz konusu farklılıktan dolayı bilinememektedir.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; söz konusu dosyaya ilişkin malların teslim tarihlerinin teslim tutanaklarında yer alan ve iş bitim tarihi olan 29.12.2022 olduğu,
Dosyada bulunan 06.02.2023 tarihli geçici taşınır alındı belgesinin, muayene ve kabul işlemlerinden sonra yeni mali yıla sarkan hakediş hazırlanması süreci nedeniyle Taşınır Mal Programına giriş işlemleri esnasında sehven oluştuğu ve hakediş dosyasına eklendiğini,
Nihai olarak geçici taşınır alındı belgisi üzerinde yer alan 06.02.2023 tarihinin sehven yapılmış bir hata olduğu, bu nedenle muayene ve kabul komisyonu tarafından imzalanarak onaylanmış 29.12.2022 tarihli kabul tutanağının işlem süreci açısından tevsik edici esas belge kabul edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. İdare tarafından her ne kadar geçici taşınır alındı belgesi üzerinde yer alan tarihin hatalı olduğu, bu noktada mal teslimlerinin, teslim tutanağı üzerinde yer alan tarihlerde gerçekleştirildiği ifade edilse de her iki durumda da İdare tarafından mevzuata aykırı hareket edildiği sonucu değişmemektedir. Zira İdare ya Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesine aykırı olarak geçici taşınır alındı belgesini süresinde düzenlenmeyerek ya da mal teslimlerini iş bitim tarihinden 39 gün sonra teslim alınmasına karşılık cezai müeyyide uygulanmayarak ihale mevzuatına aykırı hareket etmiştir. Ancak malların teslimlerine ilişkin net tarih söz konusu farklılıktan dolayı bilinememektedir.
Sonuç olarak; İdarenin ihale kapsamında alınan malların teslim tarihlerinde geçici taşınır belgelerinin düzenlenmesi ve malların teslimlerine ilişkin belgelerde tarih farklılıkları bulunmaması gerekmektedir.