Şirket tarafından hazırlanan ve noterce de tasdik edilen envanter defterinin içeriğinin mevzuata uygun düzenlenmediği görülmüştür.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda (VUK) envanter defteri, bilanço esasına göre tutulacak defterler arasında sayılmıştır.

Kanun’un 185’inci maddesinde;

“Envanter defteri ve bilanço günü: Envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur ve bu tarihe "bilanço günü" denir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur.” hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, her hesap dönemi sonunda çıkarılan envanterin bu deftere kaydolması gerekmektedir.

Diğer yandan, Kanun’un “Envanter çıkarmak” başlıklı 186’ıncı maddesinde ise;

“Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.

Şu kadar ki, ticari teamüle göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların değerleri tahminen tesbit olunur.

Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder.”

denilmektedir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu da, envanter çıkarma konusunda VUK ile benzer hükümler içermektedir. Kanun’un 66’ncı maddesinde;

“III - Envanter (1) Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.

1. Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya başka bir kanuni terimle hesap yılı on iki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde çıkarılır.

2. Maddi duran malvarlığına dâhil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri işletme için ikinci derecede önem taşıyorsa, değişmeyen miktar ve değerle envantere alınırlar; şu şartla ki, bunların mevcutları miktar, değer ve bileşim olarak sadece küçük değişikliklere uğramış olsunlar. Ancak, kural olarak üç yılda bir fiziksel sayım yapılması zorunludur.

   
   

3. Aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaşık aynı değerdeki taşınabilir malvarlığı unsurları ve borçlar ayrı ayrı gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilir.” hükümleri yer almaktadır.

Diğer taraftan, Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ’in “Envanter defteri” başlıklı 8’inci maddesinde ise;

“(1) Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir.

1. Hesap dönemi on iki ayı geçemez. Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde ve her halükarda hesap döneminin sonundan itibaren üçay içinde çıkarılır ve deftere kaydedilir.

2. 6 ncı maddenin üçüncü fıkrası hükmü envanter defteri hakkında da uygulanır.”

denilmektedir.

Mezkur yasal düzenlemelere göre, Şirket bilanço günündeki mevcutlarını, alacaklarını, borçlarını saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak belirleyerek bir envanter çıkarmalı ve bunu düzenleyeceği envanter defterinde kayıt altına almalıdır. Envanter defterinde; mali tabloların yanı sıra stok envanter listelerinin, demirbaş ve amortisman listelerinin, dönem sonu ve gelecek yıla devreden senet, çek ve kredi ödeme planlarının bulunması, şirketin mali işlemlerinin takibi ve kontrolü açısından envanter defterinin işlevine uygun düşecektir.

Yapılan incelemede, Şirket tarafından her hesap dönemi için düzenlenen envanter defterinde Şirket’in o yıla ilişkin olarak düzenlemiş olduğu mizan, bilanço ve stok mizanının adet bazlı halinin yer aldığı görülmüş olup fiili anlamda bir envanter çalışmasının yapılmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Şirket tarafından; 2021 yılı sonu itibariyle envanter defterinin mevzuatın öngördüğü şekliyle ve eksiksiz olarak hazırlandığı ifade edilmiştir. Ancak bulgu da, 2021 yılı içinde incelemesi yapılan önceki yıllara ilişkin envanter defterinin içeriğinin mevzuata uygun düzenlenmediği hususu vurgulanmıştır. Diğer taraftan, 2021 yılı sonunda hazırlanmış olan envanter defterinin mevzuatın öngördüğü şekliyle ve

eksiksiz olarak hazırlanmış olması, bulgu doğrultusunda gerekli çalışmalara başlanıldığını göstermektedir.

Sonuç olarak, Şirket tarafından ilgili mevzuatına uygun olarak gerçek anlamda bir envanter çıkarma işleminin yapılması ve envanter defterinde kayıt altına alınması gerektiği değerlendirilmektedir.