İdarenin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında kiraya verdiği 19 taşınmazını, kira süresi sonunda yeniden ihale düzenlenmeden aynı kişilere veya devir yoluyla başka kişilere kiraya verdiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinde: Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına

ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermenin belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında olduğu;

Kanun’un 34’üncü maddesinde ise: Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamanın; süresi üç yılı geçmemek üzere taşınmaz kiralanmasına karar vermenin belediye encümeninin görev ve yetkileri arasında olduğu;

Hüküm altın alınmıştır.

5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerine göre, taşınmazların 3 yıla kadar belediye encümeni kararıyla; 3 yılı aşan kiralamalarda ise belediye meclisinin kararıyla kiraya verilmesi mümkündür. Kira süresi biten taşınmazlar için yeniden kiralama ihalesine çıkılması gerekmektedir.

2886 sayılı Kanun’un “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” hükmü,

“Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64’üncü maddesinde;

“Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür.

Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığından izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerde bu izin, idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel İdare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır.

Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir.” hükmü yer almaktadır.

Mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; kamu idarelerinin satım ve kiraya verme işlerinin 2886 sayılı Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği anlaşılmaktadır. 2886 sayılı Kanun’un 64’üncü maddesinin birinci fıkrası, taşınmaz malların kiraya verilmesinde kira süresine on yıllık üst sınır getirmiştir. Ancak, burada on yıllık üst sınırın sözleşme süresi için geçerli olduğuna dikkat edilmesi gerekir. Bu süre, ihalenin on yıla kadar geçerliliğini koruyacağı anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla kira süresi biten taşınmazlar için 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 339 ve 347’inci maddelerindeki düzenlemeler de göz önünde bulundurularak yeniden kiralama ihalesine çıkılması gerekmektedir. Kira süresi sonunda işgal devam ederse, işgal süresi için bir tazminat olarak ecrimisil alınmalı; işgalin devam etmesi

durumunda taşınmazın tahliyesi için ilgili mülki amire talepte bulunulmalıdır. Kira süresinin bitiminde yeni bir ihale ve buna bağlı sözleşme yapılması mevzuatın gereğidir.

Yapılan incelemede, İdare mülkiyetindeki taşınmazların (dükkân, kafeterya, büfe vs.) 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında kiraya verildiği, ancak kira süresi sonunda yeniden ihale yapılmaksızın Başkanlık onayı ile bu taşınmazların kira sürelerinin uzatıldığı tespit edilmiştir. Kira süresi başkanlık onayı ile uzatılan taşınmazlar aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.

Tablo 11: Başkanlık Onayı İle Kira Süreleri Uzatılan Taşınmazlar

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, bulgu konusuna ilişkin olarak, İdarenin mülkiyet ve tasarrufunda bulunan taşınmazların ilk defa kiraya verilmeleri halinde ihale yolu ile kiraya verildiği, ancak kira süresi biten taşınmazlar yönünden ise; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 339'uncu ve 347'nci maddeleri birlikte değerlendirildiğinde; İdare ile kira sözleşmesi akdetmiş olan kiracı tarafından sözleşmenin bitiminden en az 15 gün önce bildirimde bulunmak suretiyle sözleşmeyi sona erdirilebileceği, buna karşın kiraya veren

İdarelerinin kira sözleşmesindeki sürenin bitiminden itibaren 10 yıllık uzama süresi boyunca haklı bir neden olmaksızın tek taraflı olarak sözleşmenin feshi yoluna başvuramayacağı, dolayısıyla yeniden ihale yolu ile söz konusu taşınmazların kiralanmasının mümkün olmadığı, bu durumun aksine hareket edilmesi halinde Belediyenin tazminat yükümlülüğü altına gireceği, kamu zararına sebebiyet verileceği, bundan sonraki süreçte eleştiriler göz önünde bulundurularak daha hassas davranılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, kira süresi biten taşınmazların 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 339 ve 347’nci maddelerindeki hükümler de dikkate alınarak yeniden ihale edilerek kiraya verilmesi; taşınmazlar işgal edilir ve işgal devam ederse, işgal süresi için bir tazminat olarak ecrimisil alınması; işgalin devam etmesi durumunda taşınmazın tahliyesi için ilgili mülki amire talepte bulunulması; dolayısıyla, ecrimisilin bir kiralama yöntemine ve olağan bir taşınmaz yönetim şekline dönüştürülmemesi gerekmektedir.